s ta d , de fraaijo g ra c h t, het K l e i n - Z a n d , waardoor b e t S in g e l, bij
de P o ts tra a t, Noordwaarts loopt naar de Leeuwarderpijp.
Onder de openbare gebouwen te Sreek verdient vooral melding liet
S t a d h u i s , aan de Noordzijde der Marktstraat. Wanneer het gesticht •
is , blijkt n ie t, doch allengskens vervallen zijnde , is het tusschen de
jaren 1730 en 1 7 3 6 , aanmcrkelijk verbeterd, e n , d a a rn a , in 1760 en
volgende ja r e n , naar den toenmaligen sin a ak , zeer fraai verbouwd.
De voorgevel is versierd met eene blaauwe zarksteenen borslwering,
zijnde boven den ingang het stadswapen in hardsteenen boogwerk
nitgehouwen. Het gebouw is niet groot, doeh met eene dubbele ver-
dieping, zoo hoog opgetrokken , d a t het verre boven de andere huizen
der stad nitsteekt. Negen groote schuiframen te lt men in den voorgevel
, met hardsteenen kompaanstukken er o n d e r, en eene breede
hardsteenen lijst er boven , die door fraaije uitgehouwen kardoezen onder-
steund wordt. Op het gebouw Staat een torentje me t fraai snijwerk
v e rs ie rd , waarin eene klok h a n g t, die te Sreek in 1628 gegoten werd.
Ten ja re 1743 w e rd , to t meerder sieraad, voor het sladhuis een fraai
hardsteenen bordes g em a a k t, versierd met onderscbeidene wapens en
zinnebeeiden ; te r deure intredende, komt men op een ruim pörtaal.
Binnen in h e t gebouw treft men onderscbeidene ruime en fraaije ka-
mers aan. Vooral is de groote bovenzaal een schoon’ vertrek. Met
h e t Stadhuis, d a t sedert aanmerkelijk is verfraaid , is in 1842 ver-
eenigd het aan de oostzjjde beiende gebouw , to t 1840 gediend heb-
hende to t vergaderplaats van de regterlijke m a g t, thans hoofdza-
kelijk bestemd to t Stads Secretarie en bewaarplaats van het Stedelijk
archief.
Het P a l e i s v a n J n s t i t i e of w e ih e t gebouw der A r r o n d i s s e m
e n t s - en K a n t o n s - R e g t b a n k e n , in 1839 aan de Markt ges
tic h t, waar achter thans h e t H u i s v a n A r r e s t , in 1841 gesticht,
gevonden w o rd t, zet aan ¡deze stad geen gering sieraad bij. Boven de deur
leest men , in arduinsteen gebeiteld : Jus seem Coiqde (d. i. elk zijn regt).
Het voorm, H u i s - v a n -V e r z e k e r i n g t e n d i e n s t e v a n de
A r r o n d i s s e m e n t s r e g t b a n k in de Ilof- of Kleine-Kerkstraat, was
vroeger de K l e i n e of B r o e r e - k e r k , en werd in het ja a r 184b
afgebroken.
De K a a k , die op het einde van de Wipvaart, op Kroonenburg,
plag te stäan , en in 1372 vernieuwd w a s, heeft men in 1731 weg«
gebroken en den grond gesiecht.
De S t a d s w a a g , staande op den hoek van de Marktstraat en
Krootienburg, is een o u d , doch hecht gebouw, en niet onwaarschijn-
lijk omtrent h e t ja a r 1427 gebouwd , dewijl Sreek toen 'reeds het regt
d e r waag had. Bij deze waag is dikwijls, vooral des Dingsdags met
eene voordeelige w e ekma rk t, eene groote drukte , wordende er door-
gaans op zulk eenen d a g , in den besten tijd des ja a r s , achttien ä ne»
gentien honderd vierendeelen boter gewogen ; hebbende men er zelfs
weleens meer dan 1900 te r waag zien brengen , benevens ruim 30,000
ä 4 3 ,000 ponden k a a s, buiten alle andere koopmanscbappen. ln 1706
is deze weekmarkt voornamelijk in aanzien gekomen, dewijl de ßur-
gemeesters toen eene vrije weekmarkt verleenden , die van tijd to t tijo
zoodanig toenam , d a t er in 172 3 voor deze waag een luifel werd gemaakt
, rüstende op elf pilaren , om daaronder de boter veilig voor de
h itte der zonnestralen te kunnen beschütten. Daarenboven werden de
waag en lu ife l, in den jare 1736 , nog aanmerkelijk vergroot, door
h e t aankoopen van een naburig b u is , zoodat de geheele luiffel toen op
nepentien pilaren ruslle. In het ja a r 1839 is de luifel anderwerf aanmer-
keliik vergroot, to t groot gemak , zoo van la n d -a ls van kooplieden (1),
Do V i s c h m a r k t , vroeger tegenover de 9Faag, is in 1827 verplaatst
aan de Stadsgracht, bij de Leeuwarderpijp. Zij is van boven over-
dekt en verder zeer doelmatig ingerigt.
