de Soengei Djawi te dragen. Ama Oesoep toog lustig aan het werk
en damde met eenige pisang-stammen en bossen alang-alang de zes
voet breede rivier af, zoodat het water op de plaats, waar hij het
gruis wilde wasschen, bijna ter hoogte van twee voet was opgestopt.
Hierna was hij zijne vrouw behulpzaam in het overbrengen van dat
g ru is, en toen dit gedaan was, plaatsten zij zieh, met de beenen
in het water, zittende op den oever. Zij hielden een ronden, hou-
ten b a k , de diepte en gedaante hebbende van een grooten schotel,
vöör z ie h , wierpen daarin eenige handen vol van dat g ru is , en
draaiden toen dien bak (doelang) vlug op de oppervlakte van het
water ro n d , zoodanig dat de eene zijde telkens water schepte, het-
welk aan de andere zijde weder afliep, en tevens een groot gedeelte
steenen en grof zand medesleepte, zoodat de daarin geworpen hoe-
veelheid gruis sterk verminderde, en er eindelijk niets dan eenig
zwartachtig zand en kleine steenen overschoot. Toen hielden zij
stil, streken met de vlakke hand dit overblijfsel in den doelang uit,
namen de aan een doffen glans kenbare diamanten met de vingers
op en wierpen ze in een naast hen geplaatst kommetje met water.
Hierop namen zij op nieuw eenige handen vol g ru is , en de draai-
jing en spoeling ging gedurig op dezelfde wijze voort *).”
Geen diamant, ooit ep Borneo gevonden, is vergelijkbaar met
den wereldberoemden steen Danoe Radja, op 367 karaten geschat,
en in het hezit van den Panembahan van Matan. 1k zal in
de beschrijving van dat rijk uitvoeriger over dien steen spreken,
welks bestaan door sommigen wordt in twijfei getrokken. Zijn roem
wordt eenigermate gedeeld door een anderen, Segima geheeten, die
zieh mede in de handen des Vorsten van Matan moet bevinden.
Een derde van 54 karaat werd in 1686 door den Vorst van Lan-
dak aan den Koning van Bantam geschonken. Deze drie houdt men
voor de grootste, die in Landak gegraven z ijn ; doch het zou niet
vreemd zijn zoo soms steenen van gelijke waarde aan het hebzuch-
tig oog der Vorsten onttrokken en eerst op Java voor den dag ge-
komen waren. Raffles zegt ons, dat de toenmalige Vorst van Landak
een diamant droeg van 18 en een anderen van 14% karaat. De
’) Bitter, bl. 1 5 9 , 160. Vgl. Kadermacher, bl. 1 4 5 , 1 4 6 , van Lijn-
den N. T ., bl. 6 1 6 , 617. Op de Zuid-oostkust wordt in de wijze van
graven en wasschen der diamanten eenig verschil met deze beschrijving
waargenomen, zoo als blijkt uit Horner, bl. 1 1 4 , 1 1 5 , Croockewit, t. a.
p ., bl. 3 2 0 , 321 , Indisch Magazijn, t. a. p., bl. 7 0 , 71.
grootste steen door den heer Ritter, gedurende een driejarig verblijf
in het Landaksche, gezien, woog 21V* karaat, om niet te spreken
van een zwarten diamant van 42 karaat, die wegens zijne hard-
heid onslijpbaar werd geaeht. De Sultan van Banjer-massin heeft,
zegt m en , een diamant van 77 k araat, die den ontdekker uit lou-
ter blijdschap eerst het verstand en later het leven kostte *).
Wij zullen na deze algemeene opmerkingen over Landak de op-
vaart der riv ie r, te beginnen bij den Koewala Terap, in de ver-
beelding voortzetten, om alzoo met de voornaamste tooneelen, die
zij den reiziger aanbiedt, bekend te worden. De oevers der rivier
zijn aanvankelijk nog laag, en grootendeels niet bewoond, behalve
door tallooze scharen van apen, die in het hooge geboomte van tak
tot tak springen. Den eersten dag ontmoet men geene mensche-
lijke woning, den tweeden dag beginnen enkele huizen en gebuchten,
door vruchtboomen en andere sporen van bebouwing om-
geven, het tooneel te verlevendigen. Bij een dezer gebuchten, Sa-
berang 2) geheeten, begint aan de overzijde der rivier een pad, dat
naar de kampong der Dajaks van Sangkoe loopt. Dit pad loopt
over een golvend, maar over het algemeen rijzend terrein, waardoor
zieh de kleine rivier van Sangkoe kronkelt, en in het verschiet
ziet men het land ter wederzijde nog hooger rijzen en zieh verheilen
tot ronde heuvels, afgewisseld door hooge pieken, met eeu-
wige bosschen bedekt. Op vele plaatsen wijst men ook hier de
steentjes aan, die als bewijs voor het aanwezen van diamanten gel-
den. Yoor ’t overige is de grond uiterst schraal, en grootendeels
bedekt met ontbloote, dooreenkronkelende wortels, die het gaan
hoogst moeijelijk maken. Een ruwe boomstam, zonder eenige zorg,
vaak welligt alleen door den wind daarheen geworpen, en dikwijls
half onder het water liggende, vormt de eenige brug zelfs over
aanzienlijker stroomen. Doch wanneer zieh eindelijk de Iadangs
of rijstvelden der Dajaks beginnen te vertoonen, ziet men den
moeitevollen togt rijkelijk door de schoonheid van het landschap
bjeloond. Sangkoe ligt in een bekoorlijk amphitheater, door heu-
velen gevormd, waardoor zieh de romantische bergstroom van
*) Bitter in de Indier, 1 8 5 2 , n°. 9 6 , Baffles, t. a. p . , p. 2 6 6 , Indisch
Magazijn , t. a. p . , bl. 68.
s) Denkelijk hetzelfde dat op Melvills kaart Sibirang, en bij van Lijnden
N. T., bl. 579, Sebirang genoemd wordt. Ik houd Saberang voor de juistere
schrijfwijze, dewijl dit in het Maleisch „de overzijde eener rivier” beteekent.