door het Gouvernement gedaan zijn, om de verdreven Chinezen
in hunne bezittingen te hersteilen, zal op eene andere plaats worden
vcrhaald.
Het landschap, waaraan ik tot dusverre, volgens het gewone ge-
bruik, den naam van Montrado gegeven heb, wordt juister Selakouw
genoemd, omdat Montrado eigenlijk slechts de naam is der hoofd-
kampong van de kongsie Tai-kong, die wij als de magtigste mijn-
vereeniging hebben leeren kennen. Montrado kan als de hoofdplaats
der Chinezen in Sambas worden aangemerkt, en verdient daarom
onze bijzondere opmerkzaamheid. De gemakkelijkste en meest ge-
bruikelijke weg van Sambas derwaarts is de rivier af en over zee
tot aan den mond der rivier van Sinkawang, waar eene bank van
10 ä 12 voeten breed vöör de monding, ofschoon daarop bij vloed
4 a 5 voet water Staat, het opvaren met eenigzins diepgaande
vaartuigen niet veroorlooft *). Hier is dus in vele gevallen eene
overscheping op kleine praauwen noodzakelijk, met welke men na
een half uur roeijens de kampong Sinkawang bereikt, die zooveel
als de haven is voor den handel, die met Montrado gedreven wordt.
De rivier heeft eene breedte van 5 ä 6 roeden; de oevers zijn
moerassig en digt met hout bewassen, waarin zieh eene tailooze
menigte apen onthoudt 2). Sinkawang is een aanzienlijke kampong,
bestaande uit eene lange straat van läge houten huizen, welker
voorvertrekken tot winkeis voor den verkoop van rijst, vleesch en
andere dagelijksche behoeften of voor het rooken van opium bestemd
zijn. Een kongsie-huis staat eenigzins afgezonderd van de straat.
De hier wonende Chinezen z ijn , in onderscheiding van de mijn-
werkers, meestendeels gehuwd, hetzij regtstreeks met Dajaksche
vrouwen, hetzij met de vrouwelijke afstammelingen hunner land*
genooten uit zoodanige huwelijken. In den omtrek zijn schoone
padi-velden en de mannen houden zieh veelal met den landbouw
bezig, terwijl de winkels in hun afwezen door de vrouwen worden
waargenomen 3).
Montrado is op omstreeks acht uren afstands van de kust gelegen
; de weg van Sinkawang derwaarts bestaat uit een smal voet-
p ad , juist breed genoeg voor eenen voetganger, en wel voor een
voetganger die op de wijze der Dajaks, ook door de Chinesche
*) De Stuers H S ., bl. 64, van de GraaffR., bl. 63 , Earl, p. 207, 213.
*) De Stuers H S ., bl. 6 4 , Ea r l, p. 208.
s) Earl, p. 2 1 0 , de Stuers H S ., bl. 64.
kolonisten aangenomen, gewoon is den eenen voet vöör den anderen
te plaatsen. Daar nu de paden door het menigvuldig begaan
op vele plaatsen eenige duimen diep in den weeken grond zijn in-
gedrukt, zijn zij uiterst vermoeijend voor h e n , die niet aan deze
wijze van wandelen gewoon zijn x).
De eerste plaats die men op den weg naar Montrado aantreft, is
Koelor 2) , waar eene kleine goudgraverij of sangsa is 3). De weg
derwaarts loopt in oostelijke rigting eerst door laag bosch en moe-
r a s , over omgekapte en in de Iengte aan elkander gelegde boomstammen,
die, daar zij hunne natuurlijke rondheid behouden hebben,
voor Europeanen moeijelijk té begaan z ijn , en hen dikwijls in
het moeras doen afglijden, ofschoon de met geene schoenen be-
zwaarde Ghinees daarop met weinig moeite voortkomt 4). Nadat
men het moeras is doorgetrokken, bestijgt men eenen heuvel, en
wanneer men diens top heeft bereikt, ziet men, bij eene plotselinge
wending van het pad, een der schoonste vergezigten, die men zieh
kan voorstellen. Vôôr zieh ziet men eene breede vallei uitgestrekt,
schoon bebouwd en met dorpen en woningen bezaaid, en waardoor
de rivier van Sinkawang zieh kronkelt. Zuid-oostwaarts wordt de
gezigtskring bepaald door eene bergreeks, die zieh omirent 1500
voet verlieft, zijnde de meergemelde voortzetting van het Pandan-
gebergte in zijne rigting naar Tandjong Batoe-Belat, die hier de
waterscheiding tusschen het gebied der Sambas-rivier en der Ka-
poeas vormt ; terwijl zieh noord-westwaarts, zoo ver het oog kan
reiken, een ligt golvend terrein vertoont. Weldra van de hoogte
afgedaald, zet men den weg voort door de vallei te midden eener
reeks van tu in en , die, nevens allerlei moesgroenten, suikerriet,
maïs, katjang en een overvloed van pisangs en andere vruchten voort-
*)• Van de Graaff R ., bl. 6 4 , Ea r l, p. 257.
*) Ik vind dien naam Kolor , Kollor, Koelor, Koelaer en zelfs Kolut
geschreven, en haal dit aan als eene proeve van de moeijelijkheid, uit het
eindeloos versohil en de tailooze misslagen in het schrijven van minder
bekende eigennamen, bij het identifieren der plaatsen, geboren. Ik zou daar-
van nog veel erger voorbeelden kunnen bijbrengen ; en ik vrees dat ik ,
in weêrwil der grootste omzigtigheid, daardoor wel eens van den regten
weg zal zijn afgeleid.
8) Yan de Graaff G ., bl. 386.
*) Zoo beschrijven dezen weg de Stuers HS., bl. 6 6 , en Earl, p. 279.
Van de Graaff R . , bl. 6 4 , zegt daarentegen: „D e weg van Sinkawang
naar Koelor is goed en gemakkelijk; daar waar men een moerassigen grond
aantreft, heeft men van ijzerhout vervaardigde Stellingen aangebragt, zoo-
dat de reiziger ook dat gedeelte van den weg zonder veel moeite kan afleggen.”