teugelen der zeerooverij had bewezen, zijne ongeschiktheid als
regeerder bleek weldra maar al te duidelijk. Van werkzaamheid en
welvaart vertoonde zieh geen spoor, en de voorschotten door het
Gouvernement aan den Sultan verleend, werden verteerd, zonder
dat men het doel, het herstel van de oude welvaart, den voorma-
ligen handel dezer streek, eene schrede nader kwam. De aanhoip-
dende geschillen met den Panembahan van Matan, ende maatregelen
van het Gouvernement zelve, dat de opening der tinmijnen tegen-
ging en, door de vrijverklaring der havens van Sambas en Pontia-
nak in 1833, den handel van Sukkadana aftrok *), werkten daar-
toe mede. Om Sukkadana wat op te beuren, nam de Indische
regering den 31sten Augustus 1837 een besluit, waarbjj de haven,
die tot dusverre voor alle vaartuigen, niet behoorende onder het
gebied der Nederlandsche autoriteiten ter Westkust van Borneo,
tenzij met speciale vergunning, was gesloten geweest, met de havens
van Pontianak en Sambas werd gelijk gesteld, onder voor-
waarde dat de invoer van zo u t, opium en wollen en katoenen
goederen, voor zooverre zij geene voortbrengselen van den Indischen
Archipel waren, alleen regtstreeks van Pontianak en Sambas
mögt geschieden 2). Sedert schijnt de handel althans eenigzins,
ofschoon in geringe mate, te zijn vooruitgegaan. De volgende tabel
van het verkeer met Pontianak van 1843—1830 zal daarvan eenig
denkbeeid geven.
T e po nt iana k v a n su k k a - Va n po nt iana k n a a r sü kka-
DANA AANGEKOMEN. DANA VERTROKKEN.
Jaren. Vaartuigen. Lasten. Vaartuigen. Lasten.
ln 1843 9 31 8 2 1
» 1844 16 230 21 91
» 1845 16 1 2 0 22 138
» 1846 8 4 170 24 87
» 1847 25 139 18 103
» 1848 28 73 8 19
» 1849 1 2 62 7 9
» 1850 31 92 15 28 •)
Mögt men het verkeer met Pontianak als maatstaf voor het gansehe
handelsverkeer nemen , dan zou men moeten aannemen, dat
de uitkomsten sedert 1847 weder merkelijk ongunstiger zijn geweest.
De bevolking van Sukkadana werd in 1831 door den heer Francis
op 81 Maleische huisgezinnen of omtrent 400 zielen begroot 4); de
*) Off. Stnlk. HS., bl. 331.
s) Staatsblad v. N. I. 1 8 3 7 , n°. 40.
a) Van Lijnden N. T . , bl. 621 en de daarbij behoorende tabel.
*) Francis, bl. 32.
zendeling Thomson, die deze plaats in 1842 bezocht, stelt haar
op 6 a 700 Maleijers en een 12tal Chinezen £ j ; de Heer Melvill
van Carnbee, op zijne statistieke kaart van 1849, rekent 1204 zielen.
De beide eerste opgaven schijnen enkel op de hoofdnegerie,
de laatste op het geheele district betrekking te hebben 2). In
1831 werd door het Nederlandsch Gouvernement te Sukkadana
een civiel gezaghebber en een post van een sergeant, 2 korporaals
en 16 man gevestigd, terwijl f 1600 voor het bouwen van een
fortje bestemd werden 3). Doch bij de reorganisatie der mili-
taire magt op Borneo in 1833 werd de post weder ingetrokken,
terwijl hier sedert 1834 het Nederlandsch gezag door een posthou-
der, op een traktement van f 130 ’s maands, met behulp van vijf
oppassers gehandhaafd wordt 4).
Aan de beide uithoeken der baai van Sukkadana vindt men eenige
boven het water uitstekende reven en klippen. Van den zuid-weste-
lijken hoek strekt zieh een met boomen en hooge rotsklompen bezet
rif tot zöö digt bij het eilandje Salanama u it, dat de doorgang
tusschen het rif en het eiland slechts voor kleine booten geschikt
is. Een weinig ten Noorden van het eiland ligt een groote k lip ,
Batoe Mandi geheeten, die met vier kruinen uit het water steekt.
Het kanaal tusschen deze klip en het eiland is te naauw, om het
doorvaren raadzaam te maken; maar achter het eiland vinden kleiue
vaartuigen ook in den West-moeson eene goede ligplaats 5).
Een weinig ten Zuiden der baai van Sukkadana , vormt de zee we-
derom eene bogt, ruim genoeg om tot ankerplaats voor groote praau-
wen te dienen, en waar men 7 of 8 , en bij vloed tot 10 of 11
voet water heeft. De oevers zijn gedeeltelijk door den berg Datoe
begrensd en met rotsen bezet, gedeeltelijk gevormd door een zan-
dig strand, waar twee kleine beekjes helder en zoet water bevat-
*) Thomson, p. 128.
s) Francis stelt, bl. 3 , de bevolking van het geheele rijk van Brussel
op 12,270 Dajaks, 1685 Maleijers, 30 Boeginezen en 12 Chinezen, te
zamen 13,997. Deze opgave schijnt het geheele gebied van Sukkadana,
Matan en Simpang, doch met uitzondering der vele nagenoeg onafhankelijke
Dajaks, te betreffen. Zij is echter in dat geval veel te laag.
8) Off. Stukk. H S ., bl. 90—94; vgl. Francis, bl. 3 2 , 34; Thomson,
p. 128.
*) Off. Stukk. H S ., bl. 299—322. De eerste posthouder was de heer
von Dewall, vroeger opper-wachtmeester der Djajang-Sekars te Cheribon,
later assistent-resident van Koetei (zie Inleiding, bl. LXXXI).
*) G. Muller, bl. 2 5 6 , 355.