den Archipel, en hunne kinderen; en geen vreemdeling van eene
dezer beide klassen zou zieh te Mampawa mögen vestigen, zonder
daarloe van den Resident van Pontianak verlof te hebben bekomen
x). In tegenwoordigheid van den Kapitein-Commandeur, die
daartoe met zijne voornaamste officieren in gewapende sloepen naar
de stad was opgeroeid, werd de nieuwe Vorst door de terug-
gekeerde bevolking met de meeste plegtigheid en onder afleg-
ging van den eed van trouw gehuldigd. Nadat een post van 32
man en eene sloep op de rivier te Mampawa was gevestigd 2), vertrok
de Kapitein-Commandeur den 27ste“ Junij met zijne scheeps-
magt naar Pontianak. Door de ontzettende hitte en het gebrek
aan ververschingen, was de ziekte op zijne bodems zeer toege-
nomen en waren een aantal manschappen en eenige verdienstelijke
officieren bezweken. Silvester hoopte te Pontianak eenige meerdere
gelegenheid tot verkwikking te vinden, en bleef, daar de ziekte
aanhield, tot den 10den Augustus aldaar vertoeven, toen hij ein-
delijk de terugreis naar Batavia aannam. De bevelhebber zelf was
zeer lijdende aan de waterzucht, waaraan hij reeds den 4 den February
daaraanvolgende te Malakka overleed; terwijl zieh bij al de
eilenden van dezen rampzaligen togt nog een onheelbare twist tus-
sehen den Kapitein-Commandeur en den kapitein Frykenius gevoegd
had 3). De toevallige en nuttelooze verovering van Mampawa door
eene door moedeloosheid, ziekte en oneenigheid uitgeputte scheeps-
magt, is als een type van het lot der Compagnie in de laatste jaren
van haar bestaan, toen z ij, door een toevalligen zamenloop, haar ter-
ritoriaal bezit zag aanwassen, terwijl zij reeds aan eene onherstel-
bare tering wegkwijnde, en op het oogenblik dat haar- den staf
over nieuwe gewesten in handen viel, in de uitgeputte vingeren
geene kracht meer had, om dien te zwaaijen.
Mampawa herstelde zieh nimmer van den slag, dien de Compagnie
en Abdoe’r-rahman het hadden toegebragt. Vele der voornaamste han-
delaren verhuisden naar Pontianak, en de plaats bleef sedert tot on-
beduidendheid veroordeeld. Abdoe’r-rahman wist zonder voorkennis, en
in strijd met het belang, der Compagnie zieh een aanwas van grond-
gebied te verschaffen door eene minnelijke overeenkomst met zijn
*) Muntinghe, bl. 1 6 3 , van Lijnden T. N. I . , bl. 1 7 5 , Tobias, bl.
5 4 , Hartmann. HS. I , bl. 10.
*) Leyden , p. 32.
8) De Jonge, t. a. p ., bl. 2 5 0 , 2 5 3 , van Kämpen I I I , bl. 328.
zoon, waarbij hem de geheele landstreek tusschen de rivier van
Pontianak en die van Pinjoe, in welke zieh toen reeds vele Chine-
sche goudgravers gevestigd hadden, en die thans onder den naam
van Mandor bekend is , werd afgestaan. De bepaling van het contract
der Compagnie met Pontianak omtrent de levering van stof-
goud, moest hierdoor eene doode letter worden 1J. De gewezen
Panembahan van Mampawa stierf niet lang na zijne vlugt in de
binnenlanden, en Sjerief Kasim vergunde|aan zijn zoon Goesli Djati
om naar de hoofdplaats terug te keeren, en er met den titel van
Radja en eene kleine hofhouding, doch zonder eenigen invloed
op het bewind, te wonen. Zelfs droeg Sjerief Kasim aan dezen
prins, gelijk wij beneden zien zullen, het bestuur over Mampawa
op, toen hij zelf in 1808 zijnen vader te Pontianak opvolgde 2).
Ons verhaal keert thans naar het Matansche rijk terug. Sultan
Ahmed Kamaloe’d-din, die bij de verwoesting van Sukkadana de
wijk naar Matan genomen had, kreeg weldra een tegenzin in deze
verblijfplaats, en besloot den rijkszetel naar het door zijnen vader
gebouwde Moewara-Kajoeng, meestal enkel Kajoeng en thans zelfs
dikwijls Matan genoemd, over te brengen. Daar de rijksgrooten en
een deel der bevolking van oud-Matan hem derwaarts volgden,
verloor deze plaats al dadelijk veel van haar aanzien. Haar geheel
verval werd verhaast door de maatregelen van des Sultans broeder
en rijksbestuurder, Pangeran Koesoema-ning-rat, die het overschot
der bevolking naar zijne nieuwe negerie Simpang wist te lokken
en zieh zooveel magt en aanzien wist te verschaffen, dat Sultan
Kamaloe’d-din het niet waagde, hem een schier onafhankelijk gezag
in het land van Simpang te betwisten 3),
Inmiddels bleef het] verWoeste Sukkadana verlaten, en in 1790
strekten de heerlijke omgevingen der naar deze plaats genoemde
bogt nog slechts aan eenige zeeroovers tot verblijfplaats 4).. De Resi-
sident van Pontianak J. J. Klagman, die den heer Stuart in 1784
*) Tobias, bl. 5 4 , en H S ., bl. 44. Over de rivier PiDjoe zie boven
bl. 60. Ik keb eenigeu twijfel, of niet haar tweede naam, in plaats van
Bahoe Besar, „ Bakon Besar” moet geschreven worden.
!) Ritter, bl. 2 0 4 , Tobias, bl. 55, Leyden, p. 3 2 , Muntinghe, bl. 174.
s) G. Muller, bl. 272, 2 7 3 , 348; vgl. boven, bl. 1 2 4 , 2 4 4 , 245.
4) G. Muller, bl. 3 4 8 ; wat hij daar van de aanstelling van eenen regent
van Sukkadana door de Compagnie verhaalt, behoort, blijkens Tobias
H S ., bl. 4 2 , eerst tot het jaar 1797, en zal in het volgende boek behan-
deld worden. Vgl. hier voor ’t overige boven, bl. 129.