werkt worden, welke onder de bevolking der kampong zijn rne-
degerekend. Het rivierwater is h ie r, en zelfs reeds lager, zui-
ver en drinkbaar, terwijl, wegens den sterken stroom, van den
vloed bijna niets wordt bespeurd. Bij hoogen waterstand staat
zelfs de kampong onder water, waarom de huizen ook hier op palen
gebouwd zijn. Het gebouw waarin zieh hier de Sultan plagt
op te houden, stond op ijzerhouten palen wel 28 à 30 voet boven
den grond. Het was, even als al de andere huized, met atap ge-
dekt; de vloer was met matten en tapijten belegd, de wanden
en zolderingen waren met chits en laken van allerlei kleuren
behängen. Een voorhangsel splitste bet huis in twee deelen ; de
achterhelft was op dezelfde wijze in kamers verdeeld, in welke
zieh de vrouwen en slavinnen des Sultans onthielden. Te dier tijde
was Katapan ook als eene schuilplaats der zeeroovers berucht J).
Wanneer men de Pawan-rivier boven hare splitsing hooger op-
vaart, vindt men op de eenloonige, kale en hooge oevers slechts
eenige kleine kampongs, zooals Pekradjan, Tandjong-poera, Batoe-
besi, tot men op 12 à 15 uren afstands van de zee, die men
met kleine vaartuigen in drie of vier dagen roeijens aflegt, terwijl
men met grootere, wegens den sterken stroom, daarloe soms
acht en meer dagen behoeft, de plaats bereikt waar zieh de Ka-
joeng- met de Pawan-rivier vereenigt 2). Het vereenigingspunt i s ,
gelijk zoo dikwjjls, ook hier tot den aanleg eener kampong ge-
kozen , die, oorspronkelijk eene Dajaksche vestiging, in het laatst
der vorige eeuw de rijkszetel van Matan geworden is. Zij draagt
eigenlijk den naam van Moewara-Kajoeng, d. i. mond van de Ka-
joeng,' of bij verkorting enkel Kajoeng, maar wordt, als hoofd-
plaats des rijk s , niet zelden ook Matan genoemd. Nog heden strekt
zij den Panembahan tot verblijfplaats 3). De beer Müller beschrijft
Kajoeng of Matan, dat bij echter niet in persoon bezocht, als uit
onderscheidene kleinere kampongs zamengesteld , waarvan Pangrah
en de Dalem, te zamen. 100 huizen, Kajoeng-Oeloe of boven-Ka-
joeng genoemd werden, en Kaoem, Priai en Maja, te zamen om-
streeks 200 woningen, Kajoebg-Ilir of beneden-Kajoeng uitmaak-
*) G. Müller, bl. 243— 249 , 2 9 5 , 3 0 2 , van Kämpen I I I , bl. 684,
6 8 7 , Thomson, p. 1 4 5 , Off. Stnkk. HS., bl. 64.
2) Thomson, p. 1 4 5 , waar „Padang” een drukfout schijnt te zijn voor
„ Kayung,” G. Müller, bl. 2 9 2 , Kitter, bl. 180. De namen der kampongs
zijn genomen van de kaart van Melvill van Carnbée.
*J Ritter, bl. 180.
ten. Al de genoemde kampongs lagen aan den regter-oever der
rivier, terwijl aan den linker-oever alleen de kampong Saberang,
d. i. de overzijde, gelegen was. De dalem was op palen van ijzer-
liout 12 voeten boven den grond gebouwd en met eene omheining
van hetzelfde hout omgeven; achter dit gebouw liep een kanaal,
hetwelk gemeenschap had met de riv ie r, zoodat men zieh aldaar
op kleine booten kon inschepen. De bevolking rekent hij , alleen
de weerbare mannen teilende, op 500 Maleijers, 300 Orang-boekit
of Anak-soengei, 4 0 Boeginezen, 10 Arabieren, en 250 boedaks
of geroofde en tot slaven gemaakte vreemdelingen, te zamen 1100,
zoodat het geheele zielental zeker wel 3000 moest te boven gaan 1).
Zijn deze opgaven ju ist, dan moet Kajoeng sedert 1822 zeer zijn
verminderd, hetgeen welligt aan de opdrooging van de voorname
bron van bestaan der bevolking, door de beteugeling van de zee*
rooverij, is toe te schrijven. De heer Gronovius, die Kajoeng in
1829 bezocht, vond de kampong zeer vervallen en uit niet meer
dan 80 a 100 huizen bestaande 3), en vier jaren later beschrijft
haar de heer Ritter als vuil en modderig, met een oud en smerig
planken huis tot verblijf van den Vorst aan het einde, en verder
uit een honderdtal woningen bestaande, welker bewoners in hunne
manieren en gebruiken nog geheel de ruwheid van zeeroovers, als
hoedanig zij vroeger befaamd waren, aan den dag legden-3). Twee
a drie dagreizen boven Kajoeng wonen vele Orang-boekit, die zieh
vooral op de kultuur van boomvruchten toeleggen 4).
Eenige uren boven hare vereeniging met de Kajoeng, neemt de
Pawan op hären regter-oever eenen anderen aanzienlijken, haar uit
het Noorden toevloeijenden stroom in zichop, namelijk die van Laoer
of Laur, kort nadat deze zieh, bijna onder een regten hoek, met
de uit het Westen körnende Lehakan heeft vereenigd. De zendeling
Thomson reisde in 1842 van Kajoeng naar de Dajaks te Laoer, om
zieh vandaar naar de Kwalang te begeven. De weg derwaarts was,
voor zoover hij dien, met het oogmerk om, kennis te maken met
de Dajaks, te voet aflegde, een der bezwaarlijkste, die hem immer
op Borneo waren voorgekomen. Den eersten dag moest hij den gan-
schen voormiddag tot aan de knieen, soms tot aan de borst, en een-
*) G. Müller, bl. 2 9 3 , 3 0 2 , 3 1 2 , 313.
s) Off. Stukk. H S ., bl. 62.
s) Ritter, bl. 180.
*) G. Müller, bl. 2 9 7 , 313.