M
: >
• (
348
iiüurdelijkc kust van Java, tot aan Soerabaja slechts kalkgebcrgtcn
aanlrcft, zoo komt hierop eene enkelc uitzondering
voor, naiiiclijk, ecn bergrug van vulkanischen oorsprong, welke,
Tiilhoofde van den aanmerkelijken afslaud waarop dezelve van
Vulkanen verwijderd en rondom door kalkbergen omringd
is, des te meer onze opraerking verdient. Oostwaarts van
Djypara, namelijk, en het digtst gelegen nabij Lasern, aan den
üostkant van die plaats (die vroeger als scheepstimmerwerf
beroemd was), strekt zieh een klein voorgebergte, eene kleine
zandspits (Oedjoeng) in de zee uit; — deze spits is bekend
onder den naam van oedjoeng Lasern (Lasheung) en bestaat uit
een bergrug, — eene hoogte van eenige honderd voet bezittende,
— aan welks zijwanden men evenwijdige lagen van vulkanisch
zand en conglomeraten van trachiet-lava waarneemt.
Deze bergrug daalt van een eenigzins hoogeren borg Argo
(bezuiden gemeiden bergrug gelegen) af, welke blijkbaar
geen kalkberg is, maar door mij niet is bezocht geworden.
Zou deze bergrug een overblijfsel van een ouden vulkaan zijri,
of wel een ver voorwaarts gesehoven lava-stroom van den vulkaan
Pandan, welke zieh, op ongeveer gelijke geographische
lengte als deze berg, in het binnenland van Java verheft? Dat
deze laatstgenoemde berg een vulkaan is, hoewel ternaauwernood
eene hoogte van 2,000 voet bereikende, mag men opmaken
uit zijnen kegelvorm, welke zieh op eene gelijkmatige Avijze
aan alle zijden naar het midden verheft, in verband met de solfatara,
welke, naar men verhaalt, aan deszelfs noordelijke helling
wordt aangetrolTen. Bierbij dient echter in aanmerking te worden
sla nieta ovcr bij het lezen, — do bloem nagasarie bloeidc in vazen.'—Losarie wordt
vermeid, — de hoenders broeiden in het holi, — Haloen bestond reeds vroeger—
de wilde kalten maauwden in het hooge riet, — Samarang ontstond, — verscheidene
kinders hadden geene moeder", — (zal dit misschien ook vader heeten?) —
„een edelman selieurde zijn kleedje, — het gras verdween in den dampkring,—
Madioen ontstond, — de buffels plasten in de hokken, — in de holen kwamen do
stckelvarkens om, — te Bandong stierf een paard, — spaansche matten stortten op
do bergkruinon neder, — Ilawirogo bestond reeds vroeger", — enz, cnz. („ Die
hoho Kraft, der Wissenschaft, der ganzen Welt verborgen, und wer nicht denkt,
dem wird sie goschenkt, der hat sie ohne Sorgen." Göthe, Hexenküche.)
349
genomen, tlat het stroomdal der kali Solo tusschen beide ligt en
deze rivier längs den noordelijken voet van den Pandan stroomt.
Modderheiivels bij Poerwodadi, waaruit zieh gas ontwikkelt.
— Slijkvulkaan van Java N°. I, gelegen in het distrikt
Growogan, afdeeling Demak, in de residentie Samarang.
Zuidwaarts van den verbrijzelden kegel van Djapara, treft men
de laag gelegen, moerassige vlakte aan, welke de zee nog zeer
laat schijnt bedolven te hebben en waarvan het water nog eenigzins
ziltig is. — Nog verder zuidwaarts strekt zieh eene läge
bergketen, uit kalk bestaande, in de rigting van het westennaar
het oosten uit; zij Scheidt deze vlakte van eene tweedc meer
zuidelijk liggende vlakte af, tusschen deze bergketen en de centrale
heuvelmassa's gelegen, welke meestendeels met Djatiwouden
bedekt zijn. Het is in deze tweede zuidelijke vlakte, dat zoowel
de moddervulkaan van Poerwodadi i) als ook die van Kasongo,
doch de laatstgenoemde eenige palen meer oost-zuidoostwaarts,
zieh verheffen.
De moddervulkaan van Poerwodadi is de grootste op Java.
Hij rijst in de vlakte, welke uit hard geworden, ziltige klei bestaat,
in den vorm van een breeden halven bol op, en bevat op de omtrent
40 voet hooge kruin een poel van zeer taaijen modder, alwaar
met tusschenpoozingen van 1/2 a 3 minuten gas uit ontwikkeld
\\ ordt, hetwelk den modder langzaam in bellen doef, oprijzen,
zoodat deze eindelijk uit een berst en de stukkcn met eenig
gedruisch naar alle zijden heen vliegen. •— Rondom dezen
vulkaan graven de Javanen in de omliggende kleivlakte gaten,
en koken zij zout uit het opstijgende water, dat deze gaten weldra
vult. In het moederloog vond de heer Ch. PerreC Jod- en Bromzout,
waarvan hij de sporen in het nabij zijnde zeewater niet
kon ontdekken. —In eenige reisbeschi'ijvingcn heeft men de
hoogte dezer modderheuvels zeer overdreven en de gas-bellen,
die eene werkelijke hoogte van 3 ä 5 voet bereiken, tot GO vot,'t
doen groeijen. 2)
i
Bf>
0 14 palen van Oomak, wolko plaats 10 palen oostwaai'ts van Samarang gelegen is.
Zou als b. V. in de avontuurlijko borigten van Domis. (Hat, Gcnoot. Verh.J)