het op de vroegere rustte, weder eenige bepalingen werden toege-
voegd tot uitbreiding van den invloed des Gouvernements en om
de mindere klassen aan de verdrukking der hoofden te onttrekken.
De landen, volgens het contract van 1823 aan het Nederlandsch
Gouvernement afgestaan, bestonden, behalve de afzonderlijke staten,
die zieh sedert lang aan het oppergezag van Banjer-massin onttrok-
ken hadden, uit het eiland Tatas, door een arm der Barito-rivier ge-
vormd, enwaaropde oude hoofdstad des rijks, Banjer-massin of, we-
gens de aldaar aanwezige faktorij of löge, Kampong-Lodji genaamd,'
met het kleine fort Tatas, is gelegen; verder een deel van het zuid-oos-
telijk schiereiland Tanah-laut, onder den naam van Tabenio of Taboe-
niouw bekend, en het eiland Laut aan de Oostkust, terwijl het overig
deel van Tanah-laut, het eiland Bekoempei, de groote en kleine Dajak
en de Doeson door het Gouvernement en den Sultan gezamenlijk
werden beheerd. De heer Halewijn verwierf van Sultan Adam, dat
ook deze gewesten in vollen eigendom aan het Nederlandsch Gouvernement
werden afgestaan, zoodat thans de nog overige distrikten,
* onder den naam van de Yorstenlanden bekend, en het volkrijkste deel
des rijks bevattende, van alle kanten, behalve aan de Oostzijde,
door de Gouvernements-landen, grootendeels woeste en siecht be-
volkte streken, zijn ingesloten. Intusschen is de Sultan ook in zijne
eigene landen geenszins onafhankelijk, daar reeds de vroegere con-
tracten zijn gezag en zijne willekeur in vele opzigten beperkten,
en bij de nieuwe overeenkomst ook de magt van den Rijksbestuur-
der of Mangkoe-boemi, die door het Gouvernement bezoldigd wordt,
duidelijk werd omschreven. Op de Zuidpunt van Tatas ligt de in
1819 gebouwde schans van Tuyl, waar een Nederlandsch posthou-
der is gevestigd. Een ander fort, eveneens met een posthouder,
bestond sedert eenigen tijd te Tabenio; en door beiden te zamen
worden de communicatien met Martapoera, het gewone verblijf
der Sultans, zoowel te land als te water, beheerscht. Bij deze
posten voegde thans de heer Halewijn een nieuwen te Marabahan,
waar, aan de zamenvloeijing der rivier Nagara met de Barito, een
fort werd gebouwd, hetwelk de vaart naar de binnenlandsche djstrikten
van het Sultans-gebied bestrijkt 1). »Banjer-massin,” zoo
sprak de Gouverneur-Generaal van der Capellen in zijne den l 8ten
Januarij 1 826, bij de nederlegging des bewinds, gehouden af-
scheidsrede, »bevindt zieh in den meest rüstigen staat. De handel
»bloeit, de peperteelt begint zieh te hersteilen, de nieuw verkozen
» Sultan toont goeden wil en gehechtheid aan het Gouvernement. De
»jongste traktaten bepalen zijne verhouding tot ons en verzekeren
»hem en den zijnen hunne voordeelen. Ondër een goed bestuur is
»deze bezitting belangrijk en zal het nog meer worden” 2).
Inmiddels was ook het aanknoopen van betrekkingen met de
Oostkust-staten niet verwaarloosd. De afstand dezer gewesten door
Banjer-massin had op zieh zelven niet veel te beteekenen, daar zij
het oppergezag van dat rijk niet erkenden, en het bleef dus noo-
dig regtstreeks met hen te onderhandelen. In Mei 1825 vertrok
daarom de Heer George Muller met eene roeikanon neerboot van Soe-
rabaja, met last om de Oostkust op te nemen, en met de vorsten,
inzonderheid met den magtigsten hunner, dien van Koetei, een contract
te sluiten. Na zieh lang met het opnemen der kust en aan-
grenzende eilanden bezig gehouden, en ook Passir, doch zonder
vrucht, bezocht te hebben, bereikte hij den 2 äeu Augustus Tonga-
rong, de hoofdplaats des Sultans van Koetei. Hij slaagde hier bui-
ten verwachting in zijne onderhandelingen, en verwierf van den
Sultan de erkenning van het oppergezag des Nederlandschen Gouvernements
, van hetwelk hij zieh getroostte zijne eigene staten als
leen aan te nemen, en aan hetwelk hij tegen eene vaste jaarwedde
de inning aller belastingen overdroeg 3). Het schijnt echter, dat
de Sultan weldra berouw gevoelde over dezen stap, en dat de moord,
niet lang daarna aan Muller in de binnenlanden van Borneo ge-
') Halewijn B . , bl. 1 9 9 , 2 0 0 , Sal. Maller, bl. 3 3 4 , 3 3 7 , van Capellen
Mon., p. 1 6 7 , 1 6 8 , van de Velde, bl. 67,
s) Mijer 1826, bl. 188.
s) Blume, bl. 165, 166, Schwaner T. N. I., bl. 139, 1 4 0 , E. Muller,
bl. 1 8 7 , 1 9 0 , Dalton, p. 63. — Temminck, p. 188, spreekt zeer losweg
van vroegere contracten met Koetei, doch schijnt inderdaad niet anders te
bedoelen dan de contracten met Banjer-massin, waarbij Koetei aan het Nederlandsch
bestuur werd afgestaan.