zieh liet menschelijk geslacht over den aardbodem verspreid heeft,
te wijzen, — ik meen den Oceaan. Doch het schijnt mij voeg-
zaam hier nogmaals een denkbeeid, aan den beer Logan ontleend,
inet zijne eigene woorden te ontwikkelen. »De groote waterwe-
g en ,” zegt h i j , »zijn voor de verspreiding der volken de aller-
gewigtigste, en de eenige die in Staat zijn aan eene vergevorderde
beschaving krachtige en uitgestrekte heerschappij te verschaffen. In
de eeuwen der barbaarschheid wordt de weg over den Oceaan ho-
paald door moesons en heerscliende winden, ßij de beschouwing
der bevolking van kust- en eilanden moet de ethnoloog zieh met deze
grondig bekend maken. De winden en stroouien , hetzij periodiek
of onregelmatig, die thans de praauw of kano voeren in de rigting
door de opvarenden verlangd, maar haar soms tegen jyil en dank
van den koers doen afdwalen, hebben in alle tijdvakken der ge-
sebiedenis dezelfde beweegkracht bezeten. De zekerbeid dat in alle
eeuwen personen nu en dan door deze kracht naar verafgelegen
gewesten moeten zijn heengevoerd, mag niet worden uit het oog
verloren. De grenzen der periodieke winden en stroomen moet
men zorgvuldig opsporen, omdat zij den weg der volksverspreiding
afbakenen; maar het is even noodzakelijk de afwijkingen te kenn
e n , waaraan zij onderhevig zijn, omdat daarvan het bestaan van
een tijdelijken weg in eene ongewone rigting afhangt, waardoor het
mogelijk i s , dat soms vaartuigen buiten de streek der moesons,
der passaat- en andere regelmatige winden geraakten. Een toeval
van dien aard in vele eeuwen kon voldoende z ijn , om aan een te
voren onbewoond gewest eene bevolking te schenken, omdat des noods
een enkel paar voor de gronding van een ras toereikend is. Oceanie
verschaff ons ieder jaar met betrekking tot deze oorzaak van de verspreiding
des menschdoms nieuwe feiten. Het is daardoor gebleken,
dat zij van veel grooter uitwerking kan zijn dan men vroeger veron-
derstelde, en men kan zieh thans overtuigd houden, dat zelfs in het
vroegste Stadium der zeevaart, dat van ruwe kano’s en zelfs vlotten,
geheele huisgezinnen kunnen zeewaarts gevoerd en op verwijderde
kusten gered zijn. Men denke zieh nu het getal dezer, nieuwe
rassen telende zwervelingen zoo gering als men wil, ook het kleinste
was genoeg om alle kusten en eilanden van den Indischen en
Stillen Oceaan allengs te bevolken. Naauwelijks behoeft het hierbij
te worden opgemerkt, dat deze oorzaken van de verspreiding der
rassen het sterkst werkten in het tijdvak der kindschheid van de
zeevaart, omdat toen de eilanden nog onbewoond waren. Een zc-
kere lioeveelheid der menschenparen, die niet omkwamen en eene
nieuwe kust bereikten, moest stammen grondvesten. Maar naar-
mate zieh de bevolking verspreidde, zullen de zwervelingen met
de reeds aanwezige eilanders versmolten of door hen gedood zijn 1).”
Zonder dat wij nu deze beginselen in bijzonderheden op Borneo
willen toepassen (hetgeen een dor en langwijlig onderzoek vorderen
zou), kan het thans zeker niet moeijelijk zijn zieh een begrip te
vormen, hoe allengs bestanddeelen van Afrikaansche, Tibeto-Ana-
mesche, Hindoesche en welligt ook Chinesche bevolking, hetzij
regtstreeks van de landen van oorsprong, hetzij middellijk van
andere eilanden, waar zij reeds gevestigd waren, naar Borneo ge-
vloeid , en te midden van verschiffende betrekkingen van verbroe-
dering en vermenging, of van vijandschap en afstooting, en onder
den invloed van de natuurlijke gesteldheid van lucht en grond,
van de voorlbrengselen des lands en de daardoor bepaalde levens-
wijze, allengs die, voor de oudste en oorspronkelijke gehoudene,
bevolking van dit eiland hebben gevormd, die wel in het algemeen
onder den naam van Dajaks bekend is, maar inderdaad eene groote
verscheidenheid van stammen bevat, welke nog heden in voorko-
men, taal, levenswijze, godsdienstbegrippen en trap van beschaving
zeer aanmerkelijk van elkander verschiffen 2).
’) Logan, Ethnology, t. a. p ., p. 2 7 2 , 273.
a) Ik kan niet nalaten bij deze gissing aangaande den oorsprong der
Dajaks een uittreksel te voegen nit een brief van den heer van Pe r s, den
bekenden auteur der Oost-Indische Type», die een gedeelte van Bornéo
bereisd heeft : „ Pour ce qui concerne mes propres observations , j ’ai remarqué
une grande diversité de race entre les tribus; quelques unes ont
les traits et presque la carnation des Portugais, tandis que d’autres offrent
le type et le teint Africain. En observant ces différences, qui restent
d’autant plus sensibles que les tribus ne forment aucune alliance entr’elles,
on est porté à croire, que la population de cette île , si peu en rapport
avec son immense étendue, provient de quelques navigateurs malheureux ,
venus des îles de l’Archipel de l’Asie et de l ’Afrique et jettés successivement
sur divers points de la côte. — Ceci n’est qu’une conjecture, que
l’aspect de ces types si variés m’a inspirée; l’étude approfondie, que vous
avez faite des peuples de l’Inde , ainsi que les recherches, que vous
continuez à faire, vous feront peut-être découvrir le fil de ce labyrinthe.”
Yoor het overige hebben de vele punten van overeenkomst der Dajaks
met de Batta’s van Sumatra en de Alfoeren van Celebes enz. niets be-
vroemdends, daar deze bevolkingen zeker op soortgelijke wijze ontstaan zijn.
Op het vastèland van Achter-Indië schijnen vooral de L a o s, die de bin-
neulanden van Cochin-China en Cambodia bewonen, in taal en levenswijze
zeei- met de Dajaks overeen te komen. Zie Earl, p. 2 5 8 , 275.