linker- en van Meliouw.ter regter-zijde *), met hoofdnegerien aan de
«ilwatering van rivieren van denzelfden naam gelegen. Beide deze
negerien missen de ijzerhouten palissadering, die de meeste andere
hoofdplaatsen omgeeft; zij zijn meer uiteengebouwd en danken aan
het heuvelachtig terrein, waarop zij aangelegd zijn, en aan de hooge
vruchtboomen, die in Tajan een 15-, in Meliouw een 12tal wo-
ningen overschaduwen, een bevalliger voorkomen. De vorst van
Tajan, die den titel van Panembahan voert, heeft echter zijn zetel
niet op de oude hoofdplaats, maar in eene tweede negerie, .die wat
hooger op aan de Tajan-rivier gelegen is , den naam van Rajang
draagt en mede een twaalfTtal huizen telt 2). Deze plaats is aange-
naam gelegen, in de nabijheid der rivier, en toch op een verheven
terrein en te midden van een bevallig landschap. De Panembahan
heeft aan de verfraaijing zijner residentie veel vlijt ten koste gelegd,
of liever door zijne Dajaks doen ten koste leggen. Zij ne woning en
tuinen verkeeren in veel beteren toestand, dan gewoonlijk bij de
kleine vorsten van Borneo het geval is, en hij heeft zelfs, op eenigen
afstand van zijn huis, met niet geringe moeite en kosten, een
kunstmatig meir doen aanleggen. De voornaamste kampong der
Dajaks in het gebied van Tajan is Bekat, door wel 500 zielen be-
woond 3). Ik moet echter hier de opmerking herhalen, dat de Dajaks
gedurig van woonplaats verwisselen, zoodat hunne kampongs
in de topographie des lands geen blijvenden trek vormen. Tot het
gebied van Tajan behoort nog de rivier Tjempedeh, die beneden
de Tajan in de Kapoeas vloeit, en merkwaardig is om de meirtjes
Trentang, Tong Remba, het grootste, Selatei en Soeba, die längs
hären regteroever gelegen zijn 4).
Meliouw maakte vroeger een rijk met Tajan u it, maar heeft thans
reeds sedert meer dan 40 jaar onder een eigen hoofd gestaan, dat
den titel voort van Pangeran-adipati 5). De Dajaksche bevolking van
dit distrikt onderscheidt zieh door een günstig en wel varend voorkomen,
en het land vertoont meerdere sporen van vlijt en eene
zekere zucht voor orde en schoonheid, dan schier ergens elders op
*) De heer Groll, aant. op v. Lijnden N. T ., bl. 5 6 8 , leert ons, dat
de negerie Bloengei thans van Meliouw is afgescheiden en een afzonderlijk
staatje vormt.
s) Yan Lijnden N. T ., bl. 5 6 8 , 572— 574.
5) Thomson , p. 127.
*) Yan Lijnden N. T ., b l.'5 4 7 , 553.
*) Von Kessel, bl. 1 7 3 , van Lijnden N. T ., bl. 627.
Borneo’s Westkust gevonden worden. De wegen zijn beter en bet
land schijnt de meeste voortbrengselen, aan het klimaat eigen, in
grooten overvloed op te leveren, zoodat de bevolking er minder met
het gebrek is vertrouwd J).
De bevolking van Tajan bedraagt 4384 zielen, waaronder 8 Arabieren,
300 Maleijers en Boeginezen, en 176 Ghinezen; terwijl
de overige 3900 tot de Dajaks behooren. Meliouw heeft eene bevolking
van 1554 zielen, t. w. 240 Maleijers en Boeginezen, 14
Ghinezen en 1300 Dajaks 2).
Vervolgens doorsnijdt de Kapoeas het rijk van Sangouw, een Staat
van eenigzins meer gewigt, met eene bevolking van nagenoeg 30,000
zielen, waaronder ruim 3000 Maleijers en Boeginezen en een paar
honderd Chinezen; terwijl al de overigen Dajaks zijn 3). De hoofd-
negerie Sangouw ligt aan den regteroever der Kapoeas, ter plaatse,
waar zij de groote rivier Sekajam opneemt. Zij wordt geschat op
*) Thomson, p. 152.
s) Van Lijnden N. T . , bl. 583. De opgaven zijn volgens dien schrij-
ver volkomen te vertrouwen. Volgens von Kessel, die, bl. 2 0 4 , Tajan op
300 Malei sehe en 1000 Dajaksche, Meliouw op 200 Maleisehe en 600
Dajaksche huisgezinnen stelt, en elk huisgezin gemiddeld op 5 zielen sehat,
zou die bevolking aanzienlijker zijn. Francis, bl. 4 , 5 , rekent voor Tajan
516 Maleijers, 87 Chinezen en 6270 Dajaks, te zamen 6 ,8 7 3 , voor Meliouw
294Maleijers en 1122 Dajaks, te zamen 1416 zielen. Deze cijfers zijn
volmaakt dezelfde, die Hartmann HS. I . , bl. 1 4 , opgeeft. Tobias W., bl.
2 2 , stelt voor Tajan en Meliouw te zamen 7104 Dajaks, 714 Maleijers,
222 Chinezen, totaal 8040; Gronovius, bl. 345, 7386 Dajaks, 714 Maleijers,
222 Chinezen, totaal 8322. Melvill van Carnbée geeft voor Tajan
4,387 zielen op 55,6 vierk. mijlen, voor Meliouw 870 zielen op 35,6
vierk. mijlen.
s) Zie hier een resumé der ten deele vrij wel overeenkomende en alleen
ten aanzien der Chinezen in ’t oog loopend verschillende opgaven.
Maleijers en Dajaks. Chinezen. Arabieren. T otaal.
Boeginezen.
Tobias en Gronovius . 3460 22,875 2340 28,675
Hartmann en Francis . 3460 22,875 240 26,575
Von Kessel, bl. 171,174. 5000 15,000 200 20,200
Van Lijnden . . . . 3200 26,000 40 10 29,250
In de opgave van Tobias en Gronovius heerscht ten aanzien der Chinezen
klaarblijkelijk overdrijving. Von Kessel zegt w e l, dat de Chinesche
bevolking vroeger talrijker was, maar in de laatste 10 jaren zeer vermin-
derd is; doch het verschil is toch al te groot en Hartmann’s opgave is
met die van Tobias nagenoeg gelijktijdig. Daarentegen is het getal Chinezen
bij van Lynden even duidelijk te klein, zoo als zelfs zijne eigene
opgave aangaande de goudwasscherijen in Sangouw (bl. 614) leeren kan.
Melvill van Carnbée geeft een totaal van slechts 17,240 op 145,5 vierk.
mijlen.