zoo het schijnt, in geene betrekking van leenroerigheid tot Sukka-
dana stond, of althans meer regtstreeks de Suprematie van Djohor
erkende, en zelf niet slechts op die over een deel van Landak,
maar ook over Mampawa aanspraak maakte 1).
Den 26sten April 1609 kwam het jagt de Vliegende Draak weder
te Sukkadana, tijdiugen en nieuwe instruction voor Bloemaert uit
het moederland medebrengende, die het den 18dfm Maart te voren,
op de hoogte van Madura, van den admiraal Pieter Willemsz. Ver-
hoeven voor hem ontvangen had 2). Bloemaert kreeg hierdoor be-
rigt van het met Spanje gesloten bestand, en van het voornemen
der bewindhebberen van de Oost-Indische Compagnie om zooveel
mogelijk met alle vorsten van den Archipel vaste contracten aan
te gaan. Bepaaldelijk werd hem in last gegeven om een verdrag
te sluiten met den Sultan van Banjer-massin, terwijl hem te gelij-
ker tijd een brief van prins Maurits voor den Sultan van Broenei
werd ter hand gesteld. Bloemaert vond zieh door dezen last zeer
bezwaard; hij achtte dat te Banjer-massin de concurrentie met de
Chinezen voor de Compagnie niet zou zijn vol te houden 3) , en
verzocht, wegens den afstand tusschen Broenei en Banjer-massin,
die » een reis van wel een geheel jaar” zou vorderen, aan zijne
superieuren te Bantam, om zieh te mögen bepalen tot een togt
noordwaarts naar Mampawa, Sambas en Sadong, als de plaatsen
die voor den diamanthandel het meest van gewigt waren. De goede
onlvangst die aan Aartszoon te Sambas was ten deel gevallen,
noopte Bloemaert thans bepaaldelijk die plaats voor de vestiging
van ons hoofdkantoor aan te bevelen, te meer daar de ongezind-
heid der Ratoe Boenkoe om ons den uitsluitenden handel toetestaan,
thans duidelijk gebleken was. Eene jonk had te Sukkadana het
berigt gebragt, dat de Sultan van Palembang bezig was veertig
oorlogspraauwen tot een aanval op die plaats uit te ru sten , wat
Bloemaert toesehreef aan de inblazingen der Portugezen, die te
verhinderen wenschten dat de diamanthandel in het uitsluitend be-
*) Dit een en ander blijkt nit Netscher, bl. 2, nit het .boven gezegde, bl.
180, 1 8 3 , en nit het later door Bloemaert met Sambas gesloten contract. Gr.
Muller heeft een. chronologische fout begaan (tenzij men schromelijke ver-
warring in de door Netscher medegedeelde overleveringen mogt aannemen),
wanneer hij, bl. 2 0 7 , 3 3 5 , Marhoem Adil, die eerst veel later regeerde
(Netscher, bl. 1 4 , 1 6 ), reeds in 1609 tot Vorst van Sambas maakt. Ik
kom hierop beneden terug.
’) Reis van Verhoeven, t. a. p ., bl. 4 7 , 48.
s) Zie reeds Inleiding, bl. x x x v in .
zit der Nederlanders geraakte. BJoemaert had besloten van deze gele-
genheid gebruik te maken, en zieh dadelijk tot de Ratoe gewend met
het aanbod om het jagt op de rivier van Sukkadana te stationneren,
ten einde zoowel de stad als onze goederen te helpen beschermen,
onder voorwaarde dat aan de Nederlanders de vrije en uitsluitende
handel op Landak en de Lawei-rivier zou worden toegestaan. De
hooghartige Vorstin echter had hem ten antwoord gegeven, dat zij in
onzen eisch niet treden kon, die het bederf van haar land zou zijn,
en dat de haar onderworpen gewesten voor alle natien openstonden
en de toegang aan niemand zou verboden worden. Hoe verständig
dit antwoord ook wezen mogt, Bloemaert k o n , volgens de denk-
wijze van zijnen tijd en zijne lasthebbers, daarmede bezwaarlijk
genoegen nemen *). Of de Palembangers werkelijk versehenen zijn
wordt niet gemeld.
Inmiddels duurden de geschillen over de Dajaks van Landak nog
steeds voort, en het schijnt dat de reeds genoemde Tjili Pahang
zieh daar grooten invloed had weten te verschaffen, dien hij zo6
wel in het belang van Sambas had aangewend, dat een groot ge-
deelte der Dajaks openlijk voor dat rijk party had gekozen. Hierbij
voegden zieh oneenigheden tusschen de beide voornaamste Maleische
hoofden, Kiai Aria en den Temonggong, welke laatste beschuldigd
werd, in strijd met den wil der Vorstin, eene praauw met diamanten
aan de Nederlanders te Bantam gezonden te hebben. De Ratoe
zag zieh genoodzaakt herhaaldelijk eenige hoofden (Orang-kaja) van
Sukkadana met gewapende praauwen te zenden, om de rust in het
Landaksche te herstellen 2).
Middelerwijl had Bloemaert de reis naar Sambas aangenomen,
om in persoon met den Vorst te onderhandelen, en hij kwam den
Isten Juiij aldaar aan. Hij werd hier wel ontvangen en bood den
Vorst aan een verdrag met hem te sluiten, in geval het hem ge-
lukken mogt den diamant-handel naar zijn rijk te lokken. Deze
was daartoe zeer genegen, mits de onzen te Sambas eene sterkte
bouwden en beloofden hem met geschut en ammunitie bij te staan,
daar hij een vijandelijken aanval van Broenei verwachtte, en vreesde,
dat zijne vriendschap met de Holländers en begunstiging van hun-
nen handel, de Portugezen, die met den Sultan van Broenei in
*) Bloemaert, bl. 1 0 0 , 1 0 1 , 1 0 2 , Valentijn, bl. 2 4 5 , Gr. Müller, bl.
2 0 7 , 834.