vestiging aan de schoone Sandakan-baai te beproeven1). ’t Komt mij
niet zeer waarschijnlijk voor dat Engeland, ’t welk eenmaal den af-
stand dezer gewesten van den Sultan van Soeloe verwierf, en zieh door
het traktaat van 1824 geenszins van het bezit van grondgebied op
Borneo acht buitengesloten, dit lijdelijk zou hebben aangezien. Thans
evenwel kwam de wederstand tegen onze terdere bemoeijingen met
Soeloe van eene andere zij de. De Gouverneur-Generaal der Philippijnsche
eilanden leverde bij de Nederlandsch-Indische regerihg een
vertoog in , ten doel hebbende om de regten, die Spanje op de
Soeloe-eilanden beweert te bezitten, ongeschonden te handhaven. De
Indische regering meende onder die omstandigheden niet geregtigd
te zijn, zonder de goedkeuring van het Opperbestuur in Nederland,
tot eene tweede expeditie over te gaan, en hieruit volgde eene cor-
respondentie, die, ook ten gevolge van een meer bepaald protest van
het koloniaal bestuur te Manilla, tot het besluit leidde, om van
de nadere expeditie af te zien 2). De naijver van Spanje wedrhield
echter Sir James Brooke niet, om vriendschappelijke betrekkingen met
Soeloe aan te knoopen. Hij bragt zelfs in 1849 een handelsverdrag
met den Sultan tot stan d , en hoopte hem door zijn invloed tot
krachtige medewerking in het onderdrukken van den zeeroof te bewegen.
Met leedwezen zagen daarom de Britten de krachtige maatre*
gelen in 1850 en 1851 door de Spanjaarden tegen den Sultan van
Soeloe genomen, welke ongelukkige vorst, zooals men zieh uitdrukte,
de handelsjaloezij moest misgelden, door de verdragen met Engeland
bij de Spanjaarden gewekt 3). ’t Schijnt mij intusschen even on-
gerijmd de zeerooverijen der Soeloe-eilanders als die van de Dajaks
van Seribas en Sekarran te willen ontkennen. Mogelijk blijft het
zeker, dat het den Sultan minder aan den wil, dan aan het.vermögen
haperde, om de rooverijen zijner onderdanen te beletten; inaar
een onvermogen, dat zulke schromelijke gevolgen heeft, kan hun,
die daarvan het slagtoffer z ijn , geen reden geven tot lijdelijk toezien 4).
A T. v. N. I ., 1 8 4 9 ,1, bl. 82, 8 3 ,1 0 1— 103, 240, 241, Rochussen, bl. 63.
*) Rochussen , bl. 6 3 , 64.
8) Keppell M., I , p. 5 8 , 147.
*) Vgl. een artikel in de Indier voor 1 8 5 3 , n°. 1 8 , getiteld: Dejongste
gebeurtenissen in den Soeloe-archipel.
Reeds in 1848 hadden de Spanjaarden het eiland Balangini, ten
Oosten van Soeloe, de woonplaats der meest geduchte roovers dezer
wateren, aangevallen en geheel verwoest, en daarop getracht met
den Sultan van Soeloe een contract aan te gaan, waarbij hij zieh
tot wering van den zeeroof verbond. Toen echter deze vorst de
onderhandelingen op de iange baan schoof; toen ook de in 1850
gevolgde verwoesting der eilanden Bogotoewan en Belaoen den Sultan
niet tot een eindverdrag kon bewegen, waarbij hij zieh voor elken,
door zijne onderdanen gepleegden roof aansprakelijk stelde, en eene
Spaansche bezetting in zijne hoofdstad toeliet; toen zelfs de Spaan«
sche gezanten door een Woesten hoop waren overvallen en mishan-
deld, en slechts met moeite door eenige Datoe’s gered ; — toen
besloot het Spaansche bestuur tot eene magtsontwikkeling, gelijk
het nog nimmer in deze wateren had ten toon gespreid, en meer
dan 60 zeilen, met eene landingsdivisie van omstreeks 6000 man;
versehenen in Februarij 1851 voor Soeloe, om geduchte wraak te
oefenen. Na een hardnekkigen tegenstand werd de stad den 27atea
veroverd en met al hare forten en vaartuigen aan de vlammen over-
geleverd. Eenige honderden slaven werden verlost; maar de Sultan
ontkwam met de zijnen door eene overhaaste vlugt naar de
binnenlanden, waar het ondoenlijk was hem te vervolgen. De
kleinere vaartuigen der vloot verspreidden zieh daarop, om alle roo-
versnesten in den ganschen Soeloe-archipel te vernielen 1). Met den
Sultan werden inmiddels onderhandelingen geopend, die eindelijk
tot eene overeenkomst leidden, waarbij hij zieh leenman der Spaansche
kroon erkende en verklaarde genoegen te nemen, dat voortaan
Soeloe met zijne onderhoorigheden als een deel van de Spaansche
bezittingen zou beschouwd worden. Tevens heeft Spanje zieh zoo-
veel mogelijk van den handel der Soeloe-eilanden verzekerd, door
aanmerkelijke begunstigingen boven andere natiën te bedingen, en
te Singapoera betreurde men het ze er, dat het handelsverdrag,
door Sir James Brooke met Soeloe gesloten, niet vóór den aanval
*) Brumund, Indiana, I , bl. 145—1 5 1 , Keppell M., I , p. 5 8 , Indiër
voor 1 8 5 1 , n“. 4 8 , 5 5 , 5 9 , 7 2 , 74.