cn das ook de Leger-prcdikanten vertrokken waren , zorgde de gc-
melde klassis, dal tot tijd en wijlo er een vaste Leeraar zoude zijn be-
roepen , de heilige dienst alhier verrigt werd , bij beurlen , door Predi-
kanteu uil het eiland Walcberen, die maandelijks vervangen werden.
Spoedig daarop werd de eerste kerkeraad gekozen , bestaaude uii vier
Ouderlingen en vier Diakenen , welke, op den 22 Januarij 1648 in
hunne bedieningen bevesligd werden. Deze kerkeraad verkoos in eene
Yergadering , met Gedeputeerden van den krijgsraad , op den 1 Maart
des zelfden jaars, C ornelis Y incentids , toen Predikant le Serooskerke,
tot Leeraar te Sas-van-Gent, die, als eersten Predikant alhier, den
27 Augustus 1645 bevestigd werd. Reeds in de volgende maand vcr-
gnuden H. H. M. en de Raad van State aan deze Gemeente eenen
tweeden Leeraar, waartoe den 6 October 1648 verkozen werd D aniel
v a s S o sn ev b l t , die nog op den 29 dier zelfde maand in dienst
trad (1 ).
Geregeld is de gemeente van S as- van-G ent door twee Predikanten be-
diend geworden tot op het einde der vorige eeuw. Toen echter Melchior
C remer , den 20 Oct. 1795, van hier naar Hulst vertrokken was , ble-
yen , ten gevolge der toenrualige tijdsornstandighcden , de aangewende
pogingen , om zijne plaats vervnld le krijgen , vruchteloos , zoodat van
toen af, de Predikant J ohan T homas G r in w is , deze gemeente alleen
moest bedienen , tot dat hij in October 1797 naar Breskens verlrok.
Daar nu de gemeente geheel herderloos gebleven was, heeft het Neder-
landsch Zendeling-genootschap , gedurende het Fransch keizerlijk bc-
stuur, op eene loffelijke wijze voor de predikdienst in deze gemeente
gezorgd en tot dat einde , al spoedig , na de oprigting van dat ge-
nootschap , deZendeling T ebnis vak der V l ist berwaarts gezonden', om
hier en in het naburig Philippine de predikdienst te vervullen , terwijl
het herderlijk opzigt, over beide gemeenten , was opgedragen aan den
, Predikant van Axel, die tevens met andere naburige Predikanten, van
tijd tot tijd, de sacramenten kwam bedienen. Met ijver en vrncht
heeft gemelde Zendeling hier een aantal jaren gearbeid , en men is het
aan zijne zorg en belangstelling in hetVelzijn der kleine aan hem toe-
vertrouwde kudde verschuldigd, dat deze, gedurende de Fransche over-
heersching , niet geheel verloopen en in het bezit van haar kerkgebouw
gebleven i s , daar het niet aan krachtdadige pogingen heeft ontbroken,
om haar daarvan te berooven.
Na de bevrijding van de Fransche heerschappij was het getäl der
Herv., zoo wel te S as- van-G eht als te Philippine, dermate afgenomen ,
dat beide gemeenten , bij Besluit van den Souveränen Vorst van den
9 Jannarij 1 8 1 8 , werden gecombineerd, met bepaling : » dat de Predi-
» kant in deze combinalie, zijne woonplaats zou vestigen te S as-van-
» G e st , en gedurende de zes zomermaanden, ten minste alle veertien
». dagen te Philippine, eene predikbeurt, en gedurende de zes winter ■
» maanden , ten minste eenen geheelen Zondag de dienst aldaar zal moe-
» ten verrigten.” De eerste Predikant in deze combinalie was P etbüs
vas E ck , die, den 19 Julij 1 8 1 8 , van Zaamslag beroepen zijnde , zijne
dienst den 1 0 September des zelfden jaars aanvaardde, doch reeds ,
den 27 October l 8l 6 , naar Hontenisse vertrok.
(i) H u h n iu s : Z eeuw sehe B u y z e , geeft in de , op bladz. 284 voorkomende, lijst van Predikanten t
die Sas-van-Gent liebben bed ien d , deze D a n ik l v a n S o n n e v e l t , als eersten Predikant van Sas-
van-Gent o p , hetgeen t volgens de kerkelijbe acteboeken , welke wij bij de zamenstelling van dit
artik el t voor ons hebben , blijkbaar verkeerd is.
