mij toegankelijke bibliothehen mij opleverden, nog een en ander gemist wordt,
welks bestaan mij behend i s , en waarschijnljk nog veel meer, waarvan ik
bet bestaan zelfs niet vermoed. I k d u rf echter vertrouwenT dat bepaaldelijk
over de Westkust slechts zeer weinig is in druk versehenen, dat niet door mij
is geraadpleegd.
Dat in een werk van dezen aard misslagen onverrmjdelijk zijn, zal ieder
kenner gereedelijk toegeven. De bronnen, waaruit ik heb moeten putten, zijn
voor een groot gedeelte zeer onzuiver, daar de inlandsche berigten op zeer on-
zekere overleveringen berusten, en die van de meeste Europesche bezoekers ten
gevolge van onkunde en achteloosheid van tallooee misvattingen wemelen. I k
heb de volksoverleveringen liever r eenvoudig naverteld, dan eene ijdele poging
te wagen om het wäre van het valsche te schiften. Voor het overige heb ik
tusschen strijdige berigten slechts na de zorgvuldigste overweging gekozen; doch
dat ik steeds het wäre zou gevonden hebben, is niet denkbaar. De waarheid
van het dies diem docet heb ik onder den voortgang des werks gedurig onder-
vonden, en zelfs nog onder het afdrukken zijn mij in de vroegere veilen eenige
misstellingen voorgekomen, waarin ik door onopmerkzaamheid o f door de ver-
keerde opgaven van anderen vervaüen ums. D it is inzonderheid het geval in
de Inleiding, die reeds was afgedrukt, toen de toevloed van nieuwe hulpmid-
delen mij noopte, het ligehaam des werks, voor het ter perse ging, nog eens
aan eene zorgvuldige herziening en gedeeltelijke omwerking te onderwerpen. I k
verzoek daarom mijne lezers op de lijst van verbeteringen aan het einde van
dit boekdeel hunne aandacht te vestigen; inmiddels zal ik voortgaan de misstellingen,
die ik nog vorder ontdekken mögt, aan te teekenen, en ik ben niet
zondex vrees, dat daarop hij de uitgave van het tweede deel nog wel een aan-
hangsel zal kimnen geleverd worden. Daar onze kennis van Borneo door van
tijd tot tijd in het licht verschijnende stukken gedurig vermeerderd wordt, kan
het tevens aan sto f tot bijvoegselen niet ontbreken. I k zal hier reeds dadelijk
op een paar punten wijzen. Op bl. 32—34 heb ik gesproken van de steenko-
len in het gebied der Kapoeas, en op bl. 63—65 over kopererts in den heuvel
Tampi aan de Peniti-rivier. In eene der Javasche Couranten van Januarij
1854 las men omtrent deze minerale schatten het volgende niet onbelangrijke
berigt: »Men verneemt dat dezer dagen berigten zijn ontvangen van den aspirant
ingenieur der mijnen k. e v e rw ijn , belast met mineralogische onderzoe-
kingen in de Wester-Afdeeling van Borneo, hoofdzakelijk inhoudende, dat hij
de boven-Kapoeas had bezocht, en in elk der landschappen Salimbouw, Djong-
kong en Boenoet steenkolen had aangetroffen; dat die van Boenoet over het
algemeen van minder goede hoedanigheid waren, dan die der beide andere landschappen,
en dat om verschillende redenen Salimbouw de geschiktste plaats voor
Ä eene ontginning zoude zijn. In het begin dezer maand zou hij zieh naar het
Tampi-gebergte begeven, ten einde aldaar een aan hem opgedragen onderzoek
naar het aanwezen van koper in te stellen.” In noot 3 op bl. 229 is gewag
gemaakt van eene poging om de overlevering aangaande den diamant Danau
Eadja, als oorzaak van den oorlog tusschen Sukkadama en Landak, allego-
11 risch te verklären. Eene krachtige bevestiging van het historisch gezag der
overlevering ligt in een f e i t , hetwelk ik vermeld vind in de // Geschiedenes der
Nederlanders in den 0 . I . Archipel voor de scholen" van d. c. d e brudc. Men
leest aldaar, 1° stukje, bl. 96: «Het fo r t de Diamant, dat in 1700 door de
onzen te Bantam gebouwd werd en naast den kraton lag, verkreeg, ter zake van
den bovengenoemden diamant, dien naam.” Op bl. 262 heb ik de mij bekende
bepalingen opgegeven van het contract der 0 . I . Compagnie met Sultan a b d o e ’r -
kahman van Pontianak. Ik betreur het zeer dat ik nergens een volledig a fschrift
van dit merkwaardig stuk heb kunnen opsporen; madr ik acht mij te
■ meer verpligt hier nog twee artikelen te vermelden, die ik in het nommer van
November 1853 van het Tijdschrift voor Ned.-Indie van Dr. w. r . v a n h o e -
v e l l , in het stuk door mij onder den verhörten naam Verwikk. aangehaald, op
bl. 282 vond aangeteekend, en die hierop nederkomen: vD a t de Sultan van Pontianak
gehouden was, des gerequireerd werdende, de Ned. 0 . I . Compagnie bij
te staan tegen hare vijanden, met al de magt van het rijk , te water en te land,
gelijk een getrouw leenman betaamt,” en ndat het leen van Pontianak onverwijld
vervallen en aan de Compagnie terugkeeren zou, Indien niet van de zijde van den
Sultan in allen deele trouw, verknochtheid en gehoorzaamheid werd ondervon-
den.” Ook merk ik op, dat met den heer s t u v a r t , van wien op bl. 1 4 1 ,
volgens l e t d e n , gesproken is, zonder twijfel niemand anders is bedoeld, dan
de heer s t ü a r t , die, volgens bl. 2 6 3 , door den commissaris p a lm tot resident
te Pontianak werd aangesteld. Eindelijk mag ik tuet onvermeld laten,
dat van het werk van Dr. s c hw a n e r over Borneo, welks uitgave in noot 3
op bl. i.x x x vm der Inleiding als aanstaande vermeld i s , het eerste deel se-
dert is in het licht versehenen, en, dewijl daarvan voor het tweede en der de
boek van dit werk nog gebruik is gemaakt, op de Alphabetische lijst der ver-
kortingen onder » s c hw a n e r b,” voorkomt.
Ik mag deze voorrede niet sluiten zonder aan degenen, die mij bij de zamen-
stelling van dit werk door mededeelingen en bijdragen van verschillenden aard
behulpzaam zijn geweest, mijnen warmen dank toe te brengen. Nevens den Ge-
neraal n . j . j . l . r id d e r d e s td e r s , wien ik, buiten het reeds genoemde rap-
p o r t, ook het meerendeel der schetsen dank, waarnaar de platen voor dit werk