den Pastoor of Cureet van ’s Gravenhage, tnaar werd , omtrent het
jaar 1468, of weinig tijds te voren , daarvan afgezonderd en tot eene
parochiekerk op zieh zelve verheven , voor welke afzondering de bnren,
volgens uitspraak van den Pastoor van ’s Gravenhage, gedurende zijn
leven , jaarlijks moesten uitkeeren vier en twintig ponden Hollandsch
(18 guld.). De kerk te S cheveningen werd , zoo wel als die van ’s Gravenhage,
bediend door eenen Premonstreilsheer of Norbertijner-Ka-
nunnik, uit de abdij van Middelburg, -en had tot Palroon of Schutsheilige
den Abt Sv. A ntonios. Het kosterschap werd door den Graaf
begeven. A ntonie B rederode , hoewel afwezig, genoot in 1514 van dit
ambt 60 Hollandsche ponden (45 guld.). Ook was in deze kerk eene
vikarij gesticht ter eere van den H. E waldos enden H. A drianos, alsmede
«en gild of broederschap ter eere van den H. A ntonios , patroon dezer
kerk , doch het was reeds voör het jaar 1552 ten eenemaal vcrloopen,
en de Broeders en Zusters daarvan uitgestorven, zoo dat de Hoofd-
inannen te rade werden de goederen van het gild aan de kerk over
te geven , mits dat de kerk daartegen zoude onderhouden en laten ver-
rigten zoodanige diensten als het gild gewoon was jaarlijks te doen,
hetgeen Kerkmeesters aannamen.
Van öuds heeft de kerk van S c h e v en in g en het regt van vijf Cents
van elke soort van visch , welke op het Strand wordt afgeslagen. Dit
reg t, ontsproten in vroegeren tijd uit liefdegiften, werd in het jaar
1827 , toen een der reeders weigerachtig was , door een vonnis der
regtbank van ’s Gravenhage , bevestigd. Vroeger had de kerk mede
het regt van de vuurboet en bet geld , dat bij de stuurlieden daarvoor
betaald moest worden. Uit de inkomsten van de visscherij is , in het
jaar 1595, eene nieuwe vuurbaak gehouwd. Nadat de eerste kerk in
den voorverhaalden watervloed, omtrent het jaar 1470, door de
golven was vernield en ver in zee gespoeld, werden de buren genood-
zaakt eene andere kerk te stichten, welke zij dan bij die gelegenheid
veel grooter, ruimer en meer binnen- en achterwaarts, achter de nog
overgeblevene huizen, deden bouwen, daar zij dan niet zoo veel aan
de woede des waters hloot stond. Omtrent eene eeuw daarna ge-
raakte de kerk in het uitersle gevaar, om het zelfde lot als de voor-
gaande te ondergaan. Van dien tijd af stonden de bewoners van S c h e v
e n in g en meer dan eens in beraad, om de kerk te verplaatsen en nog
dieper landwaarts in te zetten. Zij heeft eenen toren, die in het
grootste en benedenste gedeelte vierkant is, hooger met een achtkant
metselwerk van ruim drie en 'een half el en daarboven eene spits
van de zelfde gedaante; de slagklokkea, welke duizend gülden gekost
hebben, zijn er bij het hersteilen van de kerk ingeplaatst, namelijk
na den Spaanschen oorlog. Dit bedehuis, met een verhoogd koordak,
waarop een klein spits torentje, is van binnen tamelijk ruim , rüstende
op pilaren, en pronkt met eenen uitmunlenden predikstoel.
Tegen den toren Staat een welluidend orgel. Dit orgel werd geheel
vernieuwd in 1844, zijnde dit werk der vernieuwing reeds jaren
vroeger begonnen door de gebreeders Loiiman , te Groningen en te Leyden
, rnaar later voltooid door v a n D a s en Zoon van Leeuwarden. Naast
den ingang van den toren ziet men een wit marineren gedenkstuk, aan
het geslacht Heemskerk behoorende, bestaande uit eene fraaije vaas,
waarop het wapen van het gemelde geslacht en daaronder deze woorden :
O ssa
Gobselii ab H eeoskerk.
