het Nederlandsch-Indisch Gouvernement in 1818 den heer van
Boekholtz met eene zending ook naar de Westkust belastte.
Zoo was dan in 1818 het Nederlandsch gezag, zoowel op de
Zuid- en Oostkust of in het gebied van Banjer-massin, als op de
Westkust hersteld, terwijl sedert in beide gewesten herhaaldelijk
pogingen zijn aangewend, om den invloed van het Gouvernement
verder en verder uit te breiden. Onze verrigtingen op de Westkust
zullen in den loop van dit werk uitvoerig beschreven worden;
bij die te Banjer-massin en op de Oostkust wil ik hier nog korte-
lijk stilstaan.
Toen het Nederlandsch gezag op Banjer-massin hersteld werd ■,
was het rijk tot diepe armoede vervallen en door inwendige verdeeld-
heden verscheurd. De Commissaris van Boekholtz trachtte de zaken
zoo goed mogelijk op vasten voet te brengen en hernieuwde in den
aanvang van 1817 de overeenkomsten van 1787 en 1812, behoudens
zoodanige wijzigingen, als de veranderde regeringsbeginselen eisch-
ten Aan de bepalingen van dit contract werd door de Neder-
landsche beambten met klem de hand gehouden, en de Sultan, die
gehoopt had dat deze overkomst, inzonderbeid wat den afstand van
een groot deel van zijn gebied betrof, even als de vroegere, een
bloote vorm zou zijn, verdroeg noode de beperking zijner willekeur,
en hield niet op allerlei moeijelijkheden aan de behoorlijke uitoefening
des gezags in den weg te leggen. Twee kruisvaartuigen en een klein
fort werden afgeloopen, een policie-hoofd met zijne manschappen ver-
moord, en de strenge maatregelen van den Nederlandschen hoofdamb-
tenaar tegen deze ongeregeldheden door den Sultan zeer euvel opge-
nomen 2). Deze verwarringen hadden zieh vooral na het kortstondig
bezoek van den Commissaris Nahuys in 1819 3) geopenbaard, en in
weerwil der latere zending van een derden Commissaris, die niets
van eenig aanbelang uitrigtte, waren de zaken nog in denzelfden treu-
*) Tobias B ., bl. 28—3 0 , van Capellen Mon., p. 1 6 7 ., Sal. Müller,
bl. 3 3 4 , Temminck, p. 181.
s) Tobias B ., bl. 3 0 , 31, Halewijn B ., bl. 1.
s) Mijer 1819, bl. 5 1 8 , van Capellen Mon., p. 167, Tobias B ., bl. 31.
rigen toestand, toen in 1823 de heer J. H. Tobias, die kort te voren
de aangelegenheden der Westkust geregeld had, met volmagt om alle
vereischte wijzigingen in het bestuur te brengen, te Banjer-massin
aankwam. Hij vond er de districten Pemboewan, Sampit, Mendawei,
de groote en kleine Dajak en de bovenlanden in een aan oproer
grenzenden Staat van onveiligheid en gisting, terwijl, ondanks de
duidelijke letter der contracten-, verminking van ledematen en de
despotieke maatregel, hier van ouds onder den naam van talian be-
kend, die het onderling verkeer der ingezetenen op doodstraffe ver-
bood, aan de orde van den dag was. Met veel moeite wist de heer
Tobias den Sultan tot eene ampliatie der bestaande overeenkomsten
te bewegen. Aan de reeds vroeger regtstreeks onder het Nederlandsch
gezag geplaatste gewesten, werden daarbij eenige nieuwe landstreken
toegevoegd. In de geheel of tot gemeenschappelijk bestuur afgestane
landen, te zamen wel drie vierden van het gansche rijk uitmakende,
werd de regtsspraak opgedragen aan een Iandraad, voorgezeten door
den Resident, doch welks leden door het Gouvernement en den Sultan,
ieder voor de helft, zouden benoemd worden. Peper en koffij werden
met eene landrente van twee vijfden der produktie, om tusschen
het Gouvernement en den Sultan verdeeld te worden, belast;.het
graven van goud en diamanten, tot dusverre op alle mogelijke wijze
belemmerd, werd tegen eene opbrengst van 20 pCt, aan ieder vrij-
gelaten, de overige belastingen geregeld, de binnenlandsche handel
van alle belemmeringen ontheven en de verminkende straffen en ta-
lians voor altijd afgeschafta).
De heer Tobias was aanvankelijk voornemens met de vorsten van
Berouw, Koetei, Passir, Pegatan en Kota-ringin, die zieh allen sedert
lang van Banjer-massin hadden afgescheurd, de noodige overeenkomsten
tot erkenning van het Nederlandsch gezag in persoon te sluiten;
doch daar de naderende west-moeson zijne terugreis zou belemmerd
hebben, besloot hij deze taak over te laten aan den ambtenaar,
*) Mijer 1822 en 1 8 23 , bl. 179— 1 8 1 , Tobias B -, bl. 31 — 3 8 ,
van Capellen Mon., p. 1 6 7 , van Kämpen, I I I , bl. 574— 5 7 6 , Halewijn
B ., bl. 199.