binnen en builen de stad , zoude möge slrekken, in het werkte slet-
len zelf des noods door bet sluiten van hunne poorten. Intusschen
was’ het plakaat der Algemeene S taten, tegen het houdenvan &e-
monstrantsche vergaderingen, ook le S c h o o n h o v e n afgekondigd. Eenige
E g e Remonstranten, zieh daaraan met störende begaven zieh ,
den 21 Julij , naar de Nieuwpoort, buiten de s ta d , om er eenen
der afgezetle Predikanten te hooren prediken ; doch verstaande , dat
er niet zoude gepredikt worden, keerden zij terug naar de stad. Twee
van deze Mr. G i l b e r t v a n W i j n b e r g e n , zoon van Jonkheer J o r a n v a n
W u n b e r g e n , Oud-Schepen der stad, en een burger J o h a n N a a b w . n k s ,
des anderen daags op het stadhuis ontboden, werden beschnld.gd m
de Nieuwpoort eene verboden vergadering bijgewoond, en daar buiten,
inet anderen te hebben zitten drinken , en voorts gevraagd , wie daarby
efenwoordig geweest waren en welke redenen zy onderl.ng gevoerd had-
den Zij ontkenden bet eerste, en weigerden op het andere te antwoorden.
N a a b w in k s hield men vervolgens op het stadhuis doch liet den andere
gaan. Het geruebt hiervan baarde merkehjke bekommering in de stad.
Eenige Remonstrantsche burgers, met anderen de zaak overlegd heb-
bende besloten , op staanden voet , bij de Heeren op het stadhuis
om het ontslag van den vastgehoudene te verzoeken en zieh zelven tot
gijzelaars te stellen, intusschen vergaderden voor het Stadhuis eenige
andere Remonstranten, en vervolgens sommige burgers, ook ettelijke
iongens. Dit baarde bekommering bij de Regering , of deze lieden veel-
ligt iets kwaads mogten in den zin hebben, weshalve men, in allen spoed
drie vaandelen Soldaten, in alle stille, op de been bragt. De eerst-
genoemden , van dit alles onkundig, naar bet stadhuis gegaan zynde,
vonden de deur van de voorzaal gesloten, en in het wederkeeren ,
onverwacht, zieh van Soldaten omringd. Eerst schoten deze met los
kruid, en toen de bevreesde burgers de vlugt namen, met scherp.
Gelukkiglijk werd niemand getroffen. , 0n^ e ne.m,en^ ° .
gaderingen of zamenrottingen werden gehouden , deed de Majoor d e L e ü ,
met een korporaalschap Muskettiers, de ronde door de stad. Overal
daar bij eenige menschen bijeen zag, deed by onder den hoop sch -
ten Zekeren wever staande in zijne deur met een stuk brood m de
hand , kostte dit het leven , twee anderen bpkwamen eene zware won .
Zekere kleermaker-, zieh tegen zijne buren latende ontvallen : zal
dus met de burgers leven ? dat moet God verhoeden, werd van eener. Con-
traremonstrant gehoord . en met het zeggen : Dat zs « «
sehelmsche Armeniaan l beantwoord Het woord was er W P #
ui t . of hij griefde den kleermaker dermale , dat hr| voor dood , bleef
liggen en zeer langzaam genas. Reeds des anderen daags was de zaak
ruchtbaar in ’s Gravenhage, ten nadeele der Remonstranten, die men ,
bij het hof aanklaagde van oproerigheid tegen de Wethouderschap en a
ten oogmerk bebbende, om verborgene vergaderingen te willen ho“den »
ondanks en met verachting van de plakaten der Algemeene Staten.
