aan de mondingen der Sinkawang-, Raja- en Doeri-rivieren *), en
zou bij meerdere vrijheid en zonder de aanhoudende worstelingen
met het Nederlandsch gezag van oneindig meer beteekenis kunnen
wezen. V6or 1832 was ook eene aanzienlijke handelsplaats aan den
mond der Selakouw-rivier; doch zij werd in het genoemde jaar
door Dajaksche zeeroovers afgeloopen en vernield 2) , en schijnt
sedert haar vroeger aanzien niet te hebben herkregen. Ronden een-
maal de Chinezen tot behoorlijke erkenning van het Nederlandsch
gezag worden gebragt, dan zou, onder een liberaal handelstelsel, de
r ijs t, die bier verbazend welig groeit en van uitmuntende hoeda-
nigheid is, een belangrijk artikel van uitvoer kunnen worden. De
Engelsche reiziger E arl, die Sinkawang in 1834 bezocht, kreeg
van de Nederlandsche autoriteiten verlof eenige pikols rijst vandaar
mede te voeren, waarvoor hij de helft betaalde van den prijs, ge-
woonlijk te Singapoera daarvoor gevorderd; de hoedanigheid was zoo
voortreffelijk, dat, niettegenstaande zij met veel vuil was gemengd,
de Chinezen van Singapoera aan deze rijst boven alle andere de
voorkeur gaven 3). Onder de visschen, die hier gevangen worden,
verdient de Ikan Doeri verm eiding, die vooral in den omtrek der
Doeri-rivier, welke daarvan den naam heeft, in ontelbare menigte
gevonden wordt. Het is een donker-kleurige visch, gemiddeld een
pond zwaar, en tot voedsel geschikt, ofschoon hij geene lekkernij
geacht wordt. Bij het vangen moet groote voorzorg worden in
acht genomen, daar deze visch onder de rüg- en borstvinnen ver-
giftige pinnen heeft, die bijzonder pijnlijke wonden veroorzaken 4).'
Ook w'ordt aan deze kusten menigvuldig het zonderlinge vischje
aangelroffen, dat ik reeds boven 5) onder den naam van perioph-
thalmus borneensis heb vermeld, en dat voor eene groote lekkernij
gehouden wordt. De wijze van dezen visch te vangen verdient met
een woord beschreven te worden. Men bedient zieh daartoe van
eene dünne plank, die omstreeks vier voet lang en een voet breed
en aan het eene einde van eenige scherp gepunte pinnen voorzien
*) Van Lijnden N. T ., bl. 621. Van rleze drie plaatsen te zamen kwa-
men in 1850 20 praauwen, hondende 39 last, te Pontianak aan, terwijl van
laatstgenoemde plaats 27 praauwen, houdende 71 last, derwaarta vertrokken.
Zie de tabel aid.
*) Earl, p. 2 1 4 , 269.
s) E a r l, p. 249.
*) E a r l, p. 1 9 5 , 206.
y Inleiding, bl. i's.. / /
lMl l l l B M W W H k ! H | m m
is. Daar deze tweeslachtige visch zieh aan de kusten in het slijk
ophoudt, waarin hij zieh bij de nadering van onraad met eene aan
tooverij grenzende snelheid verbergt, legt men de plank met de
pinnen benedenwaarts vlak op de modder, die men met den liükervoet
omschopt, terwijl men met de regterknie, die op de plank
ru s t, deze met groote snelheid voortschuift en opwipt, zoodat de
pinnen de kleine vischjes doorboren, eer zij zieh diep genoeg in
het slijk hebben kunnen begraven. Deze wijze van vischvangst
vereischt groote behendigheid, daar men, zijne plank verliezende,
groot gevaar loopt van in den modder weg te zinken 1).
Sedert lang zijn de Chinezen in het gebied van Sambas verdeeld
in twee partijen, die doorgaans door de namen van Tai-kong
en Sin-ta-kioe worden aangeduid, niettegenstaande het eerste slechts
de Chinesche naam is der kongsie van Montrado, die intusschen al
de andere verre in magt overtreft. De oneenigheden tusschen deze
partijen hebben bij de onlusten, die zieh hier sedert onze vernieuwde
vestiging op Borneo’s Westkust in 1818 gedurig herhaald
hebben, telkens tot aanleiding of tot voorwendsel van ongeregeld-
heden gestrekt. Ofschoon de zwakkere partij van Sin-ta-kioe steeds
de bescherming van het Gouvernement gezöcht heeft, ’t welk haar,
ten einde een tegenwigt tegen de magt van Tai-kong te behouden,
nu eens met meer dan met minder kracht ondersteund heeft, is
echter deze partij gedurig zwakker, die van Tai-kong aanhoudend
sterker geworden. Vroeger op verschillende punten van Larah en
Loemar gevestigd, was de partij van Sin-ta-kioe bij den aanvang
der onlusten van 1830, om van de min belangrijke vestiging te
Siding niet te spreken , tot het gebied van Sepang -— Pamangkat,
Sebawi en Seminis daaronder gerekend, — beperkt, terwijl die van
Tai-kong haar ook daar niet met rust liet. Larah behoort thans
uit een politiek oogpunt geheel tot Montrado of Tai-kong en wordt
zelfs in de jongste gebeurtenissen niet afzonderlijk genoemd 2) , en
de kongsies van Loemar en Boedoek zijn onder de namen van Sji-
pung-fong en Lim-tian ten naauwste met die van Tai-kong ver-
bonden 3). Aan hunne vereende krachten is het in 1850 gelukt,
die van Sin-ta-kioe uit Sepang, Seminis en Pamangkat te ver-
drijven en in alle rigtingen te verstrooijen; welke stappen sedert
*) Earl, p. 2 1 3 , 214.
s) Ygl. van Kervel, bl. 1 9 0 , v. d. Graaff. E ., bl. 70.
s) Verwikk., bl. 3 5 8 , 359 en elders.