voortdurend aan armoede, dikwijls aan hongersnood prijs gegeven.
Zij dwingen den vreedzamen landbouwer voorschotten in geld aan
te nemen , om hem naderhand des te zekerder in het verderf te
kunnen störten. Zij dwingen hem eene menigte voorwerpen van
hen te koopen, die hij niet kan betalen, en voor welke schuld hij
naderhand met zijn huisgezin als pandeling wordt aangenomen.
Naauwelijks heeft de Dajak zijne padie geplant, of het Ghinesche
bestuur, waaraan hij daarvan moet kennis geven, komt de aan-
planting bezigtigen, en geeft hem, ’tz ij de Dajak zulks verlangt of
niet, een voorschot van twee gülden, dat, na den afloop van den
oogst, met acht gantangs rijst moet worden betaald. Is de tijd van
den oogst daar en kan de Dajak zijne schuld niet voldoen, dan
wordt hem voor iedere ontbrekende gantang rijst eene boete van
f 1.60 opgelegd. Bij den volgenden oogst is hij gewoonlijk even-
min in staat zijne schuld te betalen, welke in die mate aanwast,
dat hare afdoening weihaast geheel buiten het bereik van den armen
inwoner ligt. Maar indien zelfs zijn gewas een voordeeligen
oogst belooft, en hij werkelijk in staat is zieh van de hem opge-
drongen schuld te kwijten, dan weet de Chinees evenwel onfeilbare
middelen te vinden, om hem aan zieh dienstbaar te maken. Hij
neemt de rijst niet dadelijk in ontvangst; maar laat die nabij de
kampong door de ingezetenen, ook wel bij hen zeiven aan h u is ,
bewaren. Als deze n u , binnen korteren of längeren tijd, .hunnen
voorraad verteerd hebben, worden zij eindelijk door den honger ge-
dwongen van deze rijst gebruik te maken, waarvan hun elke gantang
door de Chinezen soms tot twee gülden wordt aangerekend. Dit
brengt hen weldra tot den toestand die verlangd wordt. De een-
voudige-slotsom is, dat eerst hunne kinderen en daarna zij zeiven
met hun huisgezin bij den schuldeischer in dienst moeten treden,
zonder vooruitzigt van immer uit deze dienstbaarheid te kunnen
worden verlost.
»Ook die Dajaks, die geheel vrij van schulden aan de Chinezen
z ijn , worden tot diensten bij hen gedwongen. Zij, die in de nabij
heid eener mijnvereeniging wonen, worden door deze gebruikt tot
het snijden van gras, het zoeken van brandhout, het aanbrengen
van drinkwater enz., waarvoor zij geen ander loon dan voedsel,
bestaande in rijst met of zonder een weinig zout, ontvangen, gedu-
rende de dagen, dat zij voor de vereeniging werkzaam zijn. Of de
tegenwoordigheid van den Dajak vereischt wordt op zijn eigen rijstveld
of ter opwachting van zijnen Vorst, komt hierbij niet in aan-
merking.
»Ieder Dajaksch huisgezin brengt aan de mijn-vereeniging, waar-
onder hetbehoort, eene jaarlijksche belasting op van een tot vier
gülden , verschillende naar de grootte zijner bezittingen. Het moet
daarenboven eene zekere hoeveelheid ijzer, linnen, tabak, gongs
en eenige andere voorwerpen tot buitensporige prijzen overnemen,
waarvoor gewoonlijk rijst wordt aangenomen. Wanneer de vorsten
van Sambas hunne schatting van de Dajaks verlangen, is hier-
voor eene schriftelijke vergunning van het bestuur der mijn-vereeniging
benoodigd, en ingeval deze niet wordt gevraagd, wordt gewoonlijk
het kampongshoofd der Dajaks door de Chinezen opgevat
en in boeijen geslagen, totdat hij door groote geldboeten, waartoe
dikwerf de geheele kampong moet bijdragen, wordt vrijgekocht.
»Geen wonder, dat de ellendige inboorling, die, wat hem de
roofzucht zijner vorsten nog laat, af moet staan aan de list en
het geweld der vereenigde Chinezen, treurig vroegere dagen van
welvaart terugwenscht, e n , die dagen met zijnen tegenwoordigen
toestand vergelijkende, den moed verliest, en, overtuigd dat zijn
arbeid hem niets baat, zieh aan lediggang overgeeft, zoolang niet
de honger of de roede der Chinesche verdrukkers hem tot werken
noodzaakt” 1) r '
Dit tafereel, ofschoon door andere getuigenissen in het algemeen
bevestigd, komt mij echter in zooverre wat al te zwart voor t als
twee verzachtende omstandigheden buiten aanmerking zijn gelaten.
Vooreerst hebben de Dajaks in de Chinesche districten, zieh naar
de zeden hunner overheerschers vormende, hunne barbaarsche ge-
woonten, inzonderheid het koppensnellen, geheel laten varen, en
.zijn daardoor werkelijk eene trede hooger gestegen op de ladder der
beschaving 2). Ten andere verbinden zieh vele Chinezen met Da-
jaksche vrouwen, ten gevolge waarvan zij hare ouders en bloedver-
wanten in bescherming nemen 3) . ; Die huwelijken worden niet of
zeldzaam gesloten door de eigenlijke mijnwerkers, die, arm aange-
komen en gemeenlijk een niet onaanzienlijk deel hunner inkomsten
met de terugkeerende jonken aan hunne bloedverwanten in China
*) Van Kervel, bl. 191—194. Vgl. ook van Lijnden N. T ., bl. 602 ,
Ritter, bl. 115.
s) Earl, p. 272.
s) Zie boven, bl. 100. j / / . »
• ~ -r, , , __1 Ac ^ c ... . . . (7 I' * 5^ V