Ve r e e i i i g d e -B i n n e n p o l d e r - v a n - S p a a r nwo u d e , -Ho f - a n * -
b a c h t - e n -N o o r d -H o u t r i j k , tcr linkerzijde van die vaart, ende
R o t t e - p o l d e r of Zuide r -polde r -van- de - geme ent en- Spa a r n -
wo u d e - e n -Ho u t r i j k - e n - P o l a n e n , ter reglerzijde van de trek-
vaart. Zij bevat bet dorp S p a a r nwo u d e , benevens eenige huizen
längs den Spaarndamscbe-dijk aansluilende tegen bet dorp Spaarndam
en bovendien eenige verstrooid liggende huizen, en beslaat, volgens
het kadaster, eene oppervlakle van 83a bund. 13 v. r, 74 v, eil.,
waaronder 794 bund. 33 v. r. 16 v. eil. belastbaar land» \Men 'teit er
44 li., bewoond door 61 huisgez., uitmakende eene bevolking van
330 inw., die meest in den landbouw en de veeleelt en den daaruit
voorlkomendcn handel in kaas , boter, melk, booi en vee liuu bestaan
vinden. Men beeft er eenen lagen moerassigen grond, die inet rnenig-
vuldige- hinnenwaleren en poelen doorsneden is.
De R. K., die er ongeveer 250 in getal zijn , behooren lot de stat.
van Spaarnwoude-aan-de-Lie. — De Herv., van welke men er om-
streeks 80 te lt, behooren tot de gem. Spaarndam-en-SpaurnwoiuIe,
welke ook hier eeue kerk heeft. — Men beeft in deze gem. eene school,
welke gemiddeld door een getal van 60 leerlingen bezoebt wordt.
In het jaar 1843 is men begonnen met de berslelling van de for-
tificaliewerken., welke sedert het iaar 1807 op vier punlen in de gem.
S p a a r n w o l d e zijn aangelegd, en thans lot de Linie van Amsterdam
behooren. Deze werken zijn nu nog vermeerderd met een aanzienlijk
bomvrij fo rt, gebouwd in den Zuider- of Rotte-polder, ter plaatse,
waar de Lede in het Haarlemmermeer uitwalert.
Het d. S p a a r n w o b d e ligt 3 u . W. van Amsterdam , 2 U . / N . O . van
Haarlem, nabij den Spaarndamscbe-dijk. Het is eene zeer oude plaats,
die reeds in de twaalfde eeuw bekcnd was, en al vroeg in de ge-
scbiedenis onder den naam van S p a e rw o d d b voorkomt. In de oude
brieven der ülrechtschc kerk heet dit d. S p ir n e w a l t , S p ir n e r e w a l i
of S p in e r e w a l d , en in een oud verdrag konit het als S p e r n e w a l t voor.
De parochiekerk , welke voor de Hervorming aan den II. G e e r t r l id a
toegewijd was, stond ter vergeving van de Graven : doch de bevesti-
gin»' kwam den Domproost van Utrecht loe. ln bet jaar 1514 bragt
zij , met lasten en al, 80 Rijnsche guldens (112 guld.) op , doch om
de rampen van de dijken scboot er voor den Pasloor, die er met
woonde weinig over. Daar was voor den Pasloor eene Pastorij eu
23 morgen (¿0 bund. 23 v. r. 93 v. eil.) land , welke jaarlijks 25*Rijn-
scbe guldens (35 guld.) opbraglen. De ingczetenen zorgden voor den Pas-
toor en gaven hem een jaarlijksch inkomen. Deze kerk plagt vrij groot
te zijn , rnaar is, na de verwoesling in den Spaanschen oorlog, zeer verval-
len ; een klein gedeelle daarvan beeft men lot de kerkdienst bekwaam
gemaakt. Eris in deze kerk geenorgcl. De toren was voor het jaar 184 t
vrij hoog, zoodat zij in vroeger tijd , voor de längs de kust_ varendo
schippers in de Noordzee, ten baak strekte, doch in dat jaar is wegens
bouwvalligheid de kap aanmerkelijk verlaagd. Er wordt hier slcchts vier
malen ’sjaars gepredikt. . . . «ose
De R. K. kerk, welke aan de Lede Staat, is, in het jaar 1850,
door aanzienlijke subsidien , zoo van het Rijk als van de provincu.,
vernieuwd. Hetis een eenvoudig gebouw zonder toren of spits , docli
is van een orgel voorzien.
