wordt bijna geheel met Pontianaksche schepen gedreven, en ofschoon
in de laatste jaren het aantal inlandsche praauwen aldaar verminderd
is, moet dit niet als een bewijs van achteruitgang beschouwd worden
, daar het getal der grootere, Europeesch-getuigde vaartuigen ver-
meerderd, en dus de tonnen-inhoud vermoedelijk vooruitgegaan is.
In het geheel bezat Pontianak in 1847 40 vaartuigen, nietende
1463J last. Ilieronder waren er twee, die tusschen Java, Palem-
bang, China enz. op vracht voeren; al de overige werden in den
handel van Pontianak met Java, Singapoera, Riouw en Blitong ge-
bruikt. De vreemde schepen, te Pontianak ten handel körnende ,
zijn meest praauwen van Soemanap, of van de Natoena- en Tam-
belan-eilanden , alsmede jaarlijks 2 of 3 Chinesche wankangs.
De beweging der scheepvaart tusschen Pontianak en het buiten-
land, waaromtrent wij opgaven bezitten over 1843—1830, kan uit
de volgende tabel worden opgemaakt.
AANGEKOMEN:
Eur. GETU1GD. IN I. GETUIGD. T otaal.
Vaart. Lasten. Vaart. Lasten. Vaart. Lasten.
In 1843 16 15611/, 53 720 69 2281'/,
» 1844 23 2359■/, 54 687 77 3046'/,
x> 1845 25 2811 '/, 44 3 8 6 '/, 69 3198
» 1846 18 1663*/, 51 709 69 2372.'/, -
» 1847 24 2125 62 831 86 2956
» 1848 14 1248 33 450 47 1734
» 1849 22 2026 53 653 75 2661
» 1850 16 1580 62 1032 78 2603
VERTROKKEN:
Eur. GETUIGD. 1*1. GETUIGD. T o ta a i.
■ Vaart. Lasten. Vaart. Lasten. Vaart. Lasten.
In 1843 19 1888’/, 61 850'/, 80 2739
v 1844 18 1850 45 533 62 2383
» 1845 32 3348 56 642 88 3990
j> 1846 24 22041/, 50 707 74 2911'/,
» 1847 20 2 0 3 8 '/, 61 853 81 2 8 9 1 '/,
» 1848 19 1475 48 884 67 2359
» 1849 17 1746 60 699 77 2445
£ 1850 18 1624 67 822 85 2446
De waarde van den invoer te Pontianak bedroeg:
In goederen. In specie. Totaal.
In 1843 f 899,688 f 33,915 / 633,303 *)
» 1844 » 641,392 » 198,937 » 840,329
» 1843 » 384,703 » 118,230 . 701,933
» 1846 » 768,686 » 261,865 » 1,030,251
» 1847 » 1,131,991 » 109,550 » 1,261,541
*) De waarde der goederen is berekend in guldens van 120 duiten.
Ilet van Java aangevoerde Gouvernements-zout is niet in dezen
invoer begrepen.
Het bedrag van den uitvoer was in dezelfde jaren :
In goederen. In specie. Totaal.
In 1843 f 417,920 / 67,145 f 485,065
» 1844 » 415,397 » 24,194 » 439,591
» 1845 » 504,022 » 55,339 » 559,361
[ rfr i 1846 » 646,293 »47,206 » 693,479
. » 1847 » 706,818 » 72,687 » 779,505
Omtrent de vroegere jaren heb ik geene voldoende opgaven gevonden;
doch ik zal in den loop van dit werk van tijd tot gelegenheid hebben de
aandacht te bepalen bij gebeurtenissen en omstandigheden, die groote
fluctuatien in de handelsbeweging dezer haven veroorzaakt hebben.
Voor het overige is er te Pontianak weinig industrie. Men maakt
er groote bandongs en zeepraauwen, maar de Pontianaksche schepen
van Europeesch model zijn allen op Java, meest te Grisseegebouwd.
De ambachtslieden zijn bijna allen Chinezen; onder de scheepstim-
merlieden en goudsmeden zijn enkele Maleijers. Onder de wapenen,
te Pontianak vervaardigd, worden vooral de buksen hoog geschat en
met die van Banjer-massin gelijk gesteld 2). De vischvangst verschaff
de middelen tot levensonderhoud aan eenige Chinezen en Boeginezen.
Op de rivier vischt men voor tijdverdrijf, doch aan de kusten wordt
de visscherij als beroep uitgeoefend. Met den vloed wordt een vak
der zee met eene omheining van gespleten en digt bij elkander
gebonden bamboe-stokjes afgezet, zoodat bij de eb de visch daar
achter op het drooge blijft liggen. Elken morgen wordt de achter-
gebleven visch naar Pontianak gebragt en daar verkocht of gedroogd.
De verpachting dezer visscherijen leverde in 1844 /3 8 2 0 , in 1843
f 3370, in 1846 /"3930, in 1847 /'41S2 en in 1848 /3 7 3 2 op.
De pachter heft een tiende in natura of van de geldswaarde, hetzij
der levende, hetzij der gezouten, gedroogde of ingelegde visch 3).
Wat den landbouw betreft, deze is in het gebied van Pontianak,
bij gebrek van Dajaksche bevolking, zeer onbeduidend. Natte rijst-
velden (sawah) worden alleen door de Chinezen en meest aan het
straud aangelegd. Wij zullen er nader van gewagen, wanneer wij
*) Yan Lijnden N. T ., bl. 621— 624, met de daarbij behoorende tabellen.
s) Van Lijnden N. T., bl. 618—620. Vgl. over de buksen van Banjer-mas-
sjn Hendriks, bl. 1 5 , 19—21 , 2 3 , Geisweit van der Netten , bl. 21 en volg.
3) Van Lijnden N. T ., bl. 6 1 7 , 618.