( d . i . h e t g e b c e n t e v a n C o r n e iis van H e em sk e rk ).
Ook ziel men er het bovenste gedeelte van eenen kazilot, welke, den
20 Januarij 1617 , voor S cheveningen is komen aandrijven, zijnde
17.07 eil. lang, 2.51 eil. breed en 1.88 eil. hoog. Onder andere
borden, waarmede deze kerk versierd is , bangen er tegen een der
muren twee, die fraai beschilderd zijn. Het eene stnk is de afbeel-
ding van het dorp voor den vloed van 1 November 1570 en op het
andere leest men de volgcnde regelen :
%n ’t j a a r Sian ^E bE n tig e n b p f t i e t i i jo n b e r t
tß e ö E ttrb E tg iE t t ’ J£ c ijEbEiing o g S f to i^ g E p iig E n &ag /
’t ¿ E E b to E t liEjft in b t 3E ß E tß Elßj* bE E ta a n bE tt /
<©tie b oE t En ttaEE b u gm g a n g / a i# uiEn b aE n 3a g /
(©Dit niebE a a n bEn g a o g E n a u t a E t / g o o t t b i t g t t a a g
€ n b a n b e ^ a c c i ^ tn E En ftEEftEn^oraptaii* m Et i i£ t (
®mmE biErpEnbE WEt b e£ b ia tE t^ g ß g la g
€E nE n g r o a tE n ^ ta aE tE ii g^EtEit
iE E n ÖEEfiEEbiElQanbErt a g to n * t t a i j i t ig g u g ? E n g em ix t/
€ n b iE in ig 3p n b e r a n g E ^ c g tn t g e b iß b E n /
ffrg tpE u t a a r t n b a u t ’t b a r g gtbEEbEn /
I t o n b E g r a a tE # c g a b E ; Elft m a a b t b a a t a f mEn t i E ;
<PrtE m E n ^ tg tn bE rb ra n ftE n g t t o tE t t g E t ÜEbEn /
b ia £ giE? g r a o tE ii b uu b fiEiEbsn /
B ä a a r am g t t gE<?EgiEbbt/ iaE t iß <ßab biE ^E ntEntiE.
$CIbE?gtgiigEn b a g /
^ r tje b E lin g E n ’t biatEE ßE ß lagE n m a g g /
i|EECE UblE bJÜlE gE^tglEbE.
Op een der zerken midden in het koor leest men :
Hier rüsten onder deezen steen, . . .
V ijf kindren al volmaakt van leeti ,
Ten eender dragt ook zaam geboren ,
Uit K njertje G erdbands , kan men hooren.
175f l9 .
De zeilwagen van S im o n S t e v in en een kleine zeilwagen zijn tot op
het einde der achttien.de eeuw, missehien nog later in deze kerk of
elders in het dorp bewaard; gebleven.
De R. K., van welke men er ongeveer 460 aantreft', onder welke
280 Comtnunikanten, raaken, sedertl830, wedereeee stat. uit, welke
tot het aartspr. van Holland-en-Zeeland, dek. van Delfland, beboprt,
en door eenen Pastoor bediend wordt. Dp eerste Pastoor in deze stat.
was A rnoldus Cprnelis Q uant, die in het jaar 1840 naar Oegstgeest
yertrok. De kerk, aan den H. A ntonius toegewijd, is in het jaar
1834 gebouwd. Deze kerk heeft geenen toren, maar is van een nieuw
orgel voorzien , terwijl zij inwendig prijkt met de marineren beeiden
van de H. Maria met het kind J ezus en van den II. A ntonius ,, ver-
vaardigd door den beeldhouwer R over. Ook heeft zij een fraai altaar-
stuk , vporstellende den Zaligmaker met zijne leerlingen te Etnmaus ,
door J ohannes van den B erg , Runstschilde.r te ’s'Gravenhage.
Te S cheveningen is 90k een 0 11 d e-Man ne n- en Yr ou we nh uis ,
waarin thans 20 oude'mannen en vro^wen zijn opgenomen. ,
Er is aldaar, in het jaar 1697 , een We esbu i s gebouwd, bij ge-
iegenheid, dat de Scheveningers beweerden bevoegd te zijn, om liunne