gcdekt, en van äl het noodigc voorzien tot het markten van zoevisch ,
welke hier overvloedig aangebragt wordt. Hier is ook nog een bijzon-
der vertrek tot eene waehtkamer.
Het Weeshu i s stond vroeger achter aan het einde van de Hooge-
sijde. Het was weleer een klooster, doch werd in het jaar 1588 tot
een weeshuis veranderd. Thans is het He rvormde Wees- en Arm-
l iuis, op het Noorei en daarin worden 12 kinderen en 9 oude lieden
verpleegd.
Ook heeft men er een Ro omsch Kathol i jk Wees- en Arra-
hui s in de Molenstraat, waarin 3 kinderen en 15 oude lieden zija
opgenomen.
Vroeger had men hier ook een Gas t hui s , waarin zieh in 1620,
nog veertig proveniers bevonden , doch dit ging in 1640, reeds
te niet.
De Waag wordt gehenden op de Marktplaats, doch heeft geen af-
zonderlijk gebouw , maar is thans onder het Raadfauis.
Er h e e f t t e S chagen o u d t i j d s o o k e e n e S c h u t t e r s d o e l e n b e -
s t a a n , d ie in 1605 t e n i e t g in g .
De twee dorpscholen worden getniddcld door een getal van 220 leer-
lingen bezocht.
Men heeft er een De p a r t e m e n t der M a a t sc h ap pi j Tot Nut
van 't Algemeen , dat den 17 Januarij 1808 opgerigt is , ruim 40 le-
den telt, eene S p a a r b a n k heeft opgerigt en tevens in het bezit is
van eene Lee sbibl i ot heek. *
Yroeger heeft hier ook gestaan, ten Z. van het Marklveld, het
thans geheel vervallen slot der Heeren van S chagen. Zie S chaoes
(H ehs- te- ) .
Wat.men vroeger van de Schager vrijstermarkt verhaald heeft, is
zoo niet geheel verdicht, althans grootendeels overdreven en heeft wel-
ligt zijnen grond in de nog heerschende gewoonte van de meisjes der
omliggende plaatsen , om op Schager kermis, welke op het kerkhof
rondom de kerk gehouden wordt, zieh aldaar te vereenigen en rond
te wandelen , wanneer het haar aan eenen kermisvrijer ontbreekt, die
haar alsdan ook meestal niet lang laten wachten. Zoo behoort het ook
onder de verdichtseien dat de Heer van S chagen het regt van hruilofts-
avondkout zoude gehad hebben.
De beestenniarkt valt in den tweeden Donderdag in üclober, de
veulenmarkt op Donderdag na de laatste koemarkt in het laatst van
November ; de kermis op den derden Zondag in Junij, en de paarden-
markt ’sMaandags daarna.
S chagen is waarschijnlijk de geboorteplaats geweest van den Schi l d
e r en Te e k e n a a r A driaan van C ronenberg , die in het laatst der
zestiende eeuw leefde , en zieh ook als een ijveraar voor de vrijheid
heeft doen kennen , ten minste zijn vader K laas van Gronenbdrg was
hier met der woon gevestigd.
Iahet jaar 1168 werd deze plaats beroofd en verbrand door A llardcs XI,
Heer van Egmond, uit weerwraak op de West-Friezen, doch hij werd
door de Schagers en anderen aangevallen , en daarbij , met onderschei-
dene andere Edden gedood ; terwijl de Schagers de buit terug narnen.
In 1491 stelden de inwoners van S chagen zieh aan het hoofd van
het Kaas- en Broodvolk bij den optogt naar Alkmaar, ter plundering
van het huis van K laas K orf , Rentmeester-Generaal van Noord-Holland.
Deze plaats deelde in 1492 ook in het lot der dorpen , welke ten
gevolge van oproer door belasting gedrukt werden.
Den 25 October 1783 sloeg de bliksem in de kerk en den toren te
S chagen , de brand , in den Iaalsten ontstaan , werd echter, na veel moed-
beloon en moei tcweder gebluscht.
