Sukkadana. Bloemaert vermeldt in zijne aan JacqHes l’Hermite ge-
zonden berigten vele bijzonderheden omtrent den staat van Borneo’s
Westkust en de uitzigten van onzen handel aldaar, die echter,
dewijl zij vol toespelingen zijn op bijzonderheden, waarvan geene
heugenis is bewaard gebleven , voor ons dikwijls zeer duister zijn.
Zoo verhaalt h i j , dat zieh te Sukkadana afgezanten bevonden van
Banjer-massin om te onderhandelen over het beslechten van tusschen
de beide staten bestaande geschillen, die zulk een ongunstigen in-
vloed hadden op den handel, dat de schippers van Sukkadana niet
durfden uitvaren, uit vrees van overvallen en geplunderd te worden.
Het schijnt dat Bloemaert, bij deze onderhandelingen, aan
de Ratoe Boenkoe en hare mantri’s zijne goede diensten leende;
voor zieh erlangde hij de belofte, dat zekere Simon, die zieh te
Banjer-massin in gevangenschap bevond, en waarschijnlijk tot het
scheepsvolk van Michielszoon behoord had, op vrije voeten gesteld
en naar Sukkadana zou gezonden worden.
Met Kiai Aria, een der hoofden van Landak, die zieh juist te
Sukkadana bevond, had Bloemaert onderscheidene gesprekken over
de belangen van den handel, terwijl hij van hem inlichtingen
kreeg omtrent den loop en de bevaarbaarheid der rivier van Lawei
(de Kapoeas). De Kiai was zeer gcneigd handelsbetrekkingen met
hem aan te knoopen, doch durfde niets doen zonder toestemming
der Ratoe. Hij raadde Bloemaert naar Tajan op te varen, waartoe
hij door eenige geschenken aan de Vorstin waarschijnlijk verlof
zou bekomen, en zoo hij van zijne komst aldaar onderrigt was,
wilde hij derwaarts afkomen, om zieh met hem in nadere betrek-
king te stellen. Ook maakte hij Bloemaert opmerkzaam op de voor
den diamanthandel günstige ligging van Sadong aan de Noordkust,
dat onder het gebied van den Sultan van Broenei behoorde,
bewerende, dat men van daar in eenen dag over land naar
Landak komen kon. Ten gevolge der bekomen inlichtingen
was Bloemaert van oordeel, d a t, nevens Broenei, en met het oos
op den diamanthandel, de aandacht der Compagnie vooral op Sam-
b a s , Mampawa, Tajan en het meest van alien op Sadong moest
gevestigd zijn. Dan terwijl hij dus uitzag naar middelen om den
Nederlandschen handel op Borneo uit te breiden en op duurzamen
voet te vestigen, ontbrak het hem niet aan Stoffe tot bekomme*
ring. Niet slechts vond hij in zekeren Tjili Pahang een geducht
concurrent, die kort v66r zijne komst al de voorhanden steenen,
waaronder twee van acht karaten, had opgekocht; niet slechts
vond hij weinig aanmoediging in het gedrag der hebzuchtige
Vorstin, die zelve, — ten behoeve harer kinderen, zoo zij zeide,—
zieh van al de diamanten zocht meester te maken; maar hij vrees-
de ook dat zieh weihaast de Engelschen op deze kust vertoonen
zouden, terwijl hij eene klagt inleverde tegen zekeren stuurman
Joris Paulusz. van Gandyen, die, waarschijnlijk daartoe omgekocht,
een kaartje der kust van Borneo uit Bloemaerts kajuit weggenomea
had, om de Engelschen eene kopij daarvan te verschaffen 1).
Ik gewaagde zoo even ook van Sambas. Bloemaert h a d , zoo
het schijnt reeds dadelijk na zijne komst te Sukkadana, Pieter
Aartszoon derwaarts gezonden, met last om ook daar geene middelen
te verzuimen, ten einde zieh, in het belang der 0. I. Compagnie,
van de uitwegen der Landaksche diamanten te verzekeren,
en te onderzoeken , in boeverre de plaats geschikt zou zijn tot de
vestiging van ons kantoor, ingeval men zieh met Sukkadana op
den duur niet mögt kunnen verstaan. Ook droeg hij hem o p , alle
pogingen in het werk te stellen om den Vorst van Sambas te bewegen
tot eene bevrediging met Landak, met welks hoofden
hij in vijandschap verkeerde, naar het schijnt ten gevolge
van aanspraken op het oppergezag over een deel der Dajaks van
dat gewest, die de Ratoe Boenkoe en hare vertegenwoordi-
gers aldaar weigerden te erkennen 2). Bloemaert vernam van
Aartszoon, dat de Vorst van Sambas zeer verblijd was geweest over
zijne komst, dat te dier plaatse » veel siecht goud en bezoar-
steenen” voorkwamen, en dat rijst en varkensertot minder prijs te
bekomen waren dan te Sukkadana 3). Ik mag bij deze berigten
voegen, dat de zetel des rijks toenmaals nog was ter plaatse, die
thans den naam draagt van Oud-Sambas of Kota-lama, welke kam-
pong nog op sommige kaarten, ten Noord-oosten der tegenwoordige
hoofdplaats, aan een zijtak der Soengei Boelan wordt aangewezen 4);
dat de daar toenmaals regerende Vorst naar alle waarschijnlijkheid
die is , welken de overlevering Ratoe Sapodak noemt, en dat h ij,
*) Bloemaert, bl. 9 9 , 1 0 0 , 101.
s) Vandaar ongetwijfeld het berigt bij Gr. Müller, bl. 2 0 7 , 3 3 5 , dat
de Vorstin van Sukkadana in oorlog was met Sambas.
s) Bloemaert, bl. 100. De meening van Bloemaert, dat de rivier van
Sambas met eene ader in die van Landak nitloopt, is eene dwaling.
4) T. w. op de kaart van von Derfelden, waar de Soengei Boelan
„Kartiasse” genoemd wordt. Vgl. boven, bl. 112.