SPA.
Spaarnwoude, bij gelegenheid van ccncn twist over hot verlmrcn vw
de ledige predikantsworiing aldaar tusschen de Hcrvorinden en Roomscli,
gezinden , is voorgelezen eene acte van c o n tra c t, gesloten in het jy
1 6 4 8 , ten overstaan van de cerw. classis van Haarlem , tussclien dj.
van Spaarndam en Spaarnwoude, wcgens het overzctten (dat is vcn
plaalsen) van de ordinaire woning van den Predikant van Spaarnwondi
naar Spaarndam. Van dit contract berustte destijds een authentic
•afschrift bij den Predikant S a m u e l E g t h e n iu s , te Haarlem.
SPAARNWOUDE-HOFAMBACHT-EN-NOORD-HOUTRIIK (VEL
EENIGDE-B1NNENPOLDER-VAN), pold. in bet balj. van Blot's, proi,
Noord-Holland, a rr. en k an t .Haarlem , gem. Spaarnwoude, gedeelle.
1 ijk gem. Haarlemmerltede-Noord-Sclialicmjk en-Hof-Ambacht, gedeel.
telijk gem. Houtrijk-en-Polanen.
In 1857 is men begonnen de Hollandscbe ijzeren spoorweg, door egl
längs de zuidzijde van dezen polder, len N. van de trekvaart t e l e »
SPAARN WOUDER-VEER (HET) , voorm. veer in bet balj. vanj
Blots , ,prov. floofd-Holland. Zie P e n n in g s v e e r ( H e t ) .
SPAKENBURG, b. in Eemland, prov. Utrecht, k an t. en 2| o]
van Amersfoort, gem. en u. N. van Bunschoten, J n. 0 . van dJ
mond der Ecm , aan den mond der haven van Bunschoten ; met 721,
en ruim 880 inw. .
E r ligt hier eene zcesluis , welks slagdorpel 1.02? onder A. P. lid
Uitboofde dgr daar te stellcne inimdatie , op de linfcervleogel der zoo-
genaamde L i n i e v a n de G r e b b e , welke hiertegen de Zuiderzee
s le u n t, is deze sluis door veldwerken bescherrad.
SPAKENBURGER-DIJK (D E ), dijk in Eemland, prov, UfrdlJ
welke beoosten Spakenburg b e g in t, am Dijkhuizen heenloopt, enter,
d e r längs den Eem , onder de namen van den V e e n - e n - V e l d d i jk , hi
E e m d u k , en den S la a g - of V u ig d u k , naar de bijzondere plaatsen , diej
to t Amersfoort to e , daaraan liggen, Van ouds h e r , zijn er veleter-
scbillen over het onderhoud van dezen dijk geweest. Hij werd toil
o f omtrent het ja a r 1 4 0 9 , door die van Amersfoort, Eembrugge, Op
per-en-Neder-Zeldert, Duyst en de H a a r, bij Spakenburg aangelegd,
en loen de S p a k e n b u r g s c i ie - Z e e d i j k genoemd.
R u d o l f v a n D i e p h o u t , den drie en vijftigste BissChop van Utreclil|
on lslo eg , naderhand , de aanleggers van het onderhoud, waartneOe liij
die v,an Bunschoten belastte , aan welks Schont en Schepen de schom
werd opgedragen. Naardien vele burgers van Amersfoort, en eenigffl
van U tre c h t, onder dezen dijk geland waren , werden zij mede tot list
onderhoud v e rp lig t, en kregen , nevens die van Bunschoten , deel aan
dc schouw. Door dezen werd de dijk wel onderhouden, to t aan da
walervloed, die, op S t. Gallendag, in of omtrent bet ja a r 1489,
voorviel. Toen liepen de kosten te boog, zo o d a t, in den jare 1467.
d e uitspraak over de wijze , waarop de dijk hersteld zou worden , doof
de gelanden en geerfden , gcsteld werd aan den Maarschalk van Eemland
cn acht Zeggers , of Zegsluiden , welken genomen werden nit dt
burgers van U tre c h t, Amersfoort en Bunschoten. Door dezen werddai
ook het verschil beslist en u it den weg geruimd.
