raakte op den weg derwaarts wederom aan het dwalen. Hij maakte
bij deze gelegenheid de opmerking, dat de Dajaks dat instinkt om
zieh te orienteren geheel missen, waardoor de Indianen van Amerika
zieh zoozeer onderscheiden. Den derden dag zette h ij, on der
het genot van een schoonen morgen, door het liefelijk, harmonisch
gezang van tallooze vogelen veraangenaamd, den weg voort naar
de kampong Garoenggang. Het pad liep over een golvend terrein,
doch met geene hoogere bergen, dan vereischt worden om aan het
landschap eene aangename verscheidenheid te g ev en , zonder eenige
zwarigheid aan de bebouvving in den weg te Ieggen. Na twee kleine
Maleische kampongs, eene van zes en eene van twaalf huizen, te zijn
doorgetrokken, bereikte hij ten elf ure de ladangs van Garoenggang,
te midden van welke eene menigte hnlten verspreid waren, en
kort daarna het eigenlijke dorp. Van Garoenggang zette hij nog
dienzelfden dag den logt voort naar Natei-Linang, een g ro o t, aan
de steile helling van een heuvel gelegen dorp, en vandaar naar
Sanggo, waar h ij, na onbeschrijfelijke vermoeijenis te hebben door-
gestaan , den nacht doorbragt. »Het land,” zegt h ij, »is , voor zoo-
ver ik kan oordeelen , alles wat men voor bebouwing kan verlang
en , en veel volkrijker dan ik mij had voorgesteld. Maar van de
moeijelijkheden, door den ellendigen toestand der wegen, of liever
paden , en het geheel ontbreken van bruggen veroorzaakt, is het
schier niet mogelijk een juist denkbeeid te geven. Onder afwisse-
lenden regen en zonneschijn, hadden wij nu eens heuvels en bergen
te b estijgen, dan eens valleijen en bergkloven te doortrek-
k e n , dan door beken en spruiten met kristal-helder water te
waden, en dan ons voort te slepen door grachten en velden, waar
wij tot de knieen in den modder zakten. De schoonste, de ver-
hevenste tooneelen werden ieder oogenblik door de belagchelijkste
afgewisseld. Nu vertoonde zieh een prächtig amphitheater, een
d iep e , bekoorlijke v a lle i, een zacht glooijende hoogte met zedig
groen getooid en omringd door heuvels en bergen, met digte
bosschen in donkeren majestueusen bladerdosch bed ekt; dan de
diepe en duistere bergpas niet ontzagwekkende hoogten ter wederzijde
tot de wolken stijgen de; dan weder de kleine ridselende
beek en dan liet vreesselijk moeras.” Nog moeijelijker was het pad,
waarlangs hij den volgenden d a g , na nogmaals een paar dorpen te
zijn doorgetogen, tegen den middag te Kajoeng terugkeerde *).
Thomson, p. 146—148.
Zoo het al onmogelijk is deze togten op onze kaarten te volgen,
het verhaal daarvan zal ten minste eenig denkbeeid geven van den
aard der tooneelen, die de binnenlanden van Matan aan den be-
schouwer aanbieden. Wij moeten thans de omstreken der Pawan-
rivier verlaten, om nog op de kusten van Matans zuidelijk deel
althans een vlugtigen blik te slaan.
Van den mond der Pawan tot aan dien derKandawangan-rivier zal een
afstand zijn van 1 5 ä 1 8 uren J). Ongeveer in het midden tusschen deze
beide stroomen vormt de kust een uitstekenden hoek, die den naam
draagt van kaap Boeroe, en op welken de berg Minto of Pagar Antimon
omhoog rijst. Zuid-westelijk van dien hoek ligt vöör de kust het eiland-
je Toekang Mengkoedoe, noordelijk van daar vindt men het eilandje
Tjebeh, en verder zuidwaarts het eilandje Sawi. Van de rivieren, die
tusschen kaap Bri en kaap Boeroe in zee vallen , zijn de Pesagoean en de
Nandjoeng de voornaamste 2). Al deze rivieren z ijn , even als de nog
minder aanzienlijke, die tusschen kaap Boeroe en de Kandawangan-
rivier in zee vallen , door eenige Dajaksche huigezinnen bewoond 3).
De Kandawangan-rivier vloeit uit het hoogland van hetgebied van Kan*
dawangan in doorgaans westelijke enzuid-westelijke rigting naar zee. In
de binnenlanden aan hare boveutakken houden zieh vele Dajaks op. Aan
den mond woonden vroeger Maleijers ; later is deze als eene der voornaamste
schuilplaatsen van de zeeroovers op Borneo’s Westkust berucht
geworden 4). Over de politieke verhouding van het landschap Kanda-
wangan tot Matan en over de tinmijnen, voormaals in de nabijheid der
rivier door Chinezen bewerkt, is reeds boven het noodige gezegd 5).
Ten Zuiden der Kandawangan-rivier brengen nog de rivieren Pe-
njingat en Simbar, aan welker boorden vele Dajaks gevestigd zijn,
de schatting harer wateren aan de zee die Borneo’s Westkust be-
spoelt. Digt bij de kust ligt hier eene groep eilanden, van welke het
*) Tien Duitsche mijlen, zoo als G. Müller, bl. 3 1 6 , opgeeft, is vol-
gens de kaarten te weinig.
s) Volgens de kaart van Melvill, doch die van von Derfelden, in over-
eenstemming met G. Müller, bl. 2 8 5 , 3 0 0 , noemt hier weder geheel andere
namen, t. w. Ambang, Segah en Petong. Bezniden kaap Boeroe komen
daar de rivieren Siri, Sagoen, Tenjar, Kajoeng-laut, Bako en Bendawal
voor. Op de kaart van Melvill is daar tot aan de Kandawangan geene
enkele met name genoemd. De namen der vermelde eilanden komen ook
voor bij Temminck, p. 152.
8) G. Müller, p. 3 0 0 , 301.
*) G . Müller, bl, 2 9 6 , 3 0 1 , 316.
) Zie boven bl. 118, 128.