delen zouden verschaft zjjn, om die met tneer kracht door te zetten
en nog gevaarlijker te worden dan hij reeds was. Ilij be-
schouwt dan ook het geheele verhaal als een sprookje, geheel in
den smaak der zeeroovers, of wel als eene grootspraak der Vorsten,
om op hunne onderdanen te meer indruk te maken en de waarde
van den diamant in hurne oogen te verhoogen.
De heer Müller trekt het bestaan van dezen diamant geheel in
twijfel, op grond dat de verarmde en aan den opium verslaafde
Vorsten van Matan, zoo zij in het bezit van zulk een kostbaren
steen geweest waren, dien reeds lang zouden hebben te gelde ge-
maakt; hij tracht daarom de historische overleveringen aangaande
de oorlogen, waartoe die steen aanleiding; gaf, als eene allegorie te
verklären 1). Tot bevestiging van zijn gevoelen zo® hij welligt een
soortgelijk verhaal van twee paarlen, in het bezit des Sultans van
Broenei, hebben kunnen bijbrengen, hetwelk door Pigafetta wordt
medegedeeld, en waaraan eene legende verbonden is, welke met
die aangaande den oorlog tusschen Landak en Sukkadana, waartoe
de diamant aanleiding gaf, eene treffende overeenkomst heeft 2).
Ik kan mij echter gemakkelijk voorslellen, dat de trots der afstam-
melingen van een oud vorstengeijlacht en het bijgeloof, hetwelk het
lot van den Vorst en zijn rijk van dezen steen afhankelijk'acht,
elke neiging om dien te verkoopen steeds met goed gevolg hebben
bestreden. De heer Ritter betuigt uitdrukkelijk, dat aangaande het
bestaan van den diamant, en wel in handen van den Panembahan
van Matan, bij hem geen de minste twijfel bestaat, ofschoon hij
zieh tevens overtuigd houdt, dat hij nimmer aan vreemdelingen
wordt vertoond, gelijk hij zelf bij zij n bezoek te Matan in 1833 onder*
vond 3). Ook de heer Tobias verzekert, dat veelal een valsche steen
vertoond wordt, maar hij voegt er bij dat toch sommigen den echten
werkelijk gezien hebben 4). En de heer Low verhaalt in zijn werk
over Serawak, dat een persoon, die zieh een goed kenner van diamanten
achtte, hem verzekerd h a d , dat de Vorst van Matan den
werkelijken steen bezit, en dat hij dien gezien h ad , maar dat aan
vreemdelingen sleehts een stuk kristal wordt vertoond, dewijl de
•) G. Muller, bl. 2 9 0 , 2 9 1 , 3 5 0 , 351.
Pigafetta, Premier Voyage autour du monde, p. 150, 157, aange-
haald door Millies in de Gids, 1846, Boekbeoord., bl. 353.
s) Bitter, bl. 180—182.
*) Tobias, bl. 6.
reeds van alle wezenlijke magt verstoken Panembahan bevreesd is,
ook van dit laatste teeken zijner koninklijke waardigheid door list
of geweld te worden beroofd 1). En wanneer eindelijk de heer
Müller beweert, dat geen der beambten van de Oost-Indische Compagnie,
die zieh te Sukkadana om den diamant-handel ophielden,
eenig berigt van dezen steen heeft gegeven 2) , dan mag ik toch daar-
tegen opmerken, dat de Roy, die Sukkadana in 1696 bezocht,
uitdrukkelijk verhaalt, dat hij aldaar een diamant van den Koning
zag, die zoo groot was als een duivenei 3). Ofschoon ik anders dien
schrijver niet overgeloofwaardig ach t, zijn zijne woorden hier zoo een-
voudig en zonder ophef, dat zij geheel den Stempel der waarheid dra-
gen. Hoewel ik nu niet zou durven beweren, dat met deze getuigenis-
sen het pleit voor bet blstaan des diamants geheel voldongen is,
schijnt het mij toch to e , dat dit te ligtvaardig door Müller is onlkend.
Ik sprak zoo even van het bezoek van den heer Ritter te Matan
in 1833. Het zij mij vergund hier zijne ontmoeting, als eene bij-
drage tot de kennis van het Matansche hof, met zijne eigene woorden
mede te deelen. »De Panembahan,” zegt h ij, » is een ruw
mensch, maar van vossen-aard, die niet ligt te vertrouwen valt.
Doch bekleedt gij een rang in de maatschappij, waardoor gij eeni-
gen invloed op hem kunt uitoefenen, of brengt zijn eigenbelang,
hetwelk hij nimmer uit het oog verliest, het mede, dan wordt gij
minzaam in zijn huis genoodigd, en tamelijk wel op de inlandsche
wijze gehuisvest. Zijt gij wat nader met hem bekend geworden,
dan gebeurt het al ligt, dat al de omstanders voor een oogenblik
verwijderd worden. Een deurtje opent zieh alsdan, en een dikke,
reeds grijze vrouw komt te voorschijn. Hij stelt u die voor als
zijne schoonmoeder, de gemahn van den laatsten, in 1829 over-
ledenen Sultan, en gij geeft haar, ofschoon zij niets vorstelijks aan
of over zieh heeft, behoorlijk den titel van Toean Ratoe. Ver-
trouwlijk vlijt zij zieh dan bij u neder op de mat, die u tot zit-
plaats strekt, en keuvelt met u, eerst, zooals het spreekwoord zegt,
over koetjes en kalfjes, totdat zij u eindelijk te kennen geeft, dat
zij wel weet, wat gij gaarne wensclitet te zien. Zij ligt haar badjoe
o p , maakt hären gordel los, en ontwikkelt daaruit een bundeltje,
dat er zwart en vuil uitziet, en g ij, indien gij het op den weg
*) Low, p. 2 7 , 28.
*) G. -Müller , bl. 333.
) De B o y , bl. 132.