Het wapen van S chagen bcstaat uit een veld van keel, met eene roos ,
geplaatst in eenen cirkel of hoepel, omzet door vier lelien , geplaatst
en sautoir, alles van goud. Het schild wordt vastgehouden door een
geharnast man.
SCHAGEN, een der zeven sectien, waarin de gem. Schagen-en-
Burghom, prov. Noord-Holland, arr. Alkmaar, kant. Schagen, ver-
deeld is.
Zij is begrensd N. door den ouden West-Frieschen-zeedijk , tegen
de gemeente Zijpe-en-Haze-polder, O. door Lasschoten en Kabelsloten
tegen de seclie Nes, Z. door den gerneenen weg en Snevert, tegen
de sectien Groote-wal en Schagen-zuidzijde, W. door het Noorden van
den Keinsumerweg, tegen de sectie Lagendijk.
Deze sectie beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
380 bund. '18 v. r. 61 v. eil., waaronder 322 bund. 2 v. r. 11 v. eil.
schotbaar land, daarin Staat de'Hervormde kerk en 125 h., allen
lot het vlek S chagen behoorende, waaronder 29 boerderijen.' Zij
bevat in zieh de volgende polders , als: den Pol d e r- be noor -
de n-de n - Gro en en w eg , den Po 1 de r -beoos t e n - d e -V l iet -
s loot , den P o l d e r - t u s s c h e n - d e -La s s c h o t e n - e n - d e -V l i e t «
s l o o t , den Po l d e r - voor - he t - wes t e inde - van - d a - Ne s ,
de N ic uwe-Ko og , deh P o l d e r - b e n o o r d e n - h e t -Ne s p a d ,
den P o l d e r - b e z u i d e n - h e t -N e s p a d en den P older - ach ter - de-
Lagezi j d e.
SCHAGEN, voorm. klooster te Leyden, achter Marendorp} ter plaatsa
waar vroeger de wekelijksche beestenmarkt was. Het werd bewoond
door Nonnen der derde orde van den H. F ranciscus.
Na de Reformatie is di' klooster afgebroken, en het plein , waar het
gestaan heeft, is tot eene beestenmarkt ingerigt. Later zijn er burger-
woonhuizen opgebouwd.
SCHAGEN, geh. in het Land-van-Montfoort, prov. Utrecht, arr.
en 3 j u. W. van Utrecht, kant. en 2£ u. N. W. van IJsselstein,
gem. Linscholen.
SCHAGEN (HET HUIS-TE-), voorm. kast. in de vrije heerl. Schagen,
prov. Noord-Holland, arr. en 4 u. N. O. van Alkmaar, kant.
Schagen, gem. Schagen-en-Burghorn, in het vl. Schagen, aan de
markt.
Dit h. was gebonwd döor W il l em , natuurlijke zoon van A lbrecht v a n
Beijeren , Graaf van Holland, die gezegde Willem in 1594, met da
heerl. Schagen beschonk. Het stond midden in eenen vijver , was van
onderscheidene torens voorzien en werd van ouds voor zeer sterk gehouden.
De zuilen van marmer die den schoorsteenmanlel in de groote
zaal schraagden, zijn vervolgens in het koor der kerk overgebragt,
doch in 1821 door den Heer opgeeischt en naar Brussel vervoerd. Volgens
eene oude overlevering , bekrachtigd door een Latijnsch vers van
den Hoogleeraar B arlaeus , dat men voor den schoorsteen las , zouden
die pilaren van Cartliago afkomstig geweest, aldaar bij de opdelving
der puinhopen gevonden , en herwaarts overgebragt zijn. Hoe vreemd
deze afkomst ook klinken möge, is zij echter niet onwaarschijnlijk,
wanneer men in aanmerking neemt, dat ook inwoners van S chagen
W illem I , Graaf-von Holland,- op zynen togt naar Damiate verzeld
hebben , en zij , op den terugtogt, mogelijk bij Tunis geland en eenig