S r e e k had voor dezen twee jaarmark ten waarvan eene lnviel op den
14 Mei en de andere in h e t laalst van October, 14 dagen vöör St.
Marlen • doch deze zijn afgeschaft, blijvende alleen de veemarkten op
de gewone tijden. Om evenwel de stad niet geheel van eene vrolijkc
iaarmarkt te versteken , wordt er jaarlijks eene algeineene op den
tweeden Dingsdag van Augustus gchouden , staando dan de kramen ,
niet op de Botermarkt gelijk voorhecn , noch in de Marktstraat, geiijk
sedert 1 7 7 1 , maar te r wederzijden van h e t Groot-Zand. Alle weken
boudt men hier des Dingsdags eene w eekmark t, die , wegens den groo-
len toevoer van b o te r, voor eene der beste van de geheele provincie
te houden is. ’ .
Het P o s t k a n t o o r is aan het Achter-om. In deze stad Staat oolt
het G r i e t e n ij h u i s v an W y m b r i t se r a d e e 1 aan de Naauwe-Burg-
slraat. * ,
Weleer had S r e e k onderscbeidene aanzienlijke psrtikuliere gebouwen ,
welke nu niet meer in vorigen bloei zijn ; te weten : het huis , staande
op den hoek van de IS aauwe-Noorderhorn, thans eene herberg , waarop
voor deze een torentje was; h e t M u n t j e h u i s , achter h e t Krms-
broedersklooster, alwaar men m e e n t, d a t weleer eene Munt geweest i s ;
het H u i s - o p - L e e u w e n b u r g , staande nevens den hoek van Kroonenburg,
hetgeen certijds een ruim voorplein had, doch zoodanig
door verbouwing is veranderd, d a t de mu u r , die weleer de voorgevel
was, thans de achtergevel u itm a a k t, hebbende L o d w D o r i a , weleer ver-
maard Grietman van Wymbritseradeel, aldaar in 1492 gewoond. Het
huis op den Zuidoosthoek der Kleine Kerkstraat, later eene herberg , de
Wi t t e A r e n d geheeten, thans het P a l e i s v a n J u s t i t i o , voor-
maals gebouwd en bewoond door eenen Edelman met name Sickinga.
Nog had men hier in 1709 het zoogenaamde Wi t h u i s op Kroonenburg,
en F r i t t c m a h u i s op de Breedeplaats, benevens een huis
van de D e k a m a ’ s afkomstig, op het Singel, naast de Roomsche K e rk ,
alwaar na 1683 de u it Frankrijk gevlugte Protestanten , te dezer stede ,
zieh op de boven-voorzaal vereenigden, om hunne godsdienstoefenin-
gen in de fransche taal te h o u d en ; terwijl D e k a m a s h u i s of
St i n s , volgens do meeste waarsckijnlijkheid gestaan keeft aan de
Marktstraat.
De G r o o t e k e r k , in de JVieuwo of Groote Kerkstraat, was yoör
de Reformatie aan den H. Martinüs , Bisschop van Tours 9 tocgewijd,
en plagt deslijds 200 goudguld. (300 guld.) op te brengen, en het
vikarisschap 30 goudguid. (73 guld.). Daar waren vijf prebenden : twee
van honderd goudguid. (130 guld.)in het ja a r , een derde van 80 goudguid.
(120guld.), en twee andere van 70 goudguid. (103 guld.). De Proost
van Utrecht genoot 16 Schilden (12 guld.) De Ridders van Maltlia
hadden een klooster bij Sneek s la a n , in de wandeling genaamd het
Hospitaal van St. Jansberg. Uit d it klooster plagt de Parockiekerk bare
(0 ln het jaar 1846 «Ijn hier 8,189,180 ponden boter on 846,868 ponden kaas ter markt gebragt.
Dat de hoeveelhcid kaas betrekkclijic zoo reel minder was , is daaraan toe te «chrijven , dat
vcle landbouwors de kaas niet ter niarkt brengen, maar aan kooplieden, in hunne dorpen of in
hunnen omtrek wonende, verkoopen , zonder die aan eenige publieko waag te laten wegen.