een geheel heeft vereenigd, en de onderlinge vermenging harer be*
standdeelen door huwelijk bevorderd heeft. Zij vormen gezamenlijk
bet heerschende ras, waartoe al de regerende familien in de ver-
schillende staten behooren, ofschoon ook deze op verre na niet alle
van Maleische, maar grootendeels van Javaansche, Boeginesche,
Arabische en zelfs Dajaksche afkomst zijn. Een groot deel dezer
vreemdelingen waren nog heidenen, toen zij zieh het eerst op
Borneo vestigden, maar waren reeds toen door beschaving en
geestkracht boven de Dajaks verheven, die zij overheerschten of
naar het binnenland terugdrongen; de Islam, later door hen aan-
genomen, en waarop zij zieh zooveel laten voorstaan, verwijdde de
klove en deed hen met klimmende minaehting op de ongeloovige
Dajaks nederzien, terwijl tevens hun aantal, deels door nieuwen
toevoer van Islamietische vreemdelingen, deels door bekeeringen ge-
durig toenam 1).
De voornaamste door echte Maleijers gestichte Staat op Borneo, is
ongetwijfeld Broenei op de Noordkust. Onder de staten der Wes-
ter-afdeeling is Sambas vroeger door eene Maleische, de Suprematie
van Djohor erkennende dynastie geregeerd geworden 2) , en waar-
schijnlijk moeten ook aan e'en deel der kleinere staten in het Ka-
poeas-gebied Maleische stichters worden toegekend. De geschiedenis
van de opkomst aller Maleische staten is in de hoofdtrekken dezelfde.
De wijze van vestiging van dit bij uitnemendheid koloniserend volk
vertoont op Borneo hetzelfde karakter, als op het Maleisch schier-
eiland, Sumatra en in den Archipel van Riouw; en ik kan hare
scherpgeteekende eigenaardigheid niet beter doen kennen, dan door
de volgende woorden van een Brilschen schrijver, die, te Singapoera
te midden der Maleijers verkeerende, de beste gelegenheid had, om
dit merkwaardig volk te bestuderen. »De kiem der Maleische staten
zegt h ij, »is steeds de bezetting van eene rivier of een ri-
viermond, gemeenlijk door eenige weinige huisgezinnen, die hun
vaderland verlaten hebben, door ondernemingszucht, behoefte, onte-
vredenheid met hun lot of verdrukking aangespoord. Burgeroorlo-
gen zijn somtijds de oorzaak yan grootere volksverhuizingen, doch
*) Vgl. van Lijnden N. T., bl. 587.
s) Dit blijkt uit Netscher, bl. 4 , 5, en nit Bloemaert, bl. 102 („Ende
alsoo de Coningh van Johors kint besneden sal worden, heeft alle Conin-
ghen, die onder syn gebiet staen ontboden, waeronder is den Coningh
van Sambas”).
altijd is een Maleische staat, met zeldzame uitzonderingen, eene
verzameling van nederzettingen längs de monden en oevers der ri-
vieren. De eerste volkplanting werd vaak slechts aangevoerd door
een nakhoda (schipper), die de rivier als bij toeval bezocht, en
den grond vruchtbaar, de opbrengst der bosschen overvloedig, de
ligging günstig voor den handel, en de inboorlingen, zoo zij er
zijn mogten, öf geneigd om de vestiging van vreemden toe te staan,
öf gemakkelijk te overheerschen vond. Gelukt de vestiging, dan
worden andere rivieren in de nabijheid vervolgens op gelijke wijze
bezet. De nieuwe kolonien trekken nu weihaast opmerkzaamheid
in het vaderland der stichters, waar altijd talrijke teigen van het
vorstelijk geslacht gereed zijn, de aanvoerders van nieuwe onderne-
mingen tot kolonisatie te worden. Aan een van dezen schenkt de Jang
di pertoewan het bewind over de nieuwe volkplanting, waar zijne
heerschappij onmiddellijk als op goddelijk gezag steunend erkend
wordt, en waar hij met eene slechts in naam bestaande afhanke-
lijkheid van het moederland regeert. In vroeger tijden plaatsten
zieh niet zelden vorsten en grooten aan het hoofd van ondernemin-
gen, om, gelijk het heet, nieuwe landen te gaan openen (boeka
negrie). Eindelijk, wanneer, na verloop van tijd, de nieuwe kolonie
volkrijk en sterk wordt, en de banden van hloedverwantschap, die
het opperhoofd met de koninklijke familie en den moederstaat Verbünden
, meer en meer verzwakken, begint zieh de kolonie als
geheel onafhankelijk te beschouwen, ofschoon toch, naar het schijnt,
in schier alle Maleische staten eene vague erkentenis des opperge-
zags van het geslacht der Jang di perloewans van Djohor, thans ver-
tegenwoordigd door den Sultan van Lingga, wordt aangetroffen 1).”
Het blijkt uit deze allezins juiste opmerkingen, dat het Maleische
rijk te beschouwen is als een feodale staat, minder echter op ver-
overing, dan op kolonisatie gegrond. Men meene intusschen niet,
dat in de geschiedenis van den Indischen Archipel het rijk van
Djohor het eenige verschijnsel van dien aard is. Niet slechts ziet
men in de daarvan afgebrokkelde deelen hetzelfde stelsel wederom
te voorschijn komen; maar ook andere staten der Indische eilanden-
wereld, van vroeger en later tijd, ziet men op dezelfde wijze zieh
uitbreiden en weder in stukken vallen. Inzonderheid schijnt de
geschiedenis van het rijk van Madjapahit op Java, zoo beroemd in
*) Logan, p. 513, 514.