120 huizen, en is, gelijk de meeste overige hoofdplaatsen, omgeven
door eene hooge palissadering van ijzerhout, boven welke op zekere
afstanden, kleine, Vierkante, overdekte koepels uitsteken, die in
oorlogstijd tot plaatsing van geschut worden gebezigd. Op de rivier
vindt men eenige huizen op vlotten (lanting), door handelaars be-
woond. Eene tweede, betrekkelijk aanzienlijke kampong, Samarang-
kei, met 37 huizen, ligt Jager aan de Kapoeas; eenet derde Mereng-
kiang of Mongkiang, met 34 huizen , aan de zamenvloeijing der
Sekajam met een harer zijtakken x). Het rijk van Sangouw strekt
zieh uit over het gansche ströomgebied der Sekajam van hären oor-
sprong tot aan hare vereeniging met de Kapoeas. Ook wordt nog
een deel der wildernissen ten Zuiden der Kapoeas tusschen Meliouw
en Sekadouw daartoe gerekend; doch alleen in de nabijheid van
dien stroom vindt men hier eenige Dajaksche kampongs: het overige
is onbewoond 2). Ten Noorden grenst Sangouw aan Sera-
wak en Sadong, terwijl de scheiding met het eerstgenoemde over
de bergen Panarissei, Serimoet, Samarong en Koeroem, met het
andere over den berg Rewoean loopt. Deze laalste zet zieh in eene
lijn westwaarts voort in den Senjang en den Bentoeang, welke
laatste, even als meer noordwaarts de Soenjang, op de grenzen van
Sangouw en Landak ligt. De berg Besi scheidt Sangouw van Sin-
tang 3). De vorst van Sangouw draagt den titel van Panemba-
h am 4); doch in oudere geschriften 5) vindt men hem dikwijls met
dien van Sultan begiftigd.
De rivier Sekajam ontspringt uit den berg Bajang Mioet, op de
grenzen van Sambas, tusschen Landak en Serawak. Van alle tak-
ken der Kapoeas heeft deze het meeste verval, en de vaart wordt
er door vele droogten , rotsbrokken, banken van keisteenen, kleine
watervallen of riams en drijfhout belemmerd. Aan de boven-rivier
zijn de oevers bezet met bamboe-bosschen, waarvan bij hoog water
geheele stoelen door den stroom worden medegesleept, die zieh Jager
vastzetten en het aanzien krijgen van vlotten door menschen-
handen gevormd. Van Paus af bevaart men de rivier met praau-
wen van een kojang, doch niet zelden worden zij door den stroom
*) Van Lijnden N. T ., bl. 572—574. -
*) Von Ke sse l, bl. 171.
) Van Lijnden N. T ., bl. 5 4 3 , 569. Op deze plaatsen Staat, blijkons
de kaart, in plaats van Sintang, verkeerdelijk Blitang.
‘) Von Kessel, bl.. 1 7 1, van Lijnden N. T.* bk 626.
') B. v. Gronovius, bl. 346.
tegen de steenen aangeslagen en omvergeworpen. Beneden Gallei
of Moeara Bedoewei is de rivier voor vaartuigen van 4 ä 5 kojangs
bruikbaar. Längs de oevers ziet men hier en daar Dajaksche gra-
ven, waarop ruwe afbeeldingen der afgestorvenen , ter hoogte van
omtrent drie voet, uit hont gesneden, geplaatst zijn. Deze plekken
zijn reeds op een afstand kenbaar aan de kruinen der niboengs,
waarmede zij beplant zijn en die tegen het donkerder groen der
wouden afsteken 1). Het geheele land, van Paus opwaarts tot Soeng-
koeng en hooger, bevat, even als het aangrenzende Landak, diamant-
gronden; doch tot dusverre wordt daar nergens gegraven, dewijl
de vorsten, geen kans ziende om het voor eigen rekening met voor-
deel te laten doen, het aan anderen verbieden. Längs de groote
rivier zijn diamant-mijnen te Samarangkei en elders, die door sla-
ven van den vorst bewerkt worden, en eenige goudwasscherijen ,
die echter bij vermindering der Chinesche bevolking, welke zieh
uitsluitend met dezen tak van nijverheid bemoeit, zeer in verval
zijn 2). Nabij Soengkoeng zijn Vogelnestklippen, die bij elken pluk
omstreeks liegen pikols van de tweede soort opleveren, en door de
Dajaks te Sambas en Broenei worden ter markt gebragt 3).
Nog eene bijzonderheid van Sangouw mag ik niet onvermeld
laten ; ik bedoel de overblijfselen van Hindoesche godenbeelden, die
zieh nog v66r weinige jaren in de nabijheid der hoofdnegerie, op
eenen heuvel aan den regter-oever der Sekajam bevonden, doch thans
geheel verdwenen zijn. Zij bestonden uit een ruwe Ganesa, een
Nandi en een Lingam, en werden in 1823 door den heer G. Müller
afgeteekend; thans bevat de hoogte, waarop zij stonden, alleen
nog sporen van een muur van zandsteen. Iets hooger, aan dezelfde
zijde der rivier, vindt men een beschreven steen, Batoe Sampei ge-
heeten, waarvan twee onderling nog al verschillende afteekeningen
door de heeren G. Müller en von Henrici vervaardigd zijn, terwijl
aan den overkant der rivier, op den zoogenaamden Monggo Batoe,
op welken thans eene benting staat, nog voor weinige jaren een
menigte puin van gebakken rooden steen werd aangetroflen 4).
Deze oudheden zijn op Borneo geenszins eenig in hare soort.
J) Van Lijnden N. T ., bl. 5 4 2 , 5 4 3 , 5 5 9 , 5 6 0 , 5 9 5 , 607.
s) Von Kessel, bl. 173, Gronovius, bl. 3 4 8 , v. Lijnden N. T., bl. 614.
8) Gronovius H S ., bl. 6. Die schrijver rekent Soengkoeng tot het gebied
van Landak.