vorstengeslacht, Radja Moesa en Radja Isa. Zij waren de slagt-
offers geworden van eene der menigvuldige omwentelingen, die in
de vorige eeuw het rijk van Siak geteisterd hebben. De nako-
melingen van twee broeders, Radja Roeang en Radja Alam, zonen
van Sultan Abdoe’l-djalil Mohammed S ja h , die in de eerste helft
der achttiende eeuw aldaar regeerde, drongen elkander beurtelings
van den troon en noodzaakten hunne tegenpartij haar levensonder-
houd door de zeerooverij te zoeken, zoodat de Siakkers een scbrik
dezer wateren werden. Omstreeks 1765 of 1770 vestigde zieh .on-
der de genoemde prinsen een deel dezer Siakkers op Groot-Karimata
en Soeroetoe en bouwde aldaar kampongs J); zij leefden er van
de vruchten des lands, vorderden sehattingen van de voorbijva-
rende schepen, en maakten zieh niet zelden aan roof en plundering
schuldig. Zij gaven echter hun zwervend leven niet o p ,
maar waren gereed den bij stand van hunnen arm te leenen
aan elk, die hun de hoop op rijken buit kon voorspiegelen 2).
J) Zie boven, bl. 1 3 6 , 137.
*) G. Muller, bl. 2 1 2 , 3 6 5 , 372. Ook Hartmann HS. I , bl. 8 , spreekt
in algemeene uitdrukkingen van de hulp, door een Vorst van Siak aan
Abdoe’r-rahman in zijnen krijg tegen Sangouw bewezen. De geschiedenis
van het Siaksche rijk behoort nog tot de duisterste deelen der geschiedenis
van den Archipel. Zij is echter eenigermate toegelicht door den heer Millies,
De mnnten der Engelschen voor den O. I. Archipel, bl. 28—4 8 , en
door den heer van Hoevell, in zijne beoordeeling van dat werk, T. v. N. I.,
Jaarg. 1 8 5 4 , D. I , bl. 140— 144. Ik dank eenige mededeelingen omtrent
de geschiedenis van dat rijk, geput uit het koloniaal archief, aan eene
vriendelijke hand, die mij in Staat stellen eene fout te verbeteren , waarin
laatstgenoemde vervallen is. Het contract van 1 Augustus 1782, waarvan hij
op bl. 142 spreekt, is niet gesloten met den toenmaals, onder den titel van Sultan
Ahmed Sjah regerenden Vorst van Siak, Radja Jahja, maar met den door
diens voorganger Radja Ismael verdrevenen Radja, Mohammed A li, die onder
den titel van Sultan Abdoe’l-djalil Maälam Sjah te Siak geregeerd had,
maar toen, zoo als de heer de Jonge, Geschiedenis van het Ned. zeewezen,
Dl. V I , St. I , bl. 2 0 1 , zegt, zijne dagen in stilte te Malakka doorbragt.
Genoemd contract werd gesloten door den Gouverneur P . G. de Bruijn en
den regent van Rakan, als gevolmagtigde van den Siakschen Vorst. Art. 1
verzekert aan Radja Mohammed Ali en zijne volgelingen bescherming en
een rustig bezit hunner goederen, zoo lang zij der Compagnie trouw blijven.
Art. 2 regelt de hulp, die de Siaksche Vorst op Malakka bij den ontstanen
oorlog tegen Engeland moet bieden. Art. 3 bepaalt, dat al het tin, uit de
mijnen te Rakan verkregen, tegen vasten prijs, te Malakka aan de Compagnie
moet worden geleverd. JBieruit blijkt dus dat Rakan aan den ver-
dreven Koning moet zijn getrouw gebleven. Deze Radja Mohammed Ali
en zijn neef Radja Seijid Ali, die eenige jaren later den troon van Siak
heroverde en Radja Jahja op zijne beurt verdreef (Millies, bl. 37 , van
Hoevell, bl. 1 4 2 ), vergezelden in 1784 de expeditie van den Kapitein-Com-
De expeditie, uit een schip en een groot aantal praauwen be-
staande, voer onder de bevelen van 'Radja Hadji de Kapoeas op ,
doch werd reeds op de hoogte van Poelo Tajan, een eilandje tegen-
over den mond der Tajan-rivier, door die van Sangouw met een
hagelbui van kogels begroet. Het gelukte echter Radja Hadji de bo-
venlanders op de vlugt te drijven; hij besloot hen onverwijld naar
Sangouw te volgen en, zoo zij verderen tegenstand boden, die
plaats te vernielen. De Sangouwers herzamelden zieh echter op de
hoogte van Kajoe Toenoe, even beneden Sangouw, waar zij 14 bat-
terijen hadden opgerigt, uit welke zij de vaartuigen van Radja Hadji
zeven dagen lang beschoten , zonder dat deze in Staat waren eenig
beslissend voordeel te behalen. De dappere hoofden der Siakkers,
Radja Moesa en Radja Isa, sneuvelden, en hunne lijken werden later
op Batoe-lajang, waar ook Abdoe’r-rahmans assche rust, begraven.
Eindelijk moesten die van Sangouw, bij gebrek aan ammunitie, den.
verderen wederstand opgeven, en trokken terug naar hunne hoofd-
plaats; doch wel verre van zieh over te geven, offerden zij hunne
woningen aan de vlammen op en maakten zieh eene halve mijl
boven den mond der Sekajam-rivier tot nieuwen tegenstand gereed.
Radja Hadji, te zwak om hunnen hardnekkigen wederstand te over-
winnen, of tevreden met den te Sangouw gemaakten b u it, besloot
tot den terugtogt. Abdoe’r-rahman moest zieh dus met den blooten titel
van Sultan van Sangouw blijven vergenoegen , zonder dat hij de
erkentenis van zijn gezag kon verwerven. Het eenige voordeel dat
deze togt hem opleverde wa s, dat hij de ijzerhouten palissadering
van Sangouw liet afbreken en met zieh naar Pontianak voerde, om
daarmede zijnen dalem en zijne batterij op Batoe-lajang te bevesti-
gen. Op den terugtogt deed Abdoe’r-rahman het eiland Djamboe
mandeur van Braam tegen Salangor, en Radja Mohammed Ali werd aldaar,
in plaats van den verdreven Boegineschen Koning, op den troon gesteld (de
Jonge, t. a. p ., bl. 2 0 0 , 2 0 2 , 206; vgl. Begbie, Malayan Peninsula,
p. 6 9 , 70). Het komt mij ontwijfelbaar voor, dat Radja Moesa en Radja
Isa , die zieh eerst op de Karimata-eilanden vestigden, en later Abdoe’r-
rahman tegen Sangouw bijstonden, tot de vrienden en volgelingen van Radja
Mohammed Ali behoorden; terwijl daarentegen Radja A k il, die in het
vervolg dezer geschiedenis eene rol zal spelen, een kleinzoon was van
Radja Jahja (Sultan Ahmed Sjah), en daarop zijne aanspraken op den
troon van Siak grondde (Millies, bl. 3 8 , van Hoevell, bl. 143). G.
Muller schijnt dus zeer ten onregte, bl. 3 7 2 , de volgelingen van Radja
Akil voor dezelfde Siakkers of hunne nakomelingen te houden, die Abdoe’r-
rahman tegen Sangouw hadden bijgestaan.