burger vau Schiedad en Anibachtsheer van Beloh. Het beslaat uit een
twintigtal woningen of huisjes , rondom een vierkant bleekveld gcbouwd
waarop zij het uitzigt hebben. Dit gebouw werd gesticht voor oude
vrouwen , aan welke , behalve vrije woning , op gezette tijden van het
jaar eenige levensraiddelen en brandsloflen gegeven werden. Later kocht
men zieh in dit bofje voor eene grootere of kleinere som gelds, naar
gelang van den ouderdom , waarvoor men, gedurende zijn leven , vrije
inwoning in een der huisjes en de zelfde voonregten genoot. Toen zieh
eindelijk geene genoegzame koopers voor de openvallende huisjes op-
deden , begon men die eenyoudig bij de week te verhuren. De zelfde
Hüybreciit Korsse schijnt later eene tweede dergelijke inrigting gesticht
te hebben , bestaande uit vijf huisjes in de Kreupelstraat, welke nog
beslaat, en in ouderscheiding van het biervoren gemelde Hofje, het
Bu i t enh ofj e-v a n-Belois wordt genoemd. In dit laatste werden
zoo wel mannen als vrouwen geplaatst. Men meent op vrij goede gron-
den , dat het zoogenaamde 0 ude-Vrouwenh ui s , dat te Scriedan
zoude bestaan hebben , en waarvan in zekere oude documenlen inel-
ding wordt gemaakt, niet anders is geweest , dan het hiervoren gemelde
Binnen-Hofje van Belois, door Hüvbrecut K o r s s e gesticht.
Behalve de hiervoren gemelde thans nog aanwezige , hebben in S c ih e d a j i
vroeger nog de navolgende Godshuizen en inrigtingen van Liefdadig-
heid bestaan, als het H ei li ge-Gees t huis , het Lepro zenhui s ,
het Ou de -Ma nn en ha i s , - het P e s t h u i s en het B 1 aa 11 wh uis
of Vr o uwe n -Ve r b e t e r h u i s .
He t H e i l i g e -Ge e s t h u i s is een d?r oudste Godshuizen van S ch ie -
d a j i geweest , heeft gestaan Achter den Raarn zoogenaamd , Achter
de Stoof. Waarschijnlijk was bet een gebonw , dat door de Heilige-
Geeslmeesters gebruikt werd ter plaalsing van armen en weezen. Reeds
in 1405 vindt men van deze inslelling gewag gemaakt , het blijkt
niet tot wanneer zij hestaan heeft, men gist tot in 1598, als wanneer
de eerste pogingen tot het oprigten van een weeshuis ziju aangewend ,
aan hetwelk de bezitlingen en inkomsten van het Heilige-Geesthuis
meestendeels zijn overgegaan. Ter plaatse,, waar het voormalige Hei-
lige-geesthuis gestaan heeft, ziet men thans burgerhuizen.
Hel' L e p r oz e nh u i s lieeft gestaan buiten de Overschiesche-poort,
ter plaatse, waar men het tegenwoordig P r o v e n i e r s - h u i s vindt.
Het is vermoedelijk voor of in 1482 gesticht, omdat de lijst der
Leproosmeesteren , welke nog bcstaat , met dat jaar begint. Tot het
jaar 1620 diende dit huis tot herberging der zoogenaamde of wäre
melaatschen. Na dien tijd , dewijl de melaatschheid geheel ophield te
bestaan, is het ingerigt tot een P r o v e n i e r s - h u i s .
Sommigen hebben aangenomen, dat er te Schiedam een tweede
L e p r o z e n h u i s zoude bestaan hebben en wel ter plaatse van het
St.-Anna-zusterhuis , op het Slootje, doch dit schijnt eene dwaling
te zijn , welligt daaruit voortgesproten , dat het beheer van het St-Anna-
klooster , in 1594, aan Leproosmeesteren vervallen is.
Het Oude-Mannenhui s werd gesticht in den jare 1564, krach-
tens testamentaire beschikking van zckeren Mr. S e r v a a s P i e t e r s z » F a b b i
v a n d e H o o g e w e r f f , die de benoodigde gelden tot oprigting van dit
gasthuis uit zijnen boedcl had besproken. Daarin moesten verpleegd
werden , in de eerste plaats : de tot armoede vervallene bloedverwanten
des stichters ; voorts , de schamele reeders der stad S c h i e d a k en eindelijk
, in geval van geen genoegzaam getal van dezen , de schamele stuur-
lieden en bootsgezellen of andere Bürgers dier stad. Het gesticht stond
in de Lange-Kerkstraat, tegen over het koor der groote kerk en was
een zeer eenvoudig gebouw , zonder eenig uitwendig aanzien. De toe-
stand schijnt vroeger zeer günstig geweest te zijn , zoodat het zelfs
eens gelden aan de stad verstrekt heeft tegen den penning 12. Lang-
zamerhand en vooral na de tiercering der Staatsschuld is dit gesticht
achteruitgegaan , zoodat het , om in stand te kunnen blijven , belang-
rijke subsidien en geldelijke voorschotten van de stad genoten heeft.
