houden zij daar ter plaatse op te graven en beginnen een ander stuk
grond uit te delven. Op dit tweede volgt een derde en zoo vervol-
gens, lerwijl de aarde van het eene vak zoo veel raogelijk gebezigd
wordt om het andere weder aan te vullen. Wanneer de kuil tot
eene diepte van 50 en meer voeten moet worden uitgegraven,
ontstaat dikwijls groote belemmering door het daarin op wellende of
zieh verzamelende water, Om zieh daarvan te on Hasten bezigt men
eene soort van watermolen, in den vorm eener ketting-pomp (tali-
ajer), welker loozing-buis zoodanig gesteld wordt, dat het water
wordt uitgestort op de aarde en steenen die in de kotak zijn ge-
worpen, waardoor het allernuttigste diensten bewijst 1).
Dit brengt mij van zelf terug tot de bestemming der kotak, om
het goud van de bestanddeelen, waannede het verbonden i s , te
scheiden. Hiertoe is geen andere arbeid noodig dan het uit elkander
werken, roeren en omhalen van het erts; de sterke waterstroom,
gepaard met de uitstorting van het water uit de pomp, doet het
overige. De steenen en aard-deelen worden weggespoeld, en het
goud, door zijne zwaarte zinkende, blijft liggen. De grovere deelen
vindt men meestal reeds d a a r, waar de kotak hären eersten eile-
boog vormt, de kleine stukjes worden medegesleept tot aan den
tweeden elleboog, terwijl het fijnste stofgoud zieh in de nabijheid
van den derden ophoopt. Hoe grover gekorreld het goud is, hoe
sterker de watermassa door de kotak mag dringen; is het zeer fijn
of stoffig dan moet zij natuurlijk worden gebreideld 2).
In de groote mijnen wordt het goud om de vier maanden uit de
leidingen opgezameld, hetgeen ongetwijfeld met de verwisseling van
het personeel van schrijvers en opzigters om de vier maanden za-
menhangt 3). Al wat in de kotak is blijven liggen, wordt nu nog-
maals op de reeds beschrevene wijze in de doelang gespoeld en
daardoor tot een zoodanigen graad gezuiverd, dat, volgens Low, bij
de smelting hoogstens nog Vs2 aan vreemde bestanddeelen wordt af-
gescheiden 4).
De werktuigen, waarvan men zieh bij den mijnarbeid "Bedient,
*) Deze toestel schijnt bedoeld te zijn, wanneer van de Graaff R . , bl.
6 9 , van een groot houten rad, Francis, bl. 23 , van een molen in de groote
mijnen spreekt.
2) Yan de Graaff G ., bl. 392—395.
s) Van de Graaff G ., bl. 3 9 4 , 396, Francis, bl. 2 3 , 24; vgl. boven,
bl. 319.
4) Low, p. 22.
zijn van de eenvoudigste soort, en worden voor rekening van de
associatie aangemaakt en in goeden Staat gehouden. Behalve de
reeds beschrevene boor, kettingpomp en doelang, bestaan zij uit
pikhouweelen of koevoeten van een ontzaggelijk gewigt, tjangkoel of
patjol geheeten, bijlen, verschillende soorten van parangs en gewone
jukken of pikolans J).
De mijnwerkers, die, gelijk ik reeds opmerkte, in den regel
ongehuwd zijn, hebben hunne slaapplaalsen meestal in ruime lood-
sen, van ruw hout opgetrokken en met alang-alang gedekt. De arbeid
begint des morgens ten vier ure, en wordt na een rusttijd
van elf tot des namiddags een ure, voortgezet tot zonnenondergang.
Den rusttijd brengen zij slapende door, en de vermetele, die het
wagen dorst dien slaap te stören, zou er bezwaarlijk zonder een
goede dragt slagen afkomen 2). Vijfmaal daags krijgen zij voedsel
voor rekening der vereeniging, bestaande uit r i j s t , zout en ge-
droogde visch en een drank van het afkooksel van gojaver?bIaderen.
Op de dagen der goud-inzameling en op de beide groote feesten worden
zij onthaald op varkensvleesch, tjoe en thee 3). Aan de viering
dier feesten wordt groot gewigt gehecht, en van iederen vreemden
bezoeker wordt verwacht, dat hij daarin zal deelen, door, volgens
het Chineesch gebruik, aan de verschillende tempels groote
waskaarsen en offerpapifer te verstrekken 4). Voor het overige verschaffen
de toptafel en de opium-kit hun de meest geliefkoosde
uitspanningen. De gewone hoeveelheid opium, die jaarlijks in het
rijk van Sambas verbruikt wordt, bedraagt, met uitzondering van
hetgeen heimelijk wordt ingevoerd en minstens tien kisten beloopt,
gemiddeld 80 kisten, die van Singapoera worden aangevoerd, en aan
het Gouvernement een pachtschat opbrengen van ongeveer / ‘SO,000.
De inkoopsprijs is door elkander fQOQO per kist, en de kosten van
den aanvoer zullen omstreeks f 6000 bedragen. De gezamenlijke
kosten zijn dus /'S 02,000. Daarentegen wordt de verkoopprijs op
/ “4800 per kist of / ’584,000 per 80 kisten geschat, zoodat de
*) Van de Graaff G., bl. 3 9 3 , 3 9 4 , Francis, bl. 23.
s) Ritter, bl. 125.
s) Francis, bl. 25 , 26.
*) Van de Graaff G., bl. 3 9 7 , R. bl. 75. Het voorname feest is het
Chinesche nieuwjaar, het andere, zoo ik meen, het doodenfeest. Zie eene
beschrijving dezer feesten bij Davis, the Chinese, I , p. 285 ff., 293 f.,
en bij Klemm, das Reich der Mitte, S. 4 2 5 , 427. Francis noemt z e ,
bl. 2 1 , tjagoe-tjapsa en pagoe-tjapsa.