menigvuldige Schriften bij de ernstige Hervormden nog in groote ach-
ting zijn , die zeer geliefd was bij de gemfeente en gcacht door zijne
ambtsbrocders, doch door Him Hoog Mog., nit S luis en Staats-
Ylaanderen gebannen werd , voornamelijk omdat by de formulieren bij
den doop, bet avondmaal enz. niet wilde lcRn. Hij kwam van Brussel,
waar (hij Predikant bij den Resident was, den 13 Augustus 1662
werd nit S luis weggebragt den 17 Junij 1678, bleef voorts buiten vaste
bediening en stierf in 1698. Men zie over deze zaak het slnkje getiteld
le ts o v e r J acobus K oelban , en zijne Schriften d o o r H. A. C allesfels
Med. Doctor en Schoolopziener, te vinden in den Friend d e s F a d e r la n d s
cn afzonderlijk overgedrukt.
Onder het Gemeenebest der Vereenigde Nederlanden en naderband
tot de instelling der congistoriale kerkvergaderingen onder bet Fransch
bestuur, behoorde de kerk van Stuis , even als alle de kerken in dit
district tot de klassis van Walcheren, waartoe reeds in 1884 den
grond gelegd was, als wanneer, bij het te niet gaan der Vlaamsche
klass., de kerk van S luis , daartoe uitgenoodigd , afgevaardigden -naar
de klass. van Walcheren zond. C obantius teekende , ten gevolge van
dien, op de synodale acten te ’s Hage, in 1886, onder de afgevaardigden
van Walcberen , met bijvoeging boven zijnen naam v a n F l a a n d e r e n o i
v a n S lu is. Het kerkelijk wapen is een lam met cen vaanlje (a g n u s dei)
zijnde het kcnmerk van J ohannes d e n H o o p e r , aan wien de afgebrande
kerk gewijd was. In den Fransclien tijd was de Sluissche kerk eene
f consistoriale , tot welke, behalve S luis zelve , A a rd em bu r g, Bresmrerj
k e n s , G r o e d e , Ka d z a n d , N ie u w vl iet /R e t ran cb em en t ,
o ' S i n t -An n a , Sint -Kr .ui s en Zuidzande behoorde.
Het gelal Roomsch -K a t h o l i j k e n te S luis bedraagt 640, onde'r
welke ruim 400 Communikantcn. De par., die lot het apoSt. vie. gen.
van Breda, dek. van Aardenburg, behoort, is echter grooter, daar zij
zieh over Hei l le uitstrekt en ook die van Si n t -An na - t e r -Mui -
de n lot haar behooren , zijnde alzoo het getal zielen in het gebeel
920, met 620 Communikanten. De Roomschgezindcn hadden ook, onder
de Generaliteit, te S luis eene huiskerk, in welke de dienst door eenen
Missionaris verrigt werd; bij de invoering van het Concordaat onder
het Fransch bestuur, bekwamen zij eenen Pastoor; staande toen onder
het Bisdotn van Gent : De eerste, die als zoodanig den 24 Januarij 1803,
geinstalleerd werd, was -J. J . van de P oorteb. Sedert eenc halve eeuw
is de gemeente veel aangegroeid , vooral door inwoners , die uit Vlaan-
deren herwaarts komen en de oude bcwoners vervangen.
Er zijn 4Ch r i s t e l i j k eAf g e s c h e i d e n e n en 2 Evangel iseh-
L u l her sehen , die tot de gemcenten dier gezindten te Groede , en
7 Doopsg e z i n d e n , 1 die lot de gemeente te Aardenburg behooren.
Voorts zijn er ruim 20 I loogdui t sche J o d e n , behoorende tot de
ringsynagoge van Middelburg.