In 1835 is de laatste bestedeling daarin overleden en op den 18 Fe-
bruarij 1843 is het gebouw, bij publieken verkoop , aan de stad in eigen-
dom overgegaan, die het kort daarop , uithoofde van bouwvalligheid,
heeft doen sloopen. Ter plaatse, waar het gestaan heeft, ziet men
thans een open grond. Het nagenoeg levensgroote afbeeldsel van den
stichter Mr. S e r v a a s P i e t e h s z . F a b r i v a n 1>e H o o g e w e r f f , in olieverw
geschilderd , wordt op het raadhuis bewaard.
Het Pe sthui s aan de Noord-lUvlenstraal, ten Westen van het Hofje
van Belois, was gesticht in 1570, in een huis, van het St. Anna-
klooster gekocht. Tot onderhoud daarvan bestond zekere belasling,
door alle herbergiers , slijters, tappers enz. en door de koornwijn-
branders voor iederen ketel te betalen , welke belasting in de vorige
eeuw afgeschaft is. Na het verdwijnen der peslziekte hier te lande,
is dit gesticht van beslemming veranderd ; in het laatst der vorige
eeuw diende het tot eene wol spinner i j en is naderhand als bg-
zonder eigendom tot verschillende einden gebruikt.
Het B l a auwh u i s of Vrouwen Ver b e t e rhui s , was vroeger
bcstemd tot opsluiting vän krankzinnige en zedelooze vrouwen en stond
aanvankelijk in de St. Anna-zuster-straat. Uit hoofde van bouwvalligheid
werd het in 1765 verkocht en afgebroken en bouwde men een nieuw
ruim , prächtig Bl aauwhui s aan de Lange-Nieuwstraat, waar dit
gebouw thans nog gevonden wordt. Vroeger is ten behoeve van dit
gesticht eene speciale belasting geheven geworden van de botervaatjes
en van de tapperijen en slijterijen, welke belasting in den jare 1795 is
.afgeschaft geworden. Dit gesticht heeft zijne bestemming behouden tot in
bet jaar 1841, als wanneer het , ingevolge de bepalingen der wet van 29
Mei van dat ja a r, als gesticht voor krankzinnigen is opgeheven moeten worden.
Het is daarna ingerigt tot eenVe r b e t e r h u i s of verblijf voor dezulken,
die, wegens wangedrag als anderzins, krachtens een regterlijk gewijs-
de, geconfineerd moeten worden. Aan deze bestemming, uithoofde van
het weinige gebruik dat daarvan gemaakt werd, niet beantwoordende ,
hebben Regenten van het gesticht, na daartoe bekomene magtiging van
de hooge Regering , het gebouw, met alle aanhoorigheden , op den 1 Mei
1846 , bij onderhandschen verkoop aan de stad in eigendom overge-
daan , welke een gedeelte van het aebtergebouw tot eene nieuwe S ta d s-
armens chool heeft doen inrigten , in afwachting ora aan de ruime
localen van het voorgebouw insgelijks eene nadere bestemming ten alge-
meenen nutte te geven.
Verdere liefdadige inrigtingen zijn: de Mag i s t r a a t s a rmen k a ut
er, dienende tötbedeeling der Algemeene Armen; de Conimissie
t o t u i t d e e l i n g v a n soep in den wi n l e r ; eene Commi s s i e
tot ui tdee; l ing van 1 c v en s m i dd eie n , b r a n d s t o f f e n enz.;
Dorkas, zijnde eene in 1840 door eenige vrouwen uit den fatsoen-
lijken stand opgerigte v.ereeniging , ten doel hebbende, om aan bulpbe-
hoevenden de noodige kleedingstukken uit te reiken , met ruim 70 Jeden;
eene A f d e c l i n g van het N ede r l a ndsc h-Bij belgenoot -
schap, met 65 leden , en 40 Begünstigers; eene A f d ee l i n g van
X. D e e i . 13