gevolgen van hare intnenging in zijne zaken af te weren, als het
gevaarlijk was haar openlijk te dwarsboomen. Na eenige onder-
handeling kwam den 5den Julij 1779 een merkwaardig contract
tot stand. De Compagnie erkende Sjerief Abdoe’r-rahman Ibn el-
Habib Hoesein el-Kadri als Sultan van Pontianak en Sesango (San-
gouw), over welke landen hij het beheer als een leen der Compagnie
voeren zou. Daarentegen zouden de regten en eenige andere
inkomsten uit naam der Compagnie geheven, en slechts ten deeleaan
den Sultan uitgekeerd worden; terwijl deze Vorst zieh verbond,.om
alle in zijn gebied vallende produclen, zoo als diamanten, goud, peper,
vogelnestjes, karet, was , sago, ro tan , tegen matige prijzen aan de
Compagnie te leveren, voor zooverre zij die begeeren mögt; om de
kultuur van notenmuskaat, nagelen en koffij in zijne landen te
verbieden, en de boomen te doen uitroeijen, waar zieh die ook
mogten bevinden; om geene vaartuigen toe te laten, dan die be-
hoorlijk van passen waren voorzien, en alle vreemde Europesche
n a tien , Chinezen, met hunne jonken uit China komende, Djoho-
rezen enz., voor altijd uit zijn gebied te weren; en om geene
vreemdelingen uit den Archipel of Chinezen, zonder voorafgaand
verlof van den Resident, in Pontianak of Sangouw ter woon toe te
laten. De Chinezen en hunne hoofden, zoowel als alle vreemdelingen
uit den Archipel, Maleijers, Javanen , Boeginezen , Ba-
Iie rs , die zieh reeds te Pontianak hadden gevestigd, of in het
vervolg aldaar zouden aankomen, werden bij dit contract, zoo voor
zieh als voor hunne kinderen, onder het regtstreeksch gezag van
de Compagnie gesteld, zoodat, daar het gezag van Abdoe’r-rahman
over Sangouw slechts in naam bestond, h ij, volgens de letter
dezer overeenkomst, inderdaad geene andere onderdanen overhield,
dan de Ieden zijner eigene familie en de weinige andere Arabieren,
die zieh hij hem vervoegd hadden *). Hoe weinig echter
Abdoe’r-rahman zieh door deze verbindtenis jegens de Compagnie
belemmerd achtte, blijkt daaruit, dat hij juist in dezen
tijd met de hoofden der Boeginezen en Maleijers, die te Pontianak
gevestigd waren, eene overeenkomst maakte, waarin de reeds
vroeger te hunnen aanzien gevolgde regelen 2) onder vaste be-
*) De aangehaalde bepalingen zijn opgegeven door van Lijnden T. N.
I., bl. 174, 175, Muntinghe, bl. 1 6 3 , Tobias, bl. 53, 5 5 , Leyden, p. 41;
vgl. ook nog G. Muller, bl. 214, Radermacher, bl. 117, Hartmann HS. I , bl. 7.
2) Zie boven, bl. 256.
palingen werden gebragt 1). Ten opzigte zijner geschillen met
den heer Kloek werd de Sultan althans in zooverre in het gelijk
gesteld, dat de Commissaris dezen naar Batavia terugzond en den
heer Wolter Markus Stuart, met den titel van Resident, in zijne
plaats benoemde. Er werd een fort opgerigt, met zes stukken be-
wapend en door een officier met 23 Soldaten bezet, en een schoe-
ner, geheel met Europeanen bemand, werd op de rivier geplaatst,
zoodat de geheele bezetting omtrent 60 man bedroeg. Een schrij-
v e r, een klerk en een heelmeester werden aan den Resident toege-
voegd 2). De uitkomsten dezer vestiging beantwoordden echter aan-
vankelijk geenszins aan hetgeen men zieh daarvan had voorgesteld,
daar in het eerste jaar de onkosten wel is waar slechts f 9726
bedroegen, maar daartegen slechts f 1764 aan baten overstonden,
zoodat de Compagnie een verlies leed van f 7922 3). Men hoopte
echter voor de toekomst op beter.
Toen de heer Palm de zaken te Pontianak voorloopig geregeld
had, vertrok hij den 7den Julij 1779 naar Landak, vergezeld door
Pangeran Kasim, den zoon van Sultan Abdoe’r-rahman, die hem
later in de regering is opgevolgd. Hij had er slechts aan te kündigen,
dat Bantam zijne regten op dat gewest aan de Compagnie had
afgestaan, die er door een kleinen post, van Pontianak gedetacheerd,
zou worden vertegenwoordigd, en er den Vorst, Pangeran Setja Nata,
uit haren naam in het gezag te bevestigen. De Commissaris be-
zocht de goud- en diamantmijnen, en had het geluk op dezen togt
een grooten Orang-hoetan te schieten, dien hij op liquor naar Batavia
overvoerde, en die vandaar voor het kabinet van den Prins van
Oranje naar het moederland gezonden werd, na door den baron van
Wurmb in de werken van het Bataviaasch Genootschap uitvoerig be-
schreven te zijn 4).
*) Tobias, bl. 5 3 , 54.
*) Hartmann HS. I , bl. 7 , 8 , Leyden, p. 3 9 , Muntinghe, bl. 173
(vgl. boven bl. 2 5 7 , noot 3). Yolgens Leyden en Muntinghe bedroeg de
bezetting 100 man.
s) Van Kämpen I I I , bl. 2 4 4 , Leyden, p. 41. De kosten der eerste
vestiging kunnen in de som der uitgaven niet begrepen zijn.
*) Radermacher, bl. 118— 125, 140—1 4 4 , Leyden, p. 2 7 , .Muntinghe,
bl. 173. Radermacher verhaalt van het verblijf van den heer Palm te Pontianak
nog de volgende bijzonderheid , waarvan ik niets weet te maken : „Rij
’t aanwezen van den heer Palm , kwam er een van des Sultans onderhoo-
rigen , de Koning van Gascaro (?), wel honderd mijlen landwaarts gelegen, in
welk land eenige pilaren gevonden worden , drie voet hoog en drie voet breed,
met Europesehe karakters beschreven, waarvan men de figtiren nog verwacht.