dag 20.000 Ned. ponden kolen werden aan boord gebragt. Batoe-litjin
en de eilanden Nangka en Soewangi zijn gebleken van dezelfde schatten
zwanger te zijn 1). De diamant-gronden van Koesan, een bin-
nenlandsch', aan Pegatan en Batoe-litjin grenzend distrikt, zijn door
den Heer Croockewit onderzocht 2); de goudmijnen van Tanah-
Laut en de aangrenzende distrikten der Oostkust heeft de Heer von
Gaffron opgenomen 3) ; ijzererts is door den Heer Ihne te Pegatan
en op het tegenoverliggende eiland Laut ontdekt, en bijzondere aan-
dacht blijft op de geologische gesteldheid dier streek gevestigd 4).
Te gelijker tijd zijn ook de betrekkingen tot de vorsten der Oostkust
uitgebreid en versterkt. Van Maart tot Julij 4851 deed de Gou-
vernements-schooner Doris een kruistogt längs deze kust, om haar van
roo vers te zuiveren; Passir, Koetei en dedrie staten van Berouw werden
achtereenvolgens aangedaan, en door den Assistent-resident der
Oostkust, die zieh aan boord bevond, werden aan de vorsten van al
deze rijken nieuwe, door de Hooge Regering bekrachtigde contracten
onder saluutschoten en verdere plegtigheden uitgereikt 5). Eindelijk
moet ik nog vermelden, dat in 1852 door den Gouverneur-Génèraal
eene commissie, bestaande uit de heeren Smits, kapitein der infanterie,
Rutering, inspecteur van financien, van Woelderen, luitenant ter
zee, benevens den heer von Dewall, benoemd is , om, na gedaan
onderzoek, aan de regering voorstellen te doen ten aanzien eener uit-
gebreider vestiging op Borneo’s Oostkust,— een arbeid die, zooveel
mij bekend is, tot dusverre nog tot geene beslissing heeft geleid6),
Ik mag niet nalaten hier nog met een enkel woord te gewagen
van de expeditie, in het begin van 1848 naar de Soeloe-eilanden
*) Bleckmann, bl. 3 1 9 , 3 2 0 , Verslag van het beheer en den staat der
Kolonien over 1850 (Bijlagen van de Indier voor 1 8 5 2 , n°. 1 1 5 ) , bl.
2. Vgl. nog Natuurk. Tijdschr. v. N. I ., Jaarg. I I , bl. 341.
s) Zie zijn opstel „ De diamantgronden van Koesan” in het Natunrk,
Tijdschrift voor N. I ., jaarg. I I I , bl. 316—321.
3) Zie het opstel „ Verslag over de goudmijnen van Tanah Laut” in
Natuurk. Tijdschrift voor N. I ., Jaarg. I I , bl. 30—40.
4) Zie Huguenin , Chemisch onderzoek van zwart zand en een zwart
mineraal van de Z. 0 . kust van Borneo, in Natuurk. Tijdach. voor N. I . ,
Jaarg. I I I , bl. 113—116.
') Indiër voor 1 8 5 1 , n°. 7 4 , bl. 2,
) Indiër voor 1 8 5 2 , n°. 1 0 6 , bl. 3 , part, corresp.
geizenden, om den Sultán tot verantwoording te roepen wegens on-
derscheidene daden van zeeroof, onder zijne oogluiking of begunsti-
ging gepleegd 1), omdat zij tot voorstellen aan de regering heeft
aanleiding gegeven, ten einde zij zieh op de nog onder Soeloe be-
hoorende nöord-oostelijke distrikten van Borneo zou vestigen. In
1847 deed de Engelsché admiraal Inglefield aan den kommandant
der Nederlandsche marine het voorstel tot eene gezamenlijke expeditie
tegen de roovers van Soeloe, dat echter, in weérwil van den bij val
door den Sch out-bij-nacht van den Bosch aan dit plan geschon-
ken, door de Indische regering wred geweigerd of ontdoken 2).
Zij verkoos liever alleen te handelen, en zond, daar zij voor het
oogenblik slechts over eene geringe magt kon beschikken, in April
1848 de brikken Koerier en Haai, onder bevel van den kapitein-
luitenant van Braem Houckgeest naar Soeloe, terwijl de heer van
den Dungen Gronovius, als Commissaris van het Gouvernement, met
de overbrenging van brieven aan den Sultan belast was. Het ant-
woord van dien vorst was zoo ónvoldoende en zijne uitvlugten zoo
tergend, dat de kommandant der expeditie besloot hem te tüchtigen,'
doch met zijne geringe magt geen schitterender wapenfeit, dan het
in brand steken van huizen en vaartuigen op vier verschillende
plaatsen, door daartoe afgezonden barkassen, kon verrigten, waarna
zieh de schepen met 26 bevrijde slaven verwijferden 3). Het was
intusschen van den aanvang het voornemen der regering geweest,
zoo de uitslag dezer expeditie onvoldoende mögt blijken, later eene
grootere te zenden. Hierop werd in het verslag van den heer Gronovius
met kracht aangedrongen, en terwijl hij op den grooten na-
tuurlijken rijkdom van Borneo’s Noord-oosthöek opmerkzaam maakte,
werden tevens door hem voorstellen gedaan, om die gewesten, ’t zij
door verdrag, ’t zij door wapengeweld, aan den Sultan van Soeloe té
ontwringen en onder het Nederlandsch gezag te brengen, en daar eene
) Zie over de zeerooverijen van Soeloe, behalve Gregory R. en B .,
een opstel in het T. v. N. I ., Jaarg. 1 8 5 0 , D. I I , bl. 99-—105, Brnmund,
Indiana, I , bl. 7 3 , 7 4 , Rochussen, bl. 59.
s) T. v. N. I ., 1 8 4 9 , I , bl. 2 3 8 , Brumund, Indiana, I , bl. 145.
s) T. v. N. I ., 1849, I , bl. 98— 1 0 1 , Brumund, Indiana, I , bl.
140—1 4 3 , Rochussen, bl. 60— 6 3 , Keppell M., I , p. 59 , 60.