In het ja a r 1 5 0 1 , werd bij de Regeringen der Steden U tre c h t, Amsrs'
foort en Bunschoten , met de landgenooten van Bunschoten, W*
overeenkomst getroffen , op het b ch e e r, schouwen en onderhoud ,a*
den V e e n - en - V e l d d i jk , zooals de dijk van Spakenburg af tot aan
brngge destijds genoemd werd. Ingevolge daarvan zou de schon"' f>
bebeering van den dijk geschieden door zes Landgenooten, die ondct
het Geregt van Bunschoten geland , cn ieder aldaar twaalf dammaten
gegoed waren , van welken een door die van U tr e c h t, twee door die van
Amersfoort, en drie door die van Bunschoten, jaarlijks , op St. I’ie-
tersdag, verkooren zouden worden. De schouw e c h te r, die van ouds-
hij den Burgemeesler, Scliout of Geregt van Bunschoten plecg gedaan
tc worden , zou niettegenstaande deze nieuwe schouw in waarde blij-
ven. Dan , hierin moet naderhand verandering gekomen zijn , dewijl ,
bij eene nadere overeenkomst, lusschen die van U tre c h t, Amersfoort
cn Bunschoten, in het ja a r 1850 g em a a k t, h e t doen van de schouw
eesteld wordt aan Schout en Schepenen zoo van Bunschoten , als van
ter Eem, elk in zijn Geregte, naar oude gewoonte. Maar in het
volgende ja a r 1554 , werd er van ’s Keizers wege, door den Stad-
lioudcr en Hove Provinciaal van U tre c h t, een Collegie van eenen Dijk-
graaf cn vijf Heemraden ingesteld , helwelk sedert in stand gebleven
is. Men slelde toen drie schouwdagen v a s t, en bepaalde de keuren
en boeten. Maar als die van Bunschoten , en van alle de landeD ,
aan de Eem gelegen , in het ja a r 1552 , door h e t inbreken van den
V een- en V e l d d i j k , groote schaden geleden hadden , werden e r , to t
herstelling van den d ijk , nieuwe keuren gemaakt , en tevens bepaald ,
dat van de Heemraden, een van Utrecht, een van Amersfoort, twee
uit Bunschoten en een uit Eemnes , Baarn of Eembrugge, bij beurten
zouden moeten gekozen worden. Zij moesten , volgens eene ordonnan-
lie van Keizer K a b e l , in het zelfde ja a r vaslgcsteld , ieder vijftien
dammaten lands bezillen, Nopens de herstelling van d en V e e n d t jk ,
waartoe sommigen weigerden aarde te leveren , werd in het ja a r 1555 ,
bij den Hove van U tre ch t, eene nieuweordonnanlie gemaakt. In den
aanvang der voorgaande eeuw, werd de V e l d d i j k , strekkendp van be-
westen Spakenburg af to t aan den Eemlanderdijk' bij h e t Huis-ter-Eem ,
bij zware watervloeden , inzonderheid bij dien van AllcrbeiligCndag
des jaars 1570 , le laag en te lig t bevonden. Aangezien er n u ,
over de verzwaring sedert vele j a r e n , tusscben de eigenaars der
vrije en die der dijkpligtige landen , in en omtrent Bunschoten , ge-
schil was geweest voor den Hove van U tre c h t, zoo werd hierover, in
het jaar 1605 , bij de Stalen dier provincie eene-beslissende uitspraak
gedaan, volgens welke de dijk in het volgende ja a r Verhoogd en ver-
zwaard moest worden. De kosten zouden voor de eerste reize gedra-
gen worden door de dijkpligtige landen voor de eene helft , te r vrij-
kooping van de belastingen , waarmede zij tot onderhoud van den dijk
bezwaard waren geweest, en door alle de polders, vrije en onvrije
landen, dämmet cn dammetsgelijk, voor de andere h e lf t, beboudens
dat alle gcmelde po ld ers, vrije en onvrije lan d e n , den dijk , na de
eerste volmaking,« gezamenlijk zouden onderhouden , zonder eenige
'erdere eischen op de oude dijkpligtige landen. Wijders werd bij die
uitspaak eene waarschappij of heemraadschap opgerigt van vijf perso-
®en, te weten , drie u it de gelanden van Bunschoten, als : eeö van
Utrecht, een van Amersfoort en een van Bunschoten, en twee u it de
mde polders , bij beurten , welke Heemraden met meerderbeid van
stemmen eenen Dijkgraaf verkiezen zouden. Dit collegie zou h e t be-
eer hebben , zoo over den V e l d d i jk bewesten , als van den V e e n d i j k
eooslen Spakenburg tot den Gelderschen dijk toe. Ook werden Dijkgraaf
en Heemraden gelast zorg te d rag en , dat de Slaag- cn Eemdij-
6ii aan de zelfde Order werden onderworpen , als op den V e e n - en
e l d d ijk gesteld was ; d o ch , dewijl het collegie zieh daartoe onmagtig
ev°nd , naardien die dijken niet onder een algemeen o p z ig t, niaar