De d o r p s c h o o l w e r d i n 1837 d o o r o u d e r d o m e n b o u w v a l l i g h e i d a t g e -
k e u r d e n i s , b i j g e b r c k a a n e i g e n e m i d d e l e n t o t w e d e r o p b o u w , g e s l o o p t ;
t e r w y l d e h i n d e r e n l e S p a a r s u a m t e r s c h o o l g i n g e n . Bij e e n l u c n e m e m l
nl v a n schoolpliglige hinderen werd, in bet jaar 1845, door de
van het geweslelijk bestuur , uit bijdragen van partikulieren eu
eicm middelen in deze behoefle voorzien, zoodat de gemeentu
n S sedert het vorige jaar (1846), met eeue nieuwe school eu onder-
• S I fi'siand ten Noorden van dit dorp, aan den dijk , digt bij-
Spaarndam , S t a a t h e t G e m e e n e l a n d s h u i s - v a n - R i j n l a n d , z y n d n
Ja lang gebouw met twee rijen boomen er voor. Het dient voorrid-
meliik tot een magazijn , waarin de beboeften voor de dykwerken geborgen
worden en wordt tegenwoordig bewoond door eenen der Opzien
r r s van Riinland. ,
K l a a s vam K u t e s heeft vait ait dorp, waar by woonde, de naam
,an S p a a r n w o l d e r - r e ü s onlleend. Naar men wil zoude h ij, in bet
begin der derliende eeuw, geboren zijn, in een liuisje , nog staande
aauen beneden.den Hoogen- of Slaper-zeedijk, in deze gemeente. Hy
was zoo groot, dat de längste man, met gemak, ouder zynen uitge-
streklen arm kou doörgäan. De schrijver der Egmonder Kronyk ver-
haalt dat hij , nog een scliooljorigen zijnde, dezeu K l a a s , met verwou-
dering van achteren (van voren dnrfde hij niet) plagt te beschouwen.
De Edelen die na den moord van E l o r i s V , Graal vaii Holland, naai
Engeland trokken, zouden hem, als eene zeldzaamheid, derwaarts hebben
medegenomen. Bij den nog levenden landbouwer D i r k D i j k z e l l J a n s z ,
wonende nabij de Hervormde kerk, wordt b ewa a r d een paternoster
van eene verbazende grootte , en zoo men beweert van dien reus at-
koiustis. Aan den buitenmuur der Hervormde kerk vindt men zyna
vadem , namelijk den afstand, welke er tusschen zijne linker en zyng
regterband was , wanneer bij inet uitgestrekte armen tegen den muur
stond, aangeduid.. . IT
Op den 6 December van bet jaar 157 2 , viel op dAi Hoogeudyk ,
omtrent dit dorp, eene bevige schermutseling voor, tusschen eenige
Spaniaarden en de bezetting van S p a a r n d a m . Den vollenden dag zon-
den die van Haarlem, de groole aangeiegenheid der bpaarndam-
mer-schans volkomen kennende, drie honderd man voetvolk derwaarts,
onder bevel van G e r r i t v a n d e r L a an en den Kapitem M a a r t e n P e d i s ,
tot verslerking der bezetting. Den 8 van dezelfde maand , trokken
eenigte burgers en Soldaten , onder D i r k M a t t e e d s z . , een der zeven btads-
Kapiieiiien , met schoppen, graven , bonweelen en andere w'erktuigen
naar den Hoogendijk, oin dien tusschen Spaarnwoude en S pa a r n d a ik
door te steken, en dus , door het land aan die zijde van de stad onder
water te zetten, de aannadering van den vijand te verhinderen. Deze
aanslag gelukte ten deele; leeds was er een groot stuk dijks doorge-
graveu, eer de vijand zulks gewaar werd; doch toen bemerkte de
Spanjaard bet voornemen der belegerden , waarop zij ljlmgs kwaineu
loeschieten, om het oogmerk der Haarlemmers le verijdelen , hetweUi
hnn gelukte, doordien bet opgedolvcn gat nog niet diep en wijd ge-
noeg was en dus dien zelfden dag nog door den vijand gestopt werd.
Be Spanjaarden, den 26 Juiij 1372, met bun leger van voor Haarlem
opbrekende, voerden niet alleen eenen grooten roof en buit van de
otigelukkige landzaten mede , maar zelfs ^erbranddeo deze roekeloozen de
dorpen , die hun reeds brandsebatting belaald hadden , riiets verschonende
, van Albrechlsberg of Bloemendaal af tot aan S pa a r nw o o d b loe.
De kerk le S p a a r n w o o d b verbrandde tot op een klein gedeelte, hel-
welk met cenig riet overdekt was ; de kerktoren bleef onbeschadigd ;
doch de rampen en Let gebrek aan geld, in bet jaar 1377, in ons