Aboe Bekr Kamaloe’d-din opgevolgd was Oneenigheden onder de
leden van het vorstelijk huis verschallten van nu af aan de Chi-
nezen de gelegenheid om hunne magt uit te breiden, de betaling
der schatting geheel te weigeren of naar willekeur te verminderen
, en allengs een »imperium in imperio” tot stand te bren-
gen. In het gebied van Pontianak, waar thans de Sultan van den
steun der Compagnie beroofd was, terwijl de gedurige geschillen
met zijne naburen de krachten van het rijk verteerden, wies even-
zeer de magt der Chinezen op bedenkelijke wijze aan. Terwijl de
mijnarbeid goede uitkomsten opleverde, werd de toevloed der aan-
komelingen, thans niet langer belemmerd, gedurig grooter, waarbij
nog kwam, dat de Chinezen zieh met de Dajaks verbroederden,
en bij Dajaksche bijzitten zonen teelden, op Borneo Petompangs
geheeten, die hunne vaders in moed en onverschrokkenheid overtroffen,
en, schoon in vrede weinig geteld, in oorlog hunne voor-
vechters werden 2j . De gunst der uitwendige omstandigheden was
intusschen niet het eenige, dat de Chinezen in Staat stelde van
nu af aan zulk eene groote rol op Borneo’s Westkust te speien;
de eigenaardige inrigting hunner genootschappen en daaruit geboren
aaneensluiting heeft niet minder daartoe bijgedragen. Wij willen,
alvorens ons geschiedverhaal voort te zetten, op die merkwaardige
vereenigingen in ons volgend hoofdstuk een blik werpen.
*) Yan Kervel, bl. 188 (die hem Aboe Bekr Tadjoe’d-din noemt),
Netscher, bl. 14. Het tijdstip van den dood van Sultan Akama’d-din vind
ik nergens vermeld.
2) Ritter , bl. 119.
TWEEDE HOOFDSTUK.
Oorsprong der Cbinesche mijn-vereenigingen. — Oaderlinge Verbünden der
vereenigingen, — De Chinezen van Lan-fong, Tai-kong en Sin-ta-kioe. —
Oorsprong en doel van de geheime genootschappen in China. — De geheime
genootschappen in den Indischen Archipel. — Aard der eedgenootschappen op
Borneo en hunne betrekking to t h e t Hemel-Aarde-Verbond. — Geschiktheid
der Chinezen om te koloniseren. — Afkomst en aantal der Chinezen op Borneo’s
Westkust. — Verhouding der Chinezen to t de Dajaks. — De vrouwen
der Chinezen — Kongsies. — Regtspleging. — Belastingen. — Kongsie-hui-
zen. — Wijze van oorlog voeren en wapenen.
De oorsprong van de vereenigingen der Chinezen klimt, gelijk
wij reeds zagen, tot de tijden hunner eerste vestiging op Borneo’s
Westkust op. De ontginning der mijngronden ware zonder onder-
linge hulp 'en ondersteuning onmogelijk geweest, waarom zieh tel-
kens een grooter of kleiner aantal tot gemeenschappelijken arbeid
verbond. De benoodigde gelden werden bijeengebragt in den vorm
van aandeelen, daar deze aan ieder vergunde bij te dragen over-
eenkomstig zijn vermögen; en naarmate van de hoeveelheid zijner
aandeelen deelde ieder in de winst of het verlies. Al wie intusschen
meer dan een aandeel bezat, moest voor elk dezer meer-
dere een door hem zelven gehuurden werkman aan den arbeid doen
deel nemen. Ieder aandeelhouder had eene stem in de belangen
der önderneming, en alle vier x) maanden verkozen zij eenen
schrijver uit hun midden, die geregeld boek hield van hunne in-
komsten en uitgaven en hunne huishoudelijke aangelegenheden be-
stuurde. Deze werd dan tijdelijk als het hoofd der vereeniging be-
’) Ritter zegt „ drie maanden” , maar dit schijnt eene vergissing. Wij
zullen althans later z ien , dat thans de geheele economie der mijnen op
viermaandelyksche afrekening is gebaseerd.