Scheiwijk, 0 . aan den Arkelsehe-poldcr, Z, aan de Haar , W. aan den
Schelluinsche-poldcr.
Deze polder beslaat, volgens het kadaster , eene oppervlakte Tan
167 Lund., waaronder 158 bund, schotbaar land. Wat de wateront-
l a s t i n g betreft zie men het voorgaande a rt. Het polderbestuur is tevens
dat T a n den Banne-Tan-Gorinchem.
SCHEI-ZWEN (DE), voorm. kreek op Eijerlancl, prov. Noord-Hol-
land, welke vöor de indijking van het Eijerland zieh i» hot dijkka
«nal ontlastte , doch sedert, met het aanwezen, ook den naam verloren
heeft.
SCHELDE (DE), naar men wil in zeer oude tijden S chocde of S chocwe
geheeten, in het Latijn S caldis , in het Fransch l’E scadt, riv., welke
sommigen tot het gebied van den Rijn brengen, . anderen echter als
eene rivier op zieh zelve beschouwen. Zij ontstaat uit de zamen-
vloeijing van drie meren in het Fransche departement de l'Aisne, hij
le Catelct; stroomt in dat land voorbij de steden Eamerijk, Valenciennes
, Bouchain en Conde, wordt bij deze laatste stad, waar zij
de Haisne ontvangt, bevaarbaar, komt vervolgens in Belgie, waar zij
de steden Doornik, Oudenaarden, Gent, Dendermonde en Antwerpen
bespoelt, wordt bij Antwerpen zeer breed en is van daar afvoor zware
zeeschepen bevaarbaar. Na de Se n n e , de Sc ar p e , de L e ije , de
Den d e r en de l lupel te bebben opgenomen, treedt deze rivier bij
het fort Bath in ons Vaderland, waar zij, tegen het Zeeuwsche eiland
Zuid-Beveland stuitende, zieh in twee breede armen verdeeld, van welke
de zuidelijke of linker‘de Hont of We s t e r - S c h e l d e , bezuiden de
Zeeuwsche eilanden heenstroomende, bij Vlissingen in de Noordsee valt.
De noordelijke o£ regier arm, het Kreekerak geheeten, tusschen de
provincien Noord-Braband en Zeelandheenvlietende, scheidt zieh, voorbij
Bergen-op-Zoom , weder in twee armen , van welke de linker, de 0 o s-
t e r -S c he l d e , tusschen Tholen en Schouwen en de Bevelanden heen-
vloeijende, de tusseben deze eilanden en Walcheren vlietende stroomen
vormt, en vervolgens . door de Roompot, in de Noordzee v a lt; de reg-
tcr , de E end r a g t genoemd, blijft tusschen de provincien Noord-
Braband en Zeeland heenloopen', en ontlast zieh door het Slaak , de
Krabbe-, Rammegors- en Mosselkreken in het Krammer cn het Mastgat.
De aldus uit de S chelde ontstane wateren worden gezamenlijk gewoonlijk
de Ze euwsche St roomen genaamd. Deze rivier heeft bijzonder weinig
verval. Zij heeft in haar geheel genomen, eene regte afstand van
den oorsprong of tot aan de monding der Hont van 23 geographische
mijlen, eenen stroomdraad van 34 geographische mijlen en een stroom-
gebied van 400 Vierkante geographische mijlen.
Reeds vöör het jaar 578 moet er längs de S chelde eene groote scheep-
vaart geweest en een aanzienlijke koophandel gedreven zijn. In genoemd
jaar namelijk stond C hilperic ,Koning der Franken, aan den
Bisschop van Doornik den toi a f, welke door den Fiscaal van Doornik
geheven werd op alle goederen, de S chelde längs varende.
De Staten der Vereenigde Nederlanden, gedurende den Spaanschen
oorlog, dezen stroom gesloten gehouden hebbende, door middel van
het fort Lillo en anderen, hadden, hij den Munsterschen vrede be-
dongen, dat zij dit ook voortaan zouden mögen doen. Alle schepen,
welke uit zee kwamen, moesten derhalve te Lillo vertollen, last bre-
ken en de lading inet kleine vaartuigen naar Antwerpen laten brengen
; doch de kosten , welke hierop liepen , belemmerden de vaart uit
zee naar Antwerpen , welke men zocht naar Holland en Zeeland te
verleggen , en dit heeft älzoo stand gehouden tot op de ml(jving van
Vlissingen in het Fransche keizerrijk in 1809, als wanneer de vaart
op de S chelde werd vrij gegeven, hoewel Antwerpen, uithoofde van
den aanhoudenden oorlog met Engeland, daarvan geen voordeel trok
vöor de vereeniging van Belgie met de Noordelijke Nederlanden.
