blaauw linnen, rijst, zout en opium geheel aan zieh, als een vorder
middel om van hun aanwezen voordeel te trekken, en verbood
hun het bezit van vuurwapenen en buskruid, welk verbod hij ten
strengste handhaafde. Eindelijk was aan de hoofden der Dajaks een
soort van toezigt en zelfs van gezag over hen opgedragen *). Maar
reeds bij het leven van Sultan Akama’d-din kon aan vele dezer be-
palingen slechts met moeite de hand gehouden worden. Wel werd
de schatting, ofschoon niet zonder morren, gedurende een tiental
jaren vrij geregeld betaald; doch weldra achtten de Ghinezen zieh
sterk genoeg om zieh van het lästig toezigt der Dajaks te ontslaan.
BÜ gelegenheid van een hunner jaarlijksche feesten, wisten die van
Montrado de naburige Dajaks over te halen, dat zij hen toelieten tot
eene door hen opgeworpen benling, om daar gezamenlijk met hen
feest te vieren. De Ghinezen hadden zieh heimelijk van wapenen
voorzien en vielen eensklaps de niets kwaads vermoedende Dajaks
op het lijf, onder wie zij een vreesselijk bloedbad aanrigtten. De
benting werd tot den grond toe gesiecht, en het overschot der Dajaks
ontkwam slechts door de vlugt naar Bintanan aan het moord-
staal der Ghinezen. Dit geschiedde omstreeks 1770 2). Sedert dien
tijd schijnt ook de schatting, die zij aan den Sultan van Sambas
opbragten, verminderd en slechts met moeite ge'ind te zijn. Eens
toen de schatting op 200 tails bepaald was, bragten de Chinezen
slechts 90 tails, onder allerlei voorwendsels smeekende, dat die
som voor dat jaar als voldoendc mögt beschouwd worden. De
Sultan liet het goud onmiddellijk in de rivier werpen, joeg drei-
gende de Ghinezen weg, en binnen acht dagen had hij de geheele
bepaalde som 3).
Intusschen werden de Ghinezen ook onderling vaak door hevige
veeten verscheurd, die omstreeks 1774 in lichte laaije uitsloegen.
Als een gevolg der vijandelijkheden nam een groot gedeelte der
Chinezen van Montrado en Larah de vlugt naar het gebied van
Mampawa en vestigde zieh in het goudrijke distrikt van Mandor,
hetwelk in 1787 door den Panembahan Sjerief Rasim aan den Sultan
van Pontianak werd afgestaan 4). Dat echter het getal van
*) Kitter, bl. 1 1 8 , 1 1 9 , van Kervel, bl. 187» 1 8 8 , Francis, bl. 19.
Tobias H S ., bl. 5 0 , zegt dat de recognitie vroeger, 350 tails was; doch dit
schijnt niet het oorspronkelyk, maar een reeds verminderd cijfer te wezen.
s) Van Kervel, bl. 188.
8) Tobias H S ., bl. 50.
*) Van Kervel, bl. 188; vgl. boven, bl. 278.
Chinesche goudgravers in Mampawa tijdens de verovering van dat
rijk door de Compagnie nog niet zeer aanzienlijk was, kan men
opmaken uit het gering bedrag der opbrengst van stofgoud, door
eene der bepalingen van het contract met Mampawa den Panembahan
opgelegd; dat die bepaling bovendien door den afstand van
Mandor aan Pontianak illusoir werd, is reeds vroeger aangemerkt1).
Ook aan de Ghinezen van dit district was de betaling eener schatting
in goud en padi opgelegd, die zij echter, zoowel vroeger aan
Mampawa als later aan Pontianak, zeer gebrekkig, en vaak in het
geheel niet, voldeden. Zij vergunden echter aan den Sultan op
hunne rijst en aankomende vaartuigen eene geringe belasting te
heffen 2). Ter hoofdstad Pontianak waren toen reeds lang vele
Chinezen gevestigd, die Abdoe’r-rahman tijdens en na de stichting
van zijn rijkje derwaarts had gelokt 3). De Compagnie werd zonder
twijfel door den onrustigen geest van dit volk bewogen, om bij hare
contracten van 1779 en 1787 met Pontianak en Mampawa, zieh het
regtstreeksch gezag over alle personen van die natie in de genoemde
gewesten voor te behouden, de toelating van jonken om handel
te drijven te verbieden, en de vestiging van nieuw aankomende
Ghinezen slechts op bijzondere vergunning van den Resident te ver-
oorloven 4).
De Chinezen, die, na de uitwijking van een deel hunner broe-
deren, in Montrado en Larah waren overgebleven, vereenigden zieh
op nieuw tot twaalf genootschappen, die drie jaren later tot zetfeh
te zainen smolten. In dit opzigt zullen wij trouwens in het ver-
volg gedurige veranderingen opmerken, daar nu eens grootere ver-
eenigingen zieh splitsten, dan eens verschillende kleine zieh onderling
verbonden, zoodat wij ons wel moeten wachten den aan-
was of de vermindering van het getal der Chinezen naar het
aantal der vereenigingen af te meten. Het besef dat de Sultan
bij magte was, hunnen handel te belemmeren en hunne rivieren
te sluiten, hield hier de Ghinezen vooreerst nog in bedwang.
Hierin kwam echter weldra verandering, nadat, zoo ik meen niet
lang na den tijd waarop de Compagnie de Westkust ontruimde,
Sultan Akama’d-din van Sambas gestorven en door zijnen zoon
*) Zie boven, bl. 279.
s) Tobias , bl. 3 5 , en H S ., bl. 49.
8) Zie boven, bl. 255.
‘) Muntinghe, bl. 179; vgl. boven, bl. 2 6 2 , 277.