kleine zwarte slaven. De Koning die aldaar tijdens de regering
van Wan-li (1573—1619) heerschappij voerde, was uit de Chine-
sche provincie Foe-kien afkomstig. Men zegt, dat toen Tjing-ho
naar Pha-la gezonden werd, hij in zijn gevolg een man had u it
dat gewest, die hem verliet en zieh te Pha-la vestigde, waar hij
zieh later van de regering meester maakte. Ter zijde van zijn
paleis zag men werkelijk een Chineesch opschrift. Ook bezat hij
een gouden zegcl met antieke Chinesche karakters, hetwelk, volgens
het opschrift, door Keizer Joeng-lo (1403—1424) aan zijn huis
geschonken was. Tot de gelukkige voltrekking van ieder huwelijb
onder zijne onderdanen werd het gebruik van dit zegel onmis-
baar geacht. Toen de Franken (Europeanen) dien staat overvielen,
nam de Köning met de zijnen de vlugt naar het gebergte, alwaar
zij , tot groot nadeel van den vijand, het water der rivieren ver-
giftigden. De Franken verlieten het gewest weder, ten einde Lucon
in bezit te nemen, en de Koning keerde naar zijn gebied terug *).
Het verdient opmerking, dat de bewoners van Pha-la hier als Boed-
dhisten voorkomen. De onderscheiding van een oostehjk en wes-
telijk rijk wordt opgehelderd door de reeds uit eene andere bron
medegedeelde bijzonderheid, dat Pha-la in later tijd in de gewesten
Wen-lai (Broenei) en Ki-li-wen (Kini-baloe) gesplitst was. De
vermelding der Franken doelt ongetwijfeld op de expeditien, in
1577 en 1580 door de Spanjaarden naar Borneo’s Noordkust gezonden
2).
Het rijk van Broenei, d a t, volgens de zonderlinge transscriptien
der Chinezen, uit het beperkt getal der in hunne taal gebruikelijke
klanken geboren 3), niet enkel Wen-lai, of naar den tongval van het
Zuiden Ben-lai 4) , maar ook Pho-ni of Phot-ni (in het Japansch
Botnel) heet, komt juist niet altijd als een deel van Pha-la in de
Schriften en op de kaarten der Chinezen voor, maar wordt er dik-
*) Klaproth, t. a. p ., p. 5 2 2 , 5 2 3 , en daaruit eenigzins bekort S.
Muller, a. w ., bl. 6 4 , 65.
2) Zie Inleiding, bl. X XX VI.
3) Teregt zegt Crawfurd I I I , p. 167: „T h e articulation or pronunciation
of the Chinese is so imperfect, and so utterly unlike that of all
the rest of mankind, that it is only by mere accident, that they ever
pronounce a foreign word rightly.”
*) Soms o o k , waarschijnlijk door de verwisseling van op elkander
gelijkende schriftteekens, Wen-tsai en Ben-tsai. Zie over deze verschillende
namen Hoffmann bij S. Muller, a. w . , bl. 60— 62.
wijls uitdrukkelijk van onderscheiden , zoodatde eerste flaam tot het
oostelijk deel van Borneo’s Noordkust beperkt b lijf tl). Meer bepaal-
delijk op Broenei schijnt het volgend uittreksel uit een Chineesch
geographisch werk, in de Japansche encyclopaedie opgenomen, betrek-
king te hebben. »Het koningrijk Pho-ni,” dus lezen wij daar, »is
45 dagen zeilens van Sje-po (Java), 40 dagen van San-foe-tjai (Sumatra),
30 dagen van Champa (een distrikt van achter-Indie ten Zuiden
van Anam) verwijderd. Het behoort eigenlijk aan Java en ligt zuid-
westwaarts van China in den grooten Oceaan. Wanneer de afgezanten
vandaar de schatting overbrengen, gaan zij over Canton naar Nanking.
Het land is in veertien distrikten verdeeld. In vroeger tijd onder-
hield het met het Rijk van het Midden (China) geen verkeer. Eerst
tijdens de dynastie Soeng, in de jaren 976—983, bragten afgezanten
van daar schatting, en onder de dynastie Ming, in het vierde
jaar van Hoeng-woe (1372), kwamen zij voortbrengselen van hun
land ten geschenke aanbieden. In het vierde jaar van Joeng-lo
(1406) werd de koning van Pho-ni, krachtens een bevel des Kei-
zers, als vasal van China erkend en hem een zegel ter hand gesteld.
Sedert dien tijd heeft men onafgebroken schatting betaald. In ge-
meid land gebruikt men tot versterking eener plaats slechts planken;
het huis, door den Koning bewoond, is met palmbladen bedekt, de
woningen der geringe lieden met gras. In den oorlog voert men sabels
en dekt zieh met helmen en pantsers, terwijl men buik en rüg
beveiligt door toestellen, die, uit koper gegoten, het aanzien van
groote roeren hebben. Er is hier een geneeskrachtige boom, welks
wortelen men uitdelft, uit welke, door koking, eene vetachtige stof
wordt getrokken; wie zijn ligehaam daarmede besmeert, sterft niet
aan gehouwen wonden. De lijken der overledenen legt men in kis-
ten , waarna zij in eenen berg ten grave besteld worden. Zeven-
maal viert men voor ieder afgestorvene een gedenkdag, en wel in
de tweede maand na die van het overlijden. Bij huwelijken worden,
onder het gebruik van kokos- en areng-wijn, eerst het goud
en zilver te voorschijn gebragt en daarna de plegtigheden volvoerd.
Ilet volk houdt veel van opschik: beide seksen vereenigen het haar
in eenen knoop, dragen een stuk bonte stof om de lenden en een
dun gebloemd baadje. Men kookt zout uit zeewater en bereidt wijn
(toewak) uit gegiste boomsappen. Het nieuwe jaar valt op den ze