ZESDE HOOFDSTUK.
De .Arabieren in den Indischen Archipel en inzonderheid op Borneo’s West-
kust. — Lotgevallen van Sjerief Hoesein el-Kadri. — Karakter en loopbaan
van zijn zoon Sjerief Abdoe^r-rahman. — Stichting en aanvankelijke bloei van
Pontianak. — Landak roept tegen Abdoe’r-rahman de h u lp van Bantam i n .—
Zending van den heer Kloek naar Pontianak. — Misverstand tusschen den
heer Kloek en Sjerief Abdoe’r-rahman. — Onderhandelingen van Abdoe’r-rah-
man met de Oost-Indische Compagnie. — Bantam draagt aan de O. Indische
Compagnie zijne regten op Landak en Sakkadana over. — De heer Palm be-
zoekt Borneo al9 Commissaris. — Contract met Abdoe'r-rahman, als Sultan van
Pontianak en Sangouw. — Vestiging eener faktorij te Pontianak. — Verrig-
tingen van den heer Palm te Landak. — Vroegere geschiedenis van Sangouw.
— Mislukte pogingen van Abdoe’r-rahman om zieh in h e t bezit van
dat rijk te stellen.
— «§$§• €>©©«*>—
Reeds in de IXde eeuw onzer jaartelling bezochten de Arabieren
Indié en China; zij deden op banne togten ook de eilanden van
den Archipel aan, en geven ons uitlokkende bescbrijvingen van
den rijkdom hunner voortbrengselen en den bloei van hunnen han-
del 1). Geloofsijver paarde zieh weihaast aan de winzucht, om
lalrijke Arabieren naar deze afgelegen gewesten te dry ven. Sumatr
a , Java, Borneo werden door de apostelen van den Islam over-
stroomd, die door de kracht der overreding of van het zwaard
*) Eeinaud, Géographie d’Aboulféda, Introduction, p. XIII, CCCLXXXIX
vv. Op bl. CCCXC geeft Eeinaud de volgende vertaling van eene plaats
van Edrisi: ,, Les Zendj (de Afrikanen) n’ont point de navires dans lesquels
ils puissent voyager; mais il vient chez eux des bâtiments de l’Oman et
d’autres régions-, qui se rendent ensuite dans les îles du Zabedj (zie In-
leiding, bl. X X X II). Ces étrangers vendent lés marchandises qu’ils ont apportées,
et achètent les productions du pays. Les habitants deg) îles du
Zabedj vout aussi dans le pays dés Zendj, avec de grands et de petits
navires, et s’y livrent au commerce, attendu qu’ils comprennent le langage
les uns des autres.” Dit is eene merkwaardige getuigenis voor de vroege
betrekkingen tusschen Afrika en de eilanden van den Archipel, en bevat,
zoo het schijnt, eene toespeling op een bekend hoogstopmerkelijk feit, de
verwantschap der talen van deze eilanden met die van Madagascar.
duizenden tot de belijdenis noopten: »er is geen God dan Allah en
Mohammed is zijn Profeet.” De geschiedenis der invoering van
den Islam op de Indische eilanden is in vele opzigten duister en
onzeker; maar geenszins twijfelachtig is de invloed, het zedelijk
overwigt, dat zieh de Arabieren, als apostelen van den Islam, verschalt
en tot op den huidigen dagbehouden hebben. Nogheden wonen
in den Archipel op schier alle plaatsen van eenig aanzien Arabieren,
die zieh daar hebben nedergezet met het dubbele oogmerk, om
hunne godsdienst te verbreiden of te handhaven en zieh zelven door
den handel te verrijken. De meesten zijn arm bij het verlaten
van hun geboortegrond, en moeten bij hunne komst door de nimmer
falende hulp hunner landgenooten ondersteund worden; maar
door spaarzaamheid en overleg, vaak gepaard met opligterijen, die
tot menigvuldige pr'ocessen aanleiding geven, verwerven zij zieh
niet zelden een aanzienlijk vermögen. Men zegt, dat z ij, bij hun
vertrek uit het vaderland, hunnen ouders beloven, de Orang Djawa, —
zoo noemen zij alle inboorlingen van Indie, — zooveel mogelijk
om den tuin te leiden, om des te spoediger rijk te kunnen terug-
keeren. De meeste inlandsche schepen in den Archipel zijn het
eigendom van Arabieren, en hebben Arabische gezagvoerders, wier
gebrekkige zeevaartkunde hen meestal noodzaakt, de hulp van Euro-
pesche stuurlieden in te íoepen. Groot is de eerbied, dien de inboorlingen
der eilanden dezen vreemdelingen toedragen, die hen in
de kennis van de heilige taal des Korans en van de wetten en voor-
schriften van den Profeet, zoowel als in geestkracht en schrander-
heid verre overtreffen. Den voornaamsten Maleijer en Javaan is het
eene eer de hand zelfs van den geringsten Arabier te küssen; bij alle
gelegenheden wordt aan de leden dezer bevoorregte natie de voorrang
toegekend. Bij huwelijken, besnijdenissen, godsdienstige feesten voeren
zij steeds den boventoon ; in alle zaken, de leer en de eeredienst
betreffende, wordt hun altijd eene beslissende stem toegekend. De
Arabieren beantwoorden den hun toegekenden voorrang met eenen
trots, die in onze öogen aan het belagchelijke grenst; zij zouden
het zeer euvel opnemen, indien aan den eerbied, waarop zij mee-
nen aanspraak te hebben, het geringste werd te kort gedaan. Zelfs
dan wanneer het geluk hun den nek toekeert, verloochent zieh
hun hoogmoed niet: voor handenarbeid achten zij zieh te ver-
heven, en" niet zelden verbergen zij onder den schijn van wel-
vaart de bitterste annoede. Doch meestal weten zij tot voldoening