Den 11 April 1573 werd de Spaansche vloot, onder S anchio d A vila ,
honderd schepen sterk , op de S chelde , tusschen Vlissingen en Neuzen
, door de Zeeuwen verstrooid en zes van ’s vijands schepen te
Vlissingen opgebragt.
SCHELDE (BEOOSTER-), een der twee kwartieren of deelen, waarin
de prov. Zeeland vroeger, naar den loop der Schelde, verdeeld werd.
Het bevatte de eilanden S c h o u w e n , Duiveland en Th o l e n ,
en bedroeg, in het jaar 1643, 72,154 bund, en 36 v. r.
Men vindt die verdeeling reeds in de oude grafelijke brieven verrneld,
zoo als blijkt uit eenen brief van Graaf F l o r i s V , van het jaar 1269,
waarbij hij het regt bestrijdt, dat A lb b h t v a n V o o r n e en zijne nakome-
lingen in Zeeland, B b o o s t e r - S c h e l d e , zouden hebben, om te gemeten
het vijfde deel der beden , die den Graven en Gravinnen van Zeeland
zouden worden toegestaan , wanneer zij in den echten Staat traden.
Over de twee gemelde deelen plagten de Graven oudtijds twee booge
Grafelijke ambtenaren aan te stellen, die Rentmeesters-Generaal genoemd
werden , staande de eene over Bewester-Schelde en de andere over Be-
o ö s t e r - S c h e ld e , van welken laatsten het kantoor te Z ie r i k z e e gehouden
werd.
SCHELDE (BEWESTER-), een der twee kwartieren ol deelen,
waarin de prov. Zeeland, vroeger’ naar den loop der Schelde verdeeld
werd. .
Het bevatte de eilanden Wal c h e r e n , Z ui d -Bevel a n d , Noord-
Beveland , Wo l p h a a r s d i j k , S t. J oo s 1 a n d en Oo s t -Be -
v e 1 a n d. De Rentmeester over dit kwartier had zijn kantoor te
M SCHELDE*1 (DEPARTEMENT-VAN-DE) , voorm. departement van
het Fransche Keizerrijk, waarloe de distr. Sluis en Hu l s t (voorm.
Staats-Viaanderen), der prov. Zeeland, en ook eenigen tijd de stad
Vl i s s ingen behoorden. Het maakte een groot deel uit van het arr.
Eecloo. In het gedeelte dat thans Zeeland is , lagen de kanlons
Slui s , O o s t b u r g , Axel en Hul st . — Het overige van dit departement
is thans prov. Oost-Vlaanderen, in Belgie , en wordt dus
hier niet behandeld.
SCHELDE (DEPARTEMENT-VAN-DE-MONDEN-DER-), voormahg
departement van het Fransche keizerrijk; palende N. aan het Depar-
tement-van-de-Monden-van-de-Maas , 0 . aan dat van de Monden-van-
den-Rijn , Z. aan het Departement-van-de-Schelde, W. aan deNoordzee.
Dit Departement bestond in drie arrondissementen , a ls : dat van
Mi d d e l b u r g , verdeeld in driekantons , dat van Goes, bevattende
vier kantons en dat van Z i e r i k z e e , bestaande uit drie kantons. Het
besloeg de tegenwoordige prov. Zeeland, hehalve het vierde en vijfde
district, welke deel maakten van het Departement-van-de-Scbelde.
Bij het eerste besluit van inlijving der landen bezuiden de Waal ,
door Keizer N apoleon in 1810 genomen , was Zeeland gevoegd gedeel-
telijk bij het departement van de Schelde (Gent) en gedeeltelijk bij
dat van de monden van den Rijn (’s Bosch), doch ten gevolge van
de nadrukkelijke vertoogen der Zeeuwen, over het bezwaar van deze
vereeniging voor de ingezetenen, zijn de Zeeuwsche eilanden, op het
X. D eel. 9