van ßorneo kenden dan misschien een paar zeehavens door Javanen
bewoond en aan Java onderworpen, den naam van laatstgemeld
eiland ook tot Borneo hebben uitgestrekt, en daarom aan Java eene
uitgestrektheid hebben toegekend, welke die van Sumatra verre over-
treft, en van eene rijke goud-productie door dat eiland hebben ge-
waagd. Dat de Chinezen lang op Java zullen gevaren hebben zon-
der Borneo’s Noord-west- en Westkust van tijd tot tijd aan te doen,
is niet wel denkbaar; en op beide eilanden hetzelfde volk, dezelfde
taal vindende, zullen zij, bij hunne hoogstgebrekkige geographische
kennis, beiden als een geheel vormend beschouwd hebben. De
heer* Logan maakt uit Marco Polo o p , dat de Ghinesche jonken
de kusten volgden tot Poelo Kondor *) en vandaar de Chinesche
zee in zuidelijke of zuid-oostelijke rigting overstekende, Borneo’s
Westkust op de hoogte van Sambas of den mond der Kapoeas aan-
deden; hij waagt het den naam van het gewest Lachac of Lochac,
werwaarts de jonken, volgens den Venetiaanschen reiziger, van
Poelo Kondor den steven rigtt’e n , öf met Landak, öf met Lajak ,
den naam van twee der Karimata-eilanden, te vergelijken 2). De
Ghinesche kosmographie, boven reeds aangehaald, zegt werkelijk,
dat men, oin naar Tjoe-ga-tiao-la, d. i. Sukkadana, te varen, de
golf van Canton verliet, en längs de Paracels-eilanden naar Poelo
Kondor en vandaar zuidwaarts naar Bintang voer, terwijl men, zieh
vanhier oostwaarts wendende, Sukkadana en vandaar, den weg längs
de kust van Borneo vervolgende, Banjer-massin bereikte 3).
Kort na de reis van Marco Polo, in den aanvang van 1 2 9 3 ,
zond de regerende Keizer van China Hoe-pi-lai, die tot de Mon-
goolsche of Joeen-dynastie behoorde, en meer algemeen onder den
naam van Koeblai-khan bekend i s , eene expeditie naar den Indischen
Archipel, om zieh te wreken over de mishandeling van een
zijner gezanten, tot uitbreiding der handelsbetrekkingen afgevaar-
digd. Het doel dezer expeditie was het eiland Koea-wa, waar-
rnder m en , naar het vermoeden van de Guignes 4) , Borneo zou
moeten verstaan. Ofschoon het genoegzaam vast Staat, dat Koea-
*) Vgl. over dat eiland, Inleiding, bl. XLVII.
*) Logan, p. 6 0 4 , 605. G-root- en Klein-Lajak zjjn boven, bl. 135, noot,
onder de Karimata-eilanden opgenoemd. Deze eilanden vind ik reeds met
name aangeteekend op eene MS.-kaart van Borneo van 1742, en ook op
Valentijns kaart is er een vermeld. Vgl. ook Crawfurd I I I , p. 163.
8) Klaproth, t. a. p., p. 5 2 3 , 524.
*) ’t Welk ook Logan, p. 6 0 8 , 6 1 1 , beaamt.
wa *) slechts eene latere Ghinesche schrijfwijze is van den naam
Java, die vroegere Sje-po of Sja-po luidde, zou men misschien
mögen aannemen, dat de naam Koea-wa in China ook wel even
onbepaald voor verschillende eilanden of den geheelen Archipel ge-
bruikt werd, als dit bij andere volken met den naam Djawa of
Java het geval was 2). Doch al de omstandigheden van het ver-
haal wijzen te bepaald op Java, den hoofdzetel van het rijk
des Maha-radja’s , dan dat wij aan het vermoeden van de Guignes
eenige waarschijnlijkheid zouden durven toekennen. Wij zullen
daarom bij dezen togt ook niet langer stilstaan 3).
Onder de Ming-dynastie, die, nä de verdrijving der Mongolen,'
in 1368 ten troon steeg en dien tot 1644 bekleedde, vinden wij
een druk verkeer met Pha-la en sporen eener Chinesche kolonisatie
aldaar vermeld. Ik zal den Chineschen schrijver zelven laten spre-
ken. »In 1405 verscheen een afgezant vandaar met eenen op
honte stof geschreven brief, waarop een keizerlijk antwoord gegeven
werd; en in 1406 zonden de beide Köningen, namelijk die welke
in het Oosten, en die welke in het Westen regeerde, gemeen-
schappelijk gezanten naar China, hetgeen in het volgende jaar door
hen herhaald werd. Het land is aan de eene zijde door een berg-
keten, aan de andere door de zee begrensd. De bewoners volgen
de voorschriften van Sakya 4) , verfoeijen den moord en zijn wel*
dadig. Het eten van varkensvleesch is hun op doodstraf verboden.
Des Konings hoofd is geschoren; hij draagt kleederen van goudstof
en twee zwaarden met dubbele sneden. Wanneer hij zieh naar den
tempel begeeft, vergezelt hem een stoet van meer dan 200 personen;
hij verrigt er godsdienstige handelingen en offert er eenkleu-
rige dieren. De schatting van dit land bestaat in schildpad-schalen,
kornalijn, groote zeeschelpen, paarlen, witte of gekleurde lijnwa-
den van palm-vezelen vervaardigd, rood sandelhout, gele was en
*) De gissing van Klaproth, Nouv. Journ. Asiatique, X , p. 506, noot,
dat Koea-wa door eene tot gewoonte geworden schrijffout uit Tjao-wa ont-
staan is, zal, bij het geringe verschil der teekens voor Koea en Tjao, als
zeer waarschijnlijk mögen beschouwd worden.
s) Vgl. over dien naam vooral von Humboldt, die Kawi-Sprache, I .
S. 59—67.
s) Zie daarover S. Muller, a. w ., S. 49— 5 2 , Raffles, a. w ., I I , p.
1 3 9 , Crawfurd I I I , p. 1 6 4 , 1 6 6 , Klaproth, Nouv. Journ. Asiat., X I , p.
5 7 , Gützlaff, a. w ., S. 397. *
) Sakya Sinha was de eerste, die de voorschriften en dolmen der
Boeddhistisehe leer in schrift stelde.