uitgesneden hekwerk omgeven. Op hot voorschip is een benting,
uit zware balken en dwarsbalken zamengesteld, die naar beide zijden
over boord reikt, en in haar inidden eene opening heeft voor eene
karonnade van 6 tot 12 pond, op een rolpaard daarachter geplaatst,
terwijl een valluik telkens bij de ontbranding wordt opgehaald, en
bij de lading neörgelaten. Het bovendek rust gedeeltelijk op deze
benting en wordt verder door palen gesteund. Soms zijn nog eene
drieponder karonnade boven de benting, en twee andere ter wederzijde
van de kajuit geplaatst, terwijl lilla’s hier en daar naar verkiezing zijn
aangebonden. Buksen, donderbussen, geweren, pieken en assagaaijen
maken de wapenrusting der roovers zelven uit. Het voorkomen der
gewone schepelingen is doorgaans eenvoudig en morsig, met de hären
los om het hoofd zwierende; de voorvechters zijn altijd in het
rood gelöscht, en de Panglima’s , die veel prijs op prächtige kleeding
stellen, zijn vaak in kostbare zijden en fluweelen stoffen gehuld 1).
Van de togten der Ilanons eene klare en algemeen geldige beschrij-
ving te geven, is niet wel mogelijk: er is nagenoeg geen hoek van
den Archipel zoo afgelegen, dat hij van hunne bezoeken verschoond
blijft. Nu eens gaat eene vloot, met het begin van den Oost-moe-
son uitzeilende, gedeeltelijk beoosten, anderdeels bewesten Celebes
om. Die de Oostzijde kiezen schuimen de Moluksche zee af en
plünderen de noordelijke kusten der kleine Sunda-eilanden. De
Oost- en Zuidkusten van Borneo zijn het tooneel der verwoestingen
van de andere bende, tot zij zieh in de Karimata-straat vereenigen,
om van daar längs Borneo’s West- en Noordkust den terugtogt naar
de Soeloe-eilanden aan te deinen. Een ander maal zeilen zij in
twee afdeelingen Borneo om en verzamelen zieh omstreeks het begin
van Mei in de nabijheid van Banka en Blitong. Hier splitsen
zij zieh in kleine smaldeelen, die de Oostkust van Sumatra, de
wateren van Lingga en Riouw, en de talrijke eilandjes in de straat
van Malakka bezoeken. In Junij vereenigen zij zieh op de hoogte
van Poelo Tinggi, nabij de Djohoresche kust, en maken er zieh
meester van talrijke vaartuigen van Pahang, Tringganoe en Kam-
bodja. In September en October zoeken zij hunne schuilplaatsen
weder op, terwijl zij op hunnen terugtogt nog gelegenheid hebben
*) Deze vlugtige schets der Ilanons is ontleend, deels aan Belcher I , p.
262—2 6 8 , deels aan Brumund, Indiana, I , bl. 72— 75. Zie ook T. v. N.
I ., 1 8 5 0 , D. I I , bl. 103 v ., Gregory R . , bl. 317 vv. Veel is aangaande
hen uit verschillende schrijvers bijeen gebragt door St. John I I , p. 116—134.
de kusten der Tambelan-, Anambas- en Natoena-eilanden te plünderen.
Doch de beschrijving dezer routes geeft een zeer onvolkomen
denkbeejd van hunne togten. Vele praauwen blijven tot drie jaren
u iten bezoeken bij afwisseling de schuilplaatsen, die voor het oogen-
blik het veiligst zijn, liggen er den regen-moeson over, ruilen hunne
benoodigdheden van de bevriende bevolking in, en halen er hunne
praauwen op strand om ze te hersteilen of de afbraak tot het bou-
wen van nieuwe te bezigen *). Het is echter onmiskenbaar dat door
de maatregelen, deels der Nederlandsche, deels der Britsche en
Spaansche koloniale besturen, het kwaad in de laatste jaren zeer aan-
merkelijk is beteugeld; daarentegen heeft het nimmer grooter om-
vang gehad, dan in het noodlottig tijdvak, toen het onvermogen
der Compagnie haar noopte, de buitenbezittingen grootendeels te
ontruimen en aan haar lot over te laten.
Wat de Ilanons vooral geducht maakt, is hunne me^doogenlooze
wreedheid jegens hunne slagtoffers, hunne zucht om het kwade
om zijn zelfs wil te doen. Waar zij een weerloos dorp overvallen,
wordt het verwoest en verbrand, al wie zieh verdedigt wordt ge-
dood, alle ouden en zwakken gruwelijk vermoord, en de overige
bevolking gevankelijk weggevoerd, om als slaven verkocht te worden.
Het is hunne gewoonte alles wat zij niet kunnen mede-
voeren te verderven, het vee om te brengen, akkers, tuinen en
vruchtboomen te vernielen, en zonder eenig nut hunne slagtoffers
te inartelen. Het wegvoeren van gevangenen om hen in ver
verwijderde gewesten te verkoopen, is het voorname doel hunner
strooptogten. Wie op de Oostkust van Borneo in hunne handen
valt wordt verkocht op de Westkust; de slagtoffers van het Zuiden
worden te koop aangeboden in het Noorden, en de kroesharige Pa-
poeas van Nieuw-Guinea, algemeen als slaven gezöcht, worden overal
aan de vorsten en grooten van den Archipel tegen hooge prijzen
aangeboden 2). Dankhaarheid en trouw zijn aan deze roovers ge-
heel onbekend. Sultan Mohammed Djamaloe’d-din van Matan, die
zelf met hen geheuld had, beschreef hen nogtans aan den heer G.
Müller als zoo vreemd aan alle zedelijk gevoel, dat de vader niet
aarzelde den zoon en de zoon den vader te verkoopen, en verhaalde
hem dat zij het eenmaal op zijne eigene vrijheid hadden toege-
legd en hij slechts met groote moeite aan hunne handen ontkomen
*) Cornets de Groot, p. 1 6 0 , Bvumund, Indiana, I , p. 7 5 , 76.
a) St. John I I , p. 1 2 7 , 128.