In weerwil der ondergane tuchtiging, waarvan hg eene gevoelige
herinnering in een door zijne wond nagelaten lidteeken met zieh
droeg 1) , liet Pangeran Anom zieh niet van verdere rooverijen af-
schrikken. In het volgende jaar schreef de Sultan van Pontianab )
dat hij eenigen tijd te voren eene brik had uitgerust, om naar
Samarang te zenden, doch dat Pangeran Anom met zijne praau-
wen op de rivier van Pontianak versehenen was en de brik had
aangetast, die zoovele kanonschoten ontvangen h a d , dat zij huiten
Staat was gesteld, om verder dienst te doen 2). De Sultan meldde
echter te gelijker tijd, dat hij zieh sedert met Sambas verzoend
had en daardoor de handel van zijn rijk eenige verademing had
erlangd 3). Doch eer ib voortga de verrigtingen en lotgevallen van
Pangeran Anom te verhalen, eischt de zamenhang der gebeurtenis-
s e n , dat wij thans den blik näar Pontianak wenden.
Men moet het betwij feien of Sultan Abdoe’r-rahman, die in zijne
jeugd door den zeeroof den grondslag tot zijne fortuin had gelegd,
ook in zijnen ouderdom het wel beneden zieh achtte, om zieh door
geschenken der roovers tot oogluiking voor hunne euveldaden te
laten bewegen. Ik heb reeds opgemerkt 4) , dat de Ilanons om-
streeks dezen tijd schuilplaatsen vonden, niet slechts in Matan,
maar ook in Koeboe, eene volkplanting, die niet lang te voren —
het juiste jaar is mij onbekend — door een Sjerief, bloedverwant
van den Sultan van Pontianak, gesticht was 5). Uit de verant-
woording des Sultans in den reeds vermelden brief blijkt, dat hij
door de Indische regering verdacht werd gehouden van zelf met
deze Ilanons te heulen. HÖ werpt deze beschuldiging herhaaldelijk
van zieh onder de verklaring, dat zieh geen dezer roovers te Pontianak
of in de landen waarop hij invloed kon oefenen, zoo
als Mampawa en Sangouw, ophield, maar dat hij de magt niet
had om te heletten, dal de vorsten van Matan en Koeboe hen
beschermden 6). Het is echter naauwelijks te denken, dat de inover
Borneo, zooals het is uitgegeven, van fouten in namen en jaartallen
wemelt.
*) Dit wordt uitdrukkelijk gezegd door Bloem HS., bl. 18.
s) Brief van den Sultan van i*ontianak bij Meursinse, t. a. p ., bl. 10.
*) Aid., bl. 8.
*) Zie boven, bl. 351.
*) Zie boven, bl. 10. In 1822 regeerde hier Sjerief Mohammed (G.
Müller, bl. 2 2 1 ), maar of deze zelf de stichter der kolonie w a s , durf ik
niet bepalen.
e) Zie den reeds aangehaalden brief, bl. 8—10 passim.
vloed van Abdoe’r-rahman te Koeboe ontoereikend zou geweest. zijn,
om deze gevaarlijke roovers vandaar te verwijderen, tenzij wij
welligt moeten aannemen, dat de Ilanons magtig genoeg waren,
om zieh door geweld te verschaffen, wat hun niet goedschiks ver-
leend werd.
Tot het heulen met de zeeroovers kan de Sultan van Pontianak
misschien gebragt zijn door den treurigen staat, waarin zieh om*
streeks dezen tijd zijne geldelijke aangelegenheden bevonden. Sedert
de Hollandsche faktorij was ingetrokken, was Pontianak een tijd
lang een middelpunt geweest voor den handel der Engelschen in
deze streken, tevens druk bezocht door de Portugezen van Macao,
de Arabieren van Maskate en Mokka, en talrijke praauwen van alle
deelen van Borneo, van Bali, Lombok, Sumbawa en Java. In de
laatste jaren was echter dit verkeer aanzienlijk afgenomen; de toe-
nemende bloei van Poelo Pinang had een groot deel van den in-
landschen handel aangetrokken, de aanhoudende oorlog der Engelschen
met de Holländers, en het verbod om zilveren specie nit
Java uit te voeren, had den handel met Java schier vernietigd, en
de onveiligheid der kusten door de zeerooverij had krachtig medege-
werkt, om het aanzien van Pontianak te doen dalen 1). Daaren-
boven, tot hoe grooten graad van bloei Abdoe’r-rahman zijne stich-
ting ook had opgevoerd, hij zelf was steeds onvermogend gebleven.
Verkwistend en zeer gesteld op uiterlijke p ra al, had hij de schatten
, vroeger verzameld, weldra zien vervlieten. Thans deinsde hij
voor geene middelen terug om zieh het geld te verschaffen, dat
hij behoefde om zijnen uitwendigen staat te handhaven. Daar hij
zieh steeds het voorkomen van rijkdom wist te geven, genoot hij
bij de vreemdelingen doorgaans een onbepaald krediet. Zijne schulden
te verbergen was zijne bijzondere zorg; maar hij was daardoor
gedurig genoodzaakt het eene gat met het andere te stoppen,
en goederen voor veel lager prijs te verkoopen dan hij ze had ingekocht.
Op deze wijze stapelde hij tot aan zijn dood schulden
op schulden en wikkelde zieh gedurig in grootere moeijelijkheden.
Zijne voornaamste schuldeischers waren de Boeginesche handelaars,
en daar hij genoodzaakt was hen te vriend te houden, moest hij
dikwijls voor hunne ontduiking der inkomende regten het oog lui-
ken. Tegen de Chinezen was hij echter altijd zorgvuldig op zijne