spitskoppige en stompkoppige verscheidenheid kent; eene derde
soort, crocodilus Schlegelii, die alleen in de binnenlanden voor-
komt, behoort tot de afdeeling der gavialen of vormt van dezen
een overgang tot den eigenlijken krokodil ^ Van land- en zoetwa-
ter-schildpadden kent men op Borneo vijf soorten, van welke
twee uitsluitend aan dit eiland eigen schijnen 2) ; onder de hage-
dissen twee soorten van leguanen of monitors (biawak), die ge-
geten worden en waarvan de grootste tot zes of acht voeten lengte
bereiken, de vliegende hagedis (draco volans), de polychrus vires-
cens, die als de kameleon verschillende kleuren aanneemt, de
bekende huis-hagedis of tjitjak (ptyodactylus gecko), die de wonin-
gen van ongedierte zu iv e rt/en andere-3); van de giftige slangen
de cobra de capello of brilslang (oelar tadong, naja tripudians) 4),
de hamerkoppige adder (oelar ledong, trigonocephalus Wagleri), dus
genaamd om hären breeden, hartvormigen kop ®), de goud-geringde
adder (dipsas dendrophila), zwart met fraaije gouden kringen afgezet
3), de schoone maar doodelijke zonneslang (tadong matahari,
tortrix) 7), de elaps bivirgatus, van buitengewone slankheid, op den
rug zwart met purperblaauwen gloed, aan kop en staart purperrood,
en lakrood op den buik 8); en onder de schadelooze slangen eenige
soorten van homalopsis 9) en dryophis (boomslang), waaronder de
dryophis nasuta, grasgroen met gele strepen over de zijden en
met een scherp gepunten snuit 10), en dryophis prasina of de bloem-
slang (oelar boenga) **), de beveling der Maleijers, slank en bevallig
') Muller en Schlegel, Over de krokodillen van den Indischen Archipel,
Verb., Reptilia, bl. 1— 2 6 , Low, p. 81— 84.
’) Muller en Schlegel, Over de schildpadden van den Ind. Arch., aid.,
bl. 27—36. ’ ’
3) Muller en Schlegel, Over de monitors, aid., bl. 37—48. Vgl. over
deze en andere hagedissen Adams, p. 274— 6 , 2 8 0—4 , Low, p. 84.
*) Muller en Schlegel, aid., bl. 7 0 , Low, p. 85.
*) Muller en Schlegel, aid., bl. 5 2 , Low, p. 8 6 .
e) L ow , p. 85.
7) Low, p. 85.
8) Muller en Schlegel, aid., bl. 6 6 .
9) Muller en Schlegel, aid., bl. 60, 61.
10) Adams, p. 277.
“ ) L ow , p. 8 6 .
van vorm, op den fluweelen rug met het rijkste groen en op den
buik met geel getooid. Ook de reusachtige python of boa constrictor
(oelar sawah) is op Borneo geen vreemdeling, maar woont er
vaak in vochtige en moerassige streken x).
Wij wagen het naauwelijks een blik te slaan in de wereld der
ongewervelde dieren, waar zieh tallooze nieuwe wonderen aan ons
oog ontdekken. Reusachtige en schitterende vlinders, waaronder
van negen duimen vlugt, die als vliegende bloemen längs de
boomtoppen zweven 2); sprinkhanen zoo groot of grooter dan mus-
sehen 3) en andere orthoptera van de zonderlingste vormen; spinnen
van reusachtige afmetingen, fantastische gedaante en schitterende
kleuren, die de keurigste webben vormen, nu zwart, dan w it,
dan bruin, en waarvan sommige met groote, hoekige doornen voor-
zien zijn, die op allerlei wijzen uit haar ligehaam steken 4); torren
in oneindige verscheidenheid, waaronder eene bronsgroene van het
geslacht aromia, die tot op aanmerkelijken afstand den liefelxjksten
rozengeur rondom zieh verspreidt 5) ; ~ schitterende glimwormen ,
die, om den vinger gelegd, een prächtigen juweelen ring in schoon-
heid en glans overtreffen 6) ; talrijke bijenzwermen, die de bos-
sehen tot ruime voorraadschuren van was en honig maken, en
het liefst hunne nesten bouwen in den reusachtigen tapang-boom ,
den koning van Borneo’s bosschen 7) ; millioenen muskieten, de
demons der insekten-wereld, die den slaap van afgematte oogen
drijven en den nacht koortsig riiaken door hunne heische trom-
petten 8) ; längs de stranden eene eindelooze verscheidenheid van
mollusken en crustacean 9) I waaronder de kapang (teredo), die
I Adams, p. 2 7 8 , 2 7 9 , Low, p. 8 6 .
*) St. John , II, p. 2 6 2 , Low, p. 87.
8) Adams, p. 252.
*) Adams, p. 2 5 6 , 5 0 0 , 501, Low, p. 87.
1 Adams, p. 431.
Adams, p. 255.
7> Low, p. 3 1 4 , 815. Waarschijnlijk behoort deze boom, die verre
zelfs boven de grootste zijner naburen uitsteekt, tot het geslacht ficus.
8) Adams, p. 271.
1 Adams, p. 488—498, 4 3 6—438.