l A l i ^ämm
m
1]
i r
78
(le gehoelc nacht door. Den 22'""' des morgens ten 6 ure Stegen
plotseling «vuur en vlammen» op, — tot op eene belangrijke
hoogte werden gloeijende steenen uitgeslingerd en groote hoeveelheden
van rook, damp en asch uitgeworpen, en dit Meld
den geheelen tweeden dag (den en nacht aan. Den derden
dag des morgens vroeg) nam de uitbarsting nog toe,
ten 9 ure was zij het hevigste, — behalve ontelbare steenbrokken
werd zullt eene groote hoeveelheid asch uitgeworpen,
dat in de rigting naar het N. W. den geheelen voormiddag lang
de zon verduisterd werd; — Trogon, Garoet en Lelles bleveri
evenwel door den Z. 0. wind daarvan bevrijd. De naastbijwonende
inlanders waren gevlugt en de meer verwijderden
hielden hunne paarden drie dagen lang gezadeld, om wanneer
het gevaar toenemen mögt, ten spoedigste te kunnen vlugten.
Den geheelen derden dag hield de uitbarsting in hevigheid aan,
verminderde evenwel den vierden en eindigde dien dag (den 24^'™)
ten 12 m-e geheel, waarna de berg nog bleef «rooken en dampen
», hetwelk eerst den 25®'®" ophield.
Nie t alleen uit den krater, maar ook uit verscheidene plaatsen
van de af helling des bergs, zag men vuur en rook opgaan,
uit de warme broñnen aan den Z. W. voet zag men dampen
opstijgen en tot aan den laatsten dag toe nog enkele steenbrokken
van den berg afrollen.
Den 29®"'° October, dus zes dagen nadat de uitbarsting volkomen
geeindigd was, werd de Goentoer bezocht door Reinwardt,
die het kern-gesteente van den berg basalt-porphier noemt
en behalve andere bestanddeelen, zwavel-kies en hwarts (?)
daarin aangeeft. Zijne onderneming wordt door de Javasche Courant
1. c. (wegens de opeenstapeling van zwarte, poreuze, gedeeltelijk
verglaasde steenbrokken, de hitte van den grond en het aanhoudend
nederrollen van steenen) als zeer gevaarlijk voorgesteld.
Dien ten gevolge kon hij den top niet bereiken, hoewel hij
acht uren met de beklimming bezig was.') Men beweert dat
' ) In lict jaar 1 838 1)ckli>mmcn wij, Dr. Fvifze, do heer Niigc! on ik, dezen berg iu
ilvic uron.
na deze uitbarsting de krater stomper geworden is en de kraterrand
door de opeenstapeling van steenbrokken zieh heeft
verbreed. Van gevallen regen wordt geene melding gemaakt,
maar wel, dat 20 dagen te voren, namelijk den October
des middags ten I1/2 ure, eene aarclbeving gevoeld werd in de
Preanger Regentschappen, te Batavia, te Buitenzorg en het
sterkste in den omtrek van den Goentoer
1825. 14 Junij, des avonds ten zes ure Steeg zonder het
minste gedi-uisch eene dikke, zwarte roolikolom loodregt uit
den krater') op en bleef IV2 uur lang onveranderd, — toen
men ten Ti/^ ure plotseling een geweidig bonzen hoorde en eene
groote hoeveelheid gloeijende steenen, benevens zand en asch
uitvliegen zag, die zieh naar alle rigtingen verspreidden. Om
121/2 uur was de uitbarsting geeindigd. De asch, het zand en
de meeste steenen werden door den wind naar het Z. W. gedreven
en vielen neder in die troepen van het district Trogon,
welke Malaijo, Tjibodas, Dongdeh, Trogon, Kaier en Lelles
genoemd worden. De zwaarste steenen bereilcten geenen grooteren
afstand dan den voet des bergs. — Een milHoen en 26000
koffijboomen werden of geheel verwoest of beschadigd, en door
het afslaan der vruchten, of door dat de boomen met asch en
zand eenige duimen, ja zelfs op sommige plaatsen eenige voeten
hoog bedekt werden, leed het Gouvernement een verhes
van 4000 pikols koffij; de oogst der rijstvelden ging op eene
Sawa-ruimte van 1449 Petaks daardoor verloren. Ook ontstond
de vrees, dat ten gevolge dezer oorzaak (doordien het
voedergras en de weilanden met vulkanische stof bedekt waren),
ziekten onder het vee en de huisdieren zouden ontstaan.
Den Junij verdeelde zieh de dilike nevel, die den top
des bergs geheel bedekt had, en nu zag men dampwolken van
tamelijk grooten omvang uit den krater komen, die veel groo-
') Javasche Courant van 22 Junij 1825.
Een petak wisselt af van 20—100 iket paddie ii 5 kati en bevat alzoo ten hoog-
- ste 500 kati, een bouw is gewoonlijk 3000 kati fof 600 iket) en wanneer raen den
petak gelijk stelt met hoogstens 100 iket, zoo is liij '/«bouw; een bouw is 15 tombak
(roeden) lang en broed.
I ¡I,
J
< .