f i
fe
«brandende niüdder», die in geene enkele bcschrijving van
iiitbarslingcn worden gemist, hebben uitslnitend hären oorsprong
in de vooraf opgevatte meening der berigtgevers, vvaar omirent
vorder naar de beselirijving van den Galoenggoeng verwezen wordt.
(Zie de Javasche Cour, van den 4''"=", 11'^'=", 18''™, en 25^"-" Januarij
en van den Februarij, 1823.) Ten jare 1838 leefde te
Sèlo nog een bejaarde Europeer, die als soldaat naar Indië was
gekornen en gedurende lange jaren als tuinman had gediend in
het koele klimaat van den 4,880' hoogen bergzadel. Met levendigheid
sprak liij over die uitbarsting, welker sehrikkelijk gedreun
voor liem het laatsie geluid was, dat hij hoorde. Een
der uitgeslingerde steenen trof hem op het hoofd en maakte
hem voor altijd doof.
In d8"23, op don 6''™ April. Het was derbalve drie maanden
na deze uitbarsting, dat een stroom van modder, «lavamodder
», van de oostzijde van den Merapi afvloeide en tot op
2 palen afstands van Bojolali doordrong, alwaar dezelve een
beplant veld ter hoogte van een voet bedekte. (Javasche Cour,
van den 19''™ April, 1823.) Dit kunnen slechts moddermassa's
geweest zijn van de voorgaande uitbarsting, welke hier of daar
in eene kloof opgestuwd gebleven waren en eerst thans, misschien
ten gevolge van Sterke regens, doorbraken.
In d832 , op den Decemher. Des nachts ten 12 ure
ving eene nieuwe uitbarsting aan, welke vergezeld ging van
een schor gedruisch; asch en eene groote menigte steenen
werden uit den krater geslingerd, waar door het dorp Gemen
Sabrang, aan de westelijke zijde des vulkaans (in het distrikt
Probolingo) gelegen, gedeellelijk verbrand, gedeeltelijk door
uitgeAvorpen massa's werd overdekt en 32 (naa-r andere berigten
2o) menschen, benevens eene groote menigte vee, het leven
verloren. Alle dorpen, aan de hellingen van den Merapi gelegen,
werden door derzelver vlugtende bewoners verlaten; hierop
volgde een aschregen, welke 4 uren aanhield, waardoor het
land in een omtrek van 15 palen met een helder grijs bedeksel
werd overtogen. Drie jaren lang (gedurende 1833, 34 en
3o,) zag men des nachts, na deze uitbarsting, te Magelan, —•
t !•
•n»
411
welke plaats west-noordwestwaarts op een aistand van 25 minuten
van den vulkaan ligt, — aan de bovenste zonen van den
berg, derhalve aan de westzijde van den slakkenkegel of bij
liet begin van de kloof Eelongkeng, een regten vurigen streep',
terwijl des daags slcchls de gewone dampwolken werden gezien.
(Mondelinge berigten van den Resident van Kadoe en Javasche
Cour, van 10 Januarij, 1833.)
In d837, gedurende de maanden Junij en Julij. Zonder
dat te Sélo eenige aardbeving werd waargenomen, hadden verschillende
instortingen van de wanden der djoerang Gandoei
plaats en wel voornamelijk van den zuidelijken en van den westelijken
wand, waarvan (naar het zeggen van den tuinman te Sélo)
zoowel groote rotsmassa's als aardlagen met gekraak nederwaarts
stortten. De plaats, alwaar die instorting geschiedde, was in 1838
nog duidelijk te herkennen.
In d837, op den Augustus. Van des voormiddags ten
9 ure tot aan den avond steeg eene ontzagchelijke zwarte aschkolom
op uit den slakkenkegel, welke döor den oos te wind naar
de zijde van Magelan werd gedreven, alwaar de hemel tusschen
1 en 3 ure geheel verduisterd was en de daken met eene helder
grijze asch werden bedekt. De kloof Belongkeng werd in
eene Streek, alwaar dezelve eene breedte van 200 voet heeft,
op eene uitgestrektheid van 2 palen, ter hoogte van 70 voet
met steenbrokken, zand en asch opgevuld en de beek verstopt,
welke la ter dezen dam heeft doorgebroken.
Later zag men te Magelan weder lava-strepen, welke in het
bovenste gedeelte des bergs maanden lang elken avond gloeiden
en eerst in den aanvang der maand Mei, 1838, uitdoofden.
(Javasche Cour. 1837, no. 65.)
In Ö8U6, op den .2''™ September, had des morgens ten 5 ure
op nieuw eene hevige uitbarsting van den Merapi plaats; in
de rookzuil, welke opsteeg, waren «vlammen» zigtbaar; te
Salatiga- viel, ten gevolge daarvan, een aschregen, die van des
morgens ten 7 ure tot aan middernacht voortduurde en tot
aan 10 -ure des morgens (van 10 ure af? zie lager) werd een
gedruiscli gehoord, hetwelk ten deele werd veroorzaakt door het