EERSTE HOOFDSTUK.
Gewißt der rivieren in de topographie van Borneo. — Natuurlijke verdceling
der Westkust-landen. — Stroomgebied van de Kapoeas. —- Bronnen van de
Kapoeas. — Geborgten die haar gebied bcpalen. — Delta der Kapoeas. — Hare
zes mondingen. — De Staat Koeboe. — De kust en het vaarwater. — Het rijk
van Pontianak. — De hoofdstad. — Tooneelen op de rivier van Pontianak. —
Het Ncderlandsch établissement. — Het Chinesche kamp. — De moskee en
het vorstelijk paleis. — Maleisphe cn Boeginesche kampongs. — Handel en in dustrie
van Pontianak. — Landbouw en vecteelt. — Klimaat. — Het zingen
der rivier.
De geschiedenis van eenig gewest is onverstaanbaar zonder een
juist denkbeeid van zijne ligging en natuurlijke gesteldheid. Of-
schoon in de Inleiding eene algemeene schets van het eiland Borneo
is gegeven, moeten wij daarom trachten, ons thans meer bijzonder
met het terrein van Borneo’s Wester-afdeeling bekend te maken ,
met welker geschiedenis wij ons in de volgende bladen bepaaldelijk
zullen bezig houden. Ik zal met mijne topographische schets zoo-
veel mogelijk eene statistiek van de bevolking, den handel, de
productie der mijnen en dergelijke verbinden, ofschoon daarvoor
siechts weinige en gebrekkige bouwstoffen voorhanden zijn. Alleen
de goud-productie blijft hiervan voorloopig uitgesloten; inhetderde
boek zal daarover uitvoerig worden gesproken.
Dat in een lan d , hetwelk, gelijk verreweg het grootste gedeelte
van Borneo, met maagdelijke bosschen bedekt i s , schier alleen
de oevers der rivieren, die de natuurlijke wegen door de anders
ongenaakbare wildernissen vormen, der schaarsche bevolking tot
woonplaats kunnen verstrekken, behoeft naauwelijks herinnering.
Dit is ook in Borneo’s Wester-afdeeling het geval. Kolonisten
van verschillende natien, doorgaans onder den algemeenen naam
van Maleijers te zamen gevat, hebben zieh hier sinds eeuwen
aan de mondingen der stroomen nedergezet, en de oudere bevolking
, de Dajaks, naar het binnenland verdrongen. Maar ook