De stad S luis, oudlijds S luus, gedurende bet bestaan van de Republiek
der Verecnigde Nederlanden meest S luvs- in -V laanderen , in het Fransch
l ’E cluse , oudlijds ook les C loses , in het Lalijn S lusa , soms ook F lan-
droruh C lausula; en C lusa in F landria, genoemd, komt in de dertiende en
veertiende eeuw meest onder den naam van L ahmersvliet , of L abmens-
v l ie t , eigenlijk L ambertusvliet voor." Het ligt 6$n. Z. W. van Middelburg,
9J u. W. van Hulst; op 81° 18’ 30" N. B., 21° 3’ O. L.; aan eenen
kleinen zeeboezem het Zwin gehecten , waardoor zij-van het Land-
van-Kadzand gescheiden wordt. Tot in 1386 was zij eene lieerlijk-
heid , behoorende aan de Heeren van Namen , als wanneer F ilip s van
Bouboondiì , Graaf van Flaanderen , de stad van W il l e « van N aben
inrnilde tegen de stad en het kasteel van Bethune. In het jaar
1866 verkocht F il ip s I I , Koning van Spanje, de stad aan Brugge ,
voor de som van 24,000 pon^ tot 40 groot (24,000 guld ) en 300 pond
renten bij jaren. . ,
Gewoonlijk stelt men dat S luis cerst omtrent 1290 zoude gesticht
zun peweest, door J an van N amen, zoon van Grdaf Gm van D am p ie r r e ,
aan welken J an in 1282 de schorren , op welke de stad ligt, ter be-
diikinp rreschonken waren. Zij zoude ecrst den naam van •DabbbNsulvei'
pedragen hebben naar een daarbij liggend water ; naderhand zoude de
n a am veranderd zijn in dien van S lu is . Er zijn echter vele redenen ,
om te stellen daf de stad ouder is en.zelfs wordt de naam S luis in
oodere oorkonden gevonden , dan de naam L ambensvliet. R ichard
L eeuwenhart ging , na uit zijne gevangenis verlost te zijn , in het Zwm
bij S luis scheep, en kwam in het jaar 1194 m Engeland (1).
VAN I J peren nam in het jaar 1 1 3 2 de haven m en versterbe die (2 ) .
Reeds in het begin der veertiende eeuw waren er ook te S luis vele m-
riptinpen , die aan eenen ouderen oorsprong doen denken. Zelfs werd ,
gelijk de kundige M eesters uit de stads archiven heeft opgespoord m
dien tijd de St. Janskerk reeds bouwvallig. Ook S anderus ste lt, dat
S luis vroeger bestond, en meent, dat de Gravin M argaretha , die in
1279 overleed , aan de mannen van L ambensvliet het eerste regt verwende
, om Schepenen aan te stellen, doch de jongsle opsponngen , m de
archiven van Viaanderen en van Parijs , hebben stukken aan het licht
eebragt, waaruit blijkt, dat Gravin J ohanna van C onstantinopel , wier
inan E erdinand, van 1 2 1 4 tot 1 2 2 7 , te Parijs gevangen gehonden werd ,
aan Schepenen van S luis liet verzoeken , dat de stad zieh mede borg
zoude. stellen voor het losgeld van hären Gemaal, even als die van
andere Vlaamsche sieden gedaan hadden (3); dat , omstreeks het jaar
1280, Graaf Gm de bemiddeling, van den Paus verzocht, tot wegne-
minp der prieven, die hij van de Franschen ondervond, onder anderen,
dat zij het kasteel van S luis bezet hielden. Het strijdt dns niet
met de peschiedenis , als de Heer J . de S aint-G enois , in zijnen roman
Bertrand van Rains, de stad S luis in het jaar 1228 aanwezig stell.
Waarschijnlijk waren de schorren , die J an van^ N amen om te bedijken
kreeg, reeds te voren geheel of ten deele bedijkl geweest, en werd
de stad welke er op stond, en misschien door overstrooming veel
geleden had , door hem hersleld. Men heeft niet lang geleden binnen
de wallen van S luis , niet ver van hèt Gelderlooze-padje , bij het gra-
ven onder de derrie, boomstammen gevonden , waaruit men besluiten
kan , dat de bodem reeds vóór den Cimbriscben vloed aanwezig was.
Het is bekend , dat de sluis van Slippendamme in het jaar 1243 ge-
bouwd is ; hetgeen aan bedijkt land doet denken. Eerst toen vindt
men den naam L abmersvliet (door verkeerde spelling op vele plaatsen
reer gewijzigd). In het jaar 1316, zoo niet vroeger, komt de liaam
^an S luis weder voor , echter wordt tot 1531 deif naam L abmenvliet
bij afwisseling aangetroffen. Narigten van vroegere dagteekening, dan
befeinde der twaalfde eeuw zijn omtrent S luis niet gevonden.
( l ) v a n K ä m p e n . Kruistogtent D, III , b l . 1 2 4 .
(S) Janicon Etat, r'rdscnt de la Bépubliqve des Provinces üniee, Tern. I I , pag 825,
(si Zoo als blökt nit L. A. WarnkE.UG , Flandrische Staatt - u ni Regtenesehichten , UI Bo»*-,
Ka«hir»g., geile. 8Sr