en Kandawangan, gesplitst worden, waarbij zieh dan echter nog een
vierde voegt, zeer klein van omvang, maar in de geschiedenis van
Borneo van veel gewigt, het district Sukkadana namelijk, dat zieh
längs het strand van den mond der Simpang- tot aan de Sidoeh-
rivier uitstrekt, en landwaarts in tot aan de vereeniging van eerst-
genoemde met de Meliouw en eene lijn die vandaar, schier evenwij-
dig met de k u st, tot aan de Sidoeh getrokken is. Dit gehied is,
volgens den heer Melvill van Garnbee, niet grooter dan 11,9 vierk.
geogr. mijlen, terwijl daarentegen Matan met Kandawangan niet minder
dan 529,4, Simpang 198,7 vierk. mijlen beslaat1). Ik moet
hierbij opmerken, dat in de opgave voor het laatste het eiland be-
grepen is, door de beide zuidelijkste mondingen van de Kapoeas ge-
vormd, en werkelijk tot Simpang behoorend, maar niet dat deel
van de wildernissen van Koeboe, waarop-, zooals wij reeds vroeger
vermeldden, de vorst van Simpang aanspraak maakt 2). Maar in
weerwil dezer splitsing in vier landsehappen, vormt dit gansche
gebied ook uit politisch oogpunt toch weder een geheel. Deze landen
toch maakten vroeger gezamenlijk de eigenlijke kern uit van
het beroemde rijk van Sukkadana, waaraan de meer noordelijke
deelen der Westkust of niet of slechts in naam ondergeschikt waren.
Ook na den val van Sukkadana en de verheffing van Simpang tot
een afzonderlijken staat, bleef de Panembahan van het laatstgemelde
steeds van den Sultan van Matan afhankelijk, en toen het Neder-
landsch Gouvernement, na de expeditie tegen Matan in 1828, het
rijk van Sukkadana onder den naam van Nieuw-Brussel herstelde,
werd wel het gebied, onmiddellijk onder de bevelen van den Sultan
van dat rijk geplaatst, binnen zeer enge grenzen beperkt , en het
overige van Matan onder het beheer van een Panembahan gesteld,
maar zöö, dat deze laatste zoowel als de nieuwe Panembahan van
Simpang de Suprematie van den Sultan van Brussel moest erkennen.
Kandawangan, dat sedert 1817 door Pangeran Tjakra Negara, broe-
der van den tegenwoordigen Panembahan van Matan, gelijk vroeger
door hun beider vader, stiefbroeder van den in 1829 overleden
laatsten Sultan van Matan, als een soort van afhankelijk vorstendom,
of ten minste als op zieh zelf staand doinein, bestuurd werd, is
den 1 9 ^ “ Januarij 1852, door den dood van genoemden Pangeran,
*) Zie zijne meermalen aangehaalde statistieke kaart.
s) Zie boven, bl. 10.
onder het onmiddellijk bestuur van den Vorst van Matan lerug
gekeerd 1).
Van den uithoek Tandjong Satei tot aan den mond der rivier
van Pawan vormt zieh een uitgestrekte bogt of inham der zee, en
ongeveer in het midden dezer bogt dringt eene kleine baai, onder
den naam van bogt van Sukkadana, dieper landwaarts in , terwijl zij
aan de Noordzijde door het ver vooruitspringend voorgebergte Boekit-
Laut Jjepaald wordt. Het deel der groote bogt dat zieh van Tan-
djong-Satei tot aan den Boekit-Laut uitstrekt, dringt in noord-oos-
telijke rigting verder vooruit, een diepen inham vormende, tot waar
het ten Noorden de wateren der Mendouw-rivier, die wegens hare
breedte schier een arm der zee wäre te noemen, ten Oosten die
der rivier van Simpang in zieh opneemt. Vlak voor den Boekit-
Laut ligt het eiland Pelentoean, en verder zuidwaarts stuit de blik
op onderscheidene eilandjes, zooals Sala-nama, Datoe, Tjampedak
en Djoanta 2), die den inham van deze zijde bijna afsluiten, gelijk
hij in het Noord-westen door den hoek van Tandjong Satei en de
kust tot aan den mond der Mendouw gedekt is. Zoo vormt zieh
een alleen aan de Zuid-westzijde geopend waterbekken van verschei-
dene uren in den omtrek, waarin de werking van den vloed
slechts in geringe mate is te bespeuren. Het wekt bevreemding,
dat deze baai nog op geene kaart een eigen naam heeff ontvangen;
men zou haar voegzaam de baai van Simpang kunnen noemen 3).
De Boekit-Laut wordt door den heer Müller op eene hoogte van
ongeveer 1400 voeten geschat; zijn door de zee bespoelde voet is
door granietrotsen omringd, terwijl zijne hellingen tot aan den top
deels met boomen die hunne ranke stammen tot eene hoogte van
70 en meer voeten verheffen, deels met heesterachtige myrtaceae
en laurineae bewassen zijn. Het daarvöör liggend eiland Pelentoean
vormt een kleinen heuvel van 60 ä 70 voeten, eveneens omlaag
*) Zie over de verhoudiiag van Kandawangan tot Matan, Tobias, bl.
4 , 5 , Gr. Müller, bl. 2 9 6 , vgl. met bl. 3 1 2 , 349 , 351 , Indier voor
1852 , n°. 107. "Wat de regeling van het bestuur in deze gewesten na
de stichting van Nieuw-Brussel betreft, heb ik geput uit eene missive
van den resident van Pontianak, 10 Sept. 1 8 2 9 , in Off. Stukk.HS., bl. 57
tot 68. In het historisch deel van dit werk zal ik daarover in nadere bij-
zonderheden treden.
s) Bij Gr. Müller, bl. 2 4 0 , 241 , Deventa, gelijk hij, bl. 2 4 0 , aan
Pelentoean den naam van Palingtang geeft.
’) Zie aanduidingen bij G. Müller, bl. 2 2 7 , 236 , 240.