werd. De Landaksche prins had de grootste moeite om te verhinderen
, dat de Sultan zieh in persoon van den steen meester
maakte, naar welks bezit hij zoozeer verlangde, en de voorwaarde
door te drijven, dat alleen zijne vrouw de bewaarster van den diamant
wezen zou. Eindelijk berustte de Sultan in dien eisch ,
en de prinses droeg drie jaren lang den schat, in een gordel ge-
wikkeld, om het lijf; in dien tijd moet hij door de Roy gezien
zijn. Doch de Landaksche prins vond op den duur noch in zijne
gemelijke en onbevallige echtgenoot, noch in het leven te Sukkadana
behagen. Nadat hij in stilte de noodige toebereidselen tot
zijne vlugt gemaakt had, ontfutselde hij den diamant aan zijne
vrouw, terwijl zij sliep, en stak met eene praauw in zee. Na
eenig omzwerven kwam hij in Landak terug, waar hij zijnen broe-
der te welkomer was, daar hij hem ook zijnen diamant terug
b ra g t, ofschoon het bezit na het gebeurde van verdubbeld gevaar
zwanger ging. De Sultan van Sukkadana toch achtte zieh zwaar
gehoond en zwoer geduchte wraak.
Terwijl op den Hari Moeloed, den geboortedag van Mohammed,
de bewoners van Monggo in de missighit vereenigd waren, ontdek-
ten eenige lieden onverwachts eene menigte oorlogspraauwen, die
reeds digt tot de negerie genaderd waren, en eer de bevolking de
wapenen kon aangorden, deed de oorlogskreet der aanvallers, ge-
paard met het geluid van trom en bekken, trompet en Huit, de
lucht weêrgalmen. Met de bloote klewang in de hand vielen die
van Landak op hunne weerlooze vijanden aan; al wie vlugten kon
vlood met den Yorst naar de bosschen, wie achter bleef werd zonder
mededoogen neêrgehouwen. Eindelijk bestormden die van Sukkadana
den dalem, dien zij na een hevigen tegenstand, door den Kiai
Djaga di Laga en zijnen zoon geboden, over hunne lijken binnen-
drongen. Aile kisten en kästen werden opengebroken, vernield en
geplunderd, tot ten laatste een der hoofden den diamant ontdekte
in een kistje, aan het hoofdeinde der vorstelijke slaapstede geplaatst.
Eene afzigtelijk grijnzende en wild rondstarende vrouw, die de han-
den krampachtig aan de ijzeren handvatten van het kistje geslagen
had, moest met geweld verwijderd worden. Het was de vrouw van
Kiai Djaga di Laga, die bij de eerste ontdekking van den diamant van
vreugde en verbazing het verstand had verloren. Toen den volgen-
den dag die van Sukkadana, na Monggo tot den grond te hebben
afgebrand, zieh met den kostbaren huit wilden verwijderen, sprong
de krankzinnige vrouw in de rivier, zwom met bovenmenschelijke
kracht door de branding eener riam heen, en bereikte de praauw,
waarin zieh het hoofd bevond, dat den vorigen dag den diamant
gevonden had. Met handen en tanden klemde zij zieh aan het
läge boord, en terwijl het hoofd hare ijzervaste greep poogde los
te wringen," bragt zij hem eensklaps met een badei of kleinen pon-
jaard, dien zij in hären gordel verborgen h ad , een steek in de
borst toe, die hem over boord deed tuimelen. Te gelijker tijd
schier ontving zij zelve een klewang-houw over het hoofd, en terwijl
zij zieh aan de sarong van hären gewonden vijand vastklemde;
zonk zij met hem in de diepte: hunne lijken werden nimmer weder-
gevonden 1). De verwoesting van Monggo had plaats in 1698.
Wanneer nu de overlevering op dit verhaal laat volgen, dat de
Pangeran van Landak, om zieh op Sukkadana te wreken, twee zij*
ner rijksgrooten of penggawa’s als gezanten naar Bantam op Java
zond, ten einde den bijstand des Sultans van dat rijk tot tuchti-
ging van den overmoed van Sukkadana te wreken, waartegen hij
hem aanbood zijne Suprematie te erkennen, terwijl een geschenk
van twee schoone diamanten, waaronder een van 34 karaat, als
lokaas moest strekken 2) , dan plaatst zij ons met een geleidelij-
ken overgang op vasten historischen bodem; want dat werkelijk
in 4698 de Sultan van Bantam het voornemen opvatte tot eene
expeditie tegen Sukkadana, en dit het volgende jaar met den
bijstand der Oost-Indische Compagnie werkelijk volvoerde, Staat
door het omstandig verhaal bij Valentijn vast. Slechts weet de
Nederlandsche geschiedschrijver niets van den diamant als aanlei-
ding tot dezen krijg; doch wat hij zelf als de aanleiding opgeeft
is zoo onbestaanbaar, dat ik niet aarzel aan het inlandsch verhaal
de voorkeur te schenken 3).
‘) Ritter, bl. 170—175. Ik heb echter eenigen twijfel of het verhaal
van de krankzinnige vrouw niet een bijvoegsel van den schrijver is , mis-
schien gevolgd naar een dergelijk verhaal betreffende den vinder van een
■diamant, in het bezit des Sultans van Banjer-massin, waarvan boven, bl.
8 1 , met een woord is gewaagd.
s) Ritter, bl. 175— 178. Op dit punt komt ook Gronovius, bl. 3 4 0 ,
vrij wel met Ritter overeen.
3) Yalentijn zwijgt geheel over deze gebeurtenis in zijne beschrijving
van Borneo, maar vermeldt ze in de beschrijving van Bantam, I V , I ,
bl. 227. Dubois , Vies des Gouverneurs, p. 245 , geeft eenvoudig een
uittreksel uit Valentijn, en zoo ook van Kämpen I I , bl. 266. Valentijn
doet het voorkomen, als wäre Sukkadana eene bezitting des Sultans van