wimpeld te kennen, gelijk ook naar geweren, dubbele pistolenJ
eene lange fraai bewerkte boot en goede thee. Toen ik meer be-
kend inet hem geworden was, sprak hij vrijmoedig en verhaalde
mij het een en ander avontuur van zijne vroegere rooverstogten.
Bij zulk eene gelegenheid vertelde h ij, dat hij eens met eene en-
kele praauw op vijf andere jagt had gemaakt, toen bij vernomen
had, dat zieh in een dier vaartuigen een kleine hoeveelheid goede
thee bevond 1).
»Bij zoodanige handelingen kon voorzeker het aanzien des Sultans
niet ongedeerd blijven, en zijne rijksgrooten maakten zieh
dan ook van zoovele regten meester, dat zij met der tijd bijna
geheel onafhankelijk van den Vorst leefden, die zieh met het
staatsbestuur niet bemoeide 2).”
De Panembahan van Simpang schroomde even weinig als zijn
leenheer, de Sultan van Matan, zieh door den zeeroof te verrij-
ken, die ook hier het gewone bedrijf der bevolking was. Het
westelijk deel van het Simpangsch grondgebied, dat tot de Delta
van Borneo behoort en wel een derde van het geheel uitmaakt 3),
versehaite in zijne geheel onbewopjade en schaars door visschers
en rietsnijders bezochte wildernissen, in zijne tallooze stroomen en
kreken aan de roovers gewenschte schuilplaatsen. Ook hielden kleine
rooverspraauwen gaarne haar verblijf in de rivier van Meliouw,
welke zieh in die van Simpang ontlast. Tegen vreemde roovers,
die ook hier wel voor een aandeel in den buit eene schuilplaats
kochten, moest echter de Panembahan vaak op zijne hoede zijn.
Meer dan eens vond h i j , wanneer zij onverwachts met groote
en sterk bemande praauwen de rivier tot aan de negerie kwa-
men opvaren, gelijk Datoe Tjamerang in 1816, slechts veiligheid
achter de ijzerhouten omtuining van zijnen dalem 4).
Ik heb den treurigen toestand der zuidelijke staten van Borneo’s
Westkust in ditf tijdvak, zooveel mijne bronnen gedoogeii, geschetst.
Wij zullen een tegenhanger van deze schilderij aantreffen, wanneer
wij thans den blik noordwaarts op Sambas slaan: dezelfde binnen-
landsche oneenigheden, dezelfde verzwakking en verarming des
*) G. Muller, bl. 249.
*) G. Muller, bl. 246. Vgl. verder over de rooverijen van Matan in
bet algemeen Cornets de Groot, p. 1 9 6 , 232.
8) Vgl. boven, bl. 10, 11.
rijk s , dezelfde verdringing van den eerlijken handel door de gru-
welen der zeerooverij.
Sultan Omar Akama’d-din was omstreeks den aanvang van dit
tijdvak overleden, en opgevolgd door zijnen zoon Sultan Aboe-Bekr
Kamaloe’d-din J). Een jongere broeder van dien Vorst en zoon
eener b ijz it, bekend onder den titel van Pangeran Anom, trachtte
den Sultan door allerlei slinksche middelen van zijn gezag te be-
rooven en kwam eindelijk zelfs tegen hem in openbaar verzet. De
Sultan, een zwak m an , aan het spei en de vrouwen verslaafd,
was tegen den even listigen als stoutmoedigen Pangeran Anom niet
opgewassen. Wel is waar werd deze laatste genoodzaakt de hoofd-
stad te ontruimen; doch het was hem niet onbekend, dat in zijns
broeders rijk allengs eene magt was ontstaan, die, naar geheele
onafhankelijkheid strevende, uit den aard der zaak vijandig tegen
den Sultan overstond, en hem ongetwijfeld met open armen als
bondgenoot zou ontvangen. Hij begaf zieh tot de Chinezen van
Montrado, en dezen geneigd vindende om met hem gemeene zaak
te maken, zette hij zieh niet ver van de kust aan de Soengei
Doeri neder, waardoor hij tevens in de gelegenheid was verstand-
houding met de zeeroovers aan te knoopen. Hier vertoefde hij vijf
ja re n , kleedde zieh als een Chinees, offerde met zijne nieuwe
vrienden in hunne tempels, dobbelde met hen aan de toptafel en
muntte weldra als opium-schuiver onder hen uit. Van hunne zijde
schonken zij hem een aandeel in de winst hunner goudgraverijen
en bewezen hem zelfs, dewijl zij hua voordeel daarin vonden, eene
zekere mate van gehoorzaamheid en ontzag. Daarentegen onttrokken
zij zieh geheel aan de bestaande bepalingen omtrent de recognitie-
gelden, en de Sultan moest zieh met een jaarlijksch geschenk,
welks bedrag van hunne willekeur en die van hunnen bondgenoot
afhankelijk wa s, vergenoegen. Iiwamen de afgezanten des Sultans,
om de verschuldigde schatting op te eischen, dan stelde Pangeran
Anom zieh aan het hoofd der Chinezen om hen te verdrijven, en
aarzelde niet des noods geweld daartoe te bezigen, zoodat de oproe-
rige geest en het streven naar onafhankelijkheid door zijn toedoen
onder hen onderhouden en aangevuurd werden 2).
Na verloop van vijf jaren liet zieh Pangeran Anom, door bemid-
deling zijner familie, met zijnen broeder verzoenen, en keerde als
*) Zie boven, bl. 301.
’) Kitter, bl. 1 2 0 , van Kervel, bl. 188.
I.