Als eene btjzonderheid vinden wij nog aangeteekend , dat aan den ker-
keraad der Herv. gemeente van S as- van-G ent, in het jaar 1719 , door den
toenmaligen kerkeraad van Gent in bewaring isgegeven een zilveren beker,
^gemerkt met den naam van J . K labyses , beneyens een damast tafel-
laken en de toen in kas zijnde armenpenningen der diaconic, met ver-
zoelt en aanbeveling tot teruggave aan de Herv. gemeente te Gent,
wanneer aldaar te eeniger dage zoodanige gemeente zoude worden her-
steld. Eerst bijna een eeuw later, heeft de gemeente te S as- van-G est
zieh van hare aangegane verbintenis kunnen .kwijlen en de genoemde
voorwerpen, in 1818 , aan de toen opgerigte Gentscbe Hervormde gemeente
teruggegeven.
SAS-VAN-GOES (HET) of liet G o e s s c h e -s a s , bij verkorting meeslal
enkel het S as genoemd, geh. op het eil. Zuid-Beveland, prov. Zee-
land, arr., kant., distr. en 1 u. N. N. 0 . van Goes, gem. Katlen-
dijke-en-Oost-Beveland, \ u. N._ W. van Kattendijke, \ u. N. 0 . van
Wilhelminadorp, waartoe het behoort; met 1 1 h. en ongeveer 80 inw.
Dit geh. ontleent zijnen naam van een sas aldaar in bet kanaal van
Goes (Zie G oes) . Ten N. W. daarvan op den zeedijk Staat eenen hou-
ten lantaarnsopstand, waarvande, als menschlievende en onversekrok-
ken loods, beroemde F rans N aerebout lantaarnonlsteker geweest is.
SAS-VAN-STEENBERGEN (HET), sluis in de heerl. Steenbergen,
prov. Noord-Braband, gem. Steenbergen-en-Kruisland, l f n. N, W.
van Steenbergen, in den mond van de Steenbergsehe-vliet, dienende
vooreerst en voornamelijk tot ontlasting van het overtollig water van
de polders onder Steenbergen , voorts van de gem. Rozendaal cn Woüw ,
van een gedeelten van Rucphen-Vorenseinde-en-Sprundel, van een ge-
deelten van Halsteren en van een gedeelten der poorterij van Bergen-
op-Zoom, mitsgaders van den Maria-polder, den Anna-polder en Ko-
ningsoort, onder de gem. Dinteloord. Deze landen beslaan te zamen
eene oppervlakte van rnim 19,271 bund.
Dit sas , bestaat uit een paar eb- en een paar vloeddeuren , daarbij
Staat eene sasmeester-woning, eene sluiswaebters-woning, eene herberg
en een honten loods. Ook is hier- een schnitenveer op de Oude-
Tonge en andere overliggende plaatsen, Het geheel is eene versterkte
Stelling , met batterijen op de toegangen derwaarts , tbans in niet on-
derhouden toestand.
SAS-VAN-STRIJEN (HET), d. in den Hoeksche-waard, prov. Zuid-
Holland. Zie S t r i je s - sas.
SAS-VAN-WERIiENDAM (HET), sluis in het Land-van-Altena,
prov. Noord-Braband, gelegen op de haven te Werkendam, en dienende
voor de gemeenschap te water, met de rivier de Merwede, als-
mede tot inundatiesluis voor het Land-van-Altena.
Dit sas ligt in den Sasdijk en is , in 1738, voor ’s lands rekening daar-
gesteld en daarna ook onderhouden geworden. De Sasdijk is boven
het sas lang 4.66 eil. en ligt daarbij 4.80 eil. boven A. P. en bij den
Randijk 4.78 boven A. P.; daar beneden is hij lang 673 ell.en de hoogte
afdalende van 4.10 tot 2.91 eil. boven A. P. De sasmuren leggen
8.164 eil. boven A. P.
SAS-VAN-Z1ERIKZEE (HET), sluis in het eil. Schouwen, prov.
Zeeland, gem. en 8 min. 0 . buiten de stad Zierikzee, dienende tot
spuijing van het dijkwater in de Nieuwe-haven.
Reeds in 1671 was hier een houten sas gelegd , om het verlanden
der haven voortekomen , doch dit spui grootendeels vergaan zijnde,
werd in 1728 de tegenwoordige sleenen sas gebouwd, waarvan de