hoede. Herhaaldelijk deden zij hem aanbiedingen om de regten
der haven te pachten, doch hij wilde daarin nimmer toestem-
men, de twisten tusschen de Chinezen en Boeginezen, waartoe dit
aanleidmg zou geven, voorziende. Doch te midden zijner moeije-
lijkheden was hij gedurig het slagtoffer van de listen van Arabische
fortuinzoekers, en ofschoon zelf een voileerde veinsaard,
het hij zieh door de geveinsde godsvrucht dezer bedriegers verleiden,
om hen groote sommen voor te schieten, die nimmer
werden terugbetaald 1). In het algemeen stelde Abdoe’r-rahman
grooten prijs op den naam van mildheid en edelmoedigheid, de
deugden die door de Arabische dichters steeds als de echte ken-
merken eener vorstelijke geaardheid worden geprezen. » Zijne mildheid,
zegt een schrijver, »kende geene grenzen en niemand klopte
onverhoord aan de poorten zijner woning. Zijne beteldoos was
zyne geldkist en stond immer open voor hem. Zij was de thermometer
van zijn vermögen, dan eens tot den hoogsten graad
njzende, dan weder verre beneden het vriespunt dalende, al naar-
mate hij de tränen zijner onderdanen gedroogd, hunne rampen
gelenigd h a d , of hun te gemoet gekomen was in ondernemingen,
waartoe geld en goede raad bevorderhjk konden z ijn ” 2). Wat
bij eene zoodanige levenswijze de zorgen des Sultans ten toppunt
moet gevoerd hebben, was de buitengewone talrijkheid van zijn
gezin. Het getal zijner Zonen en dochteren bedroeg meer dan 8 0 ,
van welke bij zijnen dood in 1808 nog 41 zijn verlies beween’
d e n , en voor eenige jaren reeds berekende men dat zijne nako-
melingschap tot 600 zielen was aangegroeid
De dood kwam ten laatste een einde maken aan de ongelegen-
heden, waarin zieh Sultan Abdoe’r-rahman gewikkeld had. Toen
hij zijn einde voelde naderen, verzamelde hij de voornaamste in-
gezetenen van Pontianak rondom zieh, om hun bekend te mak
en , dat hij zijnen zoon Sjerief Kasim, den Panembahan van
Mampawa, tot zijnen opvolger bestemd had, terwijl hij tevens een
bode afzond om dezen te ontbieden. Doch het gedrag van dezen
Vorst had tot vele en gegronde klagten aanleiding gegeven. Als
staaltjes van zijne willekeurige en wreede handelingen verhaalde
m en , dat hij den schipper eener Chinesche jo n k , wien hij 8000
*) Leyden, p. 4 5 , 4 6 , Kaffles, p. 73.
*) Kitter, bl. 205.
3) Ritter, bl. 2 0 6 , Hunt B . , p. XXVII.
Spaansche matten schuldig was, om de betaling te ontduiken, had
laten vergiftigen, en dat hij medepligtig was geweest aan den moord
van kapitein Sadler, den gezagvoerder van een Engelsch vaartuig,
door de roovers van Sambas omgebragt, omdat deze 30,000 Spaansche
matten van hem te vorderen had. De hoofden van Pontianak
waren dus zeer bevreesd van in hunnen nieuwen meester een wreed-
aardigen dwingeland over zieh gesteld te z ien , wiens euveldaden
het land hunner inwoning in denzelfden toestand als Sambas bren-
gen en aan het misnoegen der Engelschen blootstellen zouden.
Zij vervoegden zieh daarom des anderen daags weder bij den Sultan,
verklaarden hem dat zy, liever dan den Panembahan als hunnen
Vorst te erkennen, Pontianak zouden verlaten, en wisten hem
te bewegen zijnen tweeden zoon, bij eene vrouw van minderen
rang verwekt, tot troonsopvolger te benoemen. De Sultan gaf zijne
toestemming, en toen de Panembahan den dag daaraan te Pontianak
kwam, werd hij van dit besluit onderrigt. Toen hij in de tegenwoor-
digheid zij ns vaders verscheen, berispte deze hem met strenge woor-
d en over zijne misdrijven en vermaande' hem tot boetedoening eene
bedevaart naar Mekka te ondernemen. Vervolgens ontbood de Sultan
den heer Burn, een Engelschman, dien hij kort te voren voor
het bedrag eener aanzienlijke lading had opgeligt. Hij smeekte hem
om vergiffenis, en waarschuwde hem voor den Panembahan als
een man van sleGhte inborst, hem op het hart drukkende, dat hij
zieh voor alle zamenkomsten met hem, tenzij in het openbaar, zoude
wachten. Kort daarop gaf de Sultan, den 28sten February 1 8 0 8 ,
na eene ziekte van slechts weinige dagen, in ongeveer 66jarigen
ouderdom den geest x).
Sultan Aldoe’r-rahman is misschien de merkwaardigste man, dien
Borneo immer heeft opgeleverd. Hij bezat in hooge mate zoowel
de deugden als de gebreken van het volk, waarvan hij stamde.
Zijn innemend voorkomen, zijne minzaamheid en vrolijkheid in
*) Leyden, p. 4 3 , 44. Deze schrijver plaatst zijn dood op den 2 6 sten
Febr.; door een vergissing naar het schijnt in de vereffening van de Mo-
hammedaansche en Christelijke jaartelling. De sterfdag des Sultans was
volgens den brief van Sultan Kasim bij Meursinge, I I I , bl. 1 1 , de eerste
Moharram van het jaar 1223 der Hedjra, d. i. volgens Wüstenfeld Vergleichungstabellen
der Muhammedanischen und Christlichen Zeitrechnung, S.
5 0 , de 28ste Febr. 1808. Volgens Leyden was de Sultan ongeveer 7 0 ,
volgens Ritter 64 jaar oud. Heb ik boven, bl. 249 , zijn geboortejaar te
r eg t, volgens Hartmann, op 1742 gesteld, dan moet hij 65 o f 66 jaar
oud zijn geweest.