Ingevolge dit berigt, zond het Hof den Raadsheer Mr. H e n d r i k R osa
naar S c h o o n h o v e n , om de waarheid der zaak te onderzoeken de Wet
houderschap , in het vervolgen der schuldigen, de behulpzame band
te bieden en van alles verslag te doen. N a a bw in k s werd hierop in eene
boete van vijftig gulden en in de vergoeding der regtskosten veiwe^n,,
welke moesten worden voldaan , eer bij op vrye voeten mog g
worden. Voorts leverde de Baljnw , aan Schepenen , eene Ujst van de
„amen der burgers, beschuldigd van ter p r e e k g e g a a n t ezyn en
eischlc de boete , daarop gesteld. Zyn e.sch werd ingewill.gd en den
verwezenen des anderen daags , door stadsboden, aangezegd , dat zy
od staande voet betaling moesten doen. Volgens sommigen werd
hun gevorderd, eene beeedigde verklanng, dat zy , op 21 July , met
Len opzet, om de verbodene predikatie b.j te wonen, m de N.euw-
L ort geweest waren , of, indien zij dit weigerden, de boete te beta-
O Eenige opgeroepene burgers verklaarden hierop, Predikant noch
voo'rlezer gezien te hebben; sommigen , dat zij in de Nieuwpoort om
andere zaken, anderen dat zij elders geweest waren. Van twee Sche-
nenen den Secrctaris en twaalf muskettiers verzeld , deed de ßaljuw ,
§en volgenden dag, de stadswagen door S-choonboven ryden , om de pan-
den uit de buizen te halen. Eerst kwam hij ten hmze van den gewesen
Predikant J an van G alen , wiens huisvrouw nog te S choonhoven woonde,
I c h thans afwezig, en , ten gemelden 21 Julij naar bu.ten was gegaan
om hären man te Waalwijk te gaan bezoeken. Hier wilde hy het bed mt
ket huis halen ; vergeefs verzocht men hem tot op de wederkomst der
vrouw te wachten ; de Baljuw bleef onverbiddelyk , tot dat men het geld
bij de buren leende, om het bed te behenden. Op sommige plaatsen ont-
ving de Baljuw terstond geld, en waar het n,et was of men we.gerde het
te geven , nam hij goederen of kleederen. Onder de beschuld.gden bevond
zieh ook zekere lakenkooper, K o rn e l is J anszoon P e l t genaamd , deze
werd verwezen in eene boete van vijf en twintig gülden. P e l t onl-
kende niet alleen, de vergadering^ t« hebben bygewoond , maar boo
aan zieh deswegen met eede le willen zuiveren. Vergeefs. Men vor-
derde, integendeel, eene opgave, welke bekenden by m de vergadering
in de Nieuwpoort had gezien; e n , als hy zulks weigerde, ver-
wees men hem in eene boete van tweemaal vyf en twintig gülden.
Op des mans weigering van betaling, uit hoofde zyner onschuld, kwam
de Schont, met de stadswagen, ook ten zynen huize, en greep een
stuk blaauw laken , ruim zestig gülden waardig, en bragt
stadhuis. Thans bragt P e l t de zaak voor het hof, doch zyn party wist
het pleitgeding twee jaren slepende te houden , terwyl, intusschen,
het laken van de mot werd aangetast. Eindelijk verkreeg P e l t van
de Wethouderen, dat hij het laken zou mögen ligten, mits borg
stellende voor zulk eene som, als het thans waardig zoude gekeurd
worden Ten overstaan van twee Schepenen , waardeerden bet twee
lakenkoopers op twaalf gülden. P e l t haalde nu het laken thuis, en
deelde het uit aan behoeftigen. Onder d,t alles kwam de Baljuw tot
andere gedachten, en begon de Remonstranten zachter te behandelen ;
tot groot ongenoegen van de Schepenen , die allengskens weigerden
met hem te zitten , en hem eindelijk van zijn ambt vervallen verklaarden.
Hij had tot opvolger R b tger H bigens , een yverige Contrare-
monstrant, die , om zijne wederhoongheid tegen de voorgaande Regering,
ontpoorterd en in eene geldboete was verwezen. Hoewel deze,
bij de aanvaarding van zijn ambt verklaarde, zieh als een Fader der
Gemeente te zullen gedragen, klaagden echter eerlang de Remonstranten,
dat zij in hem eenen harden stiefvader hadden , die hen ongenadig
drukte en plaagde. Doch met de verandering der ly den werd ook
de toestand van zaken te S choonhoven voor de Remonstranten allengs
8UToene men, in Junij 1672, in Holland voor de f rauschen bedacht
was, werd S choonhoven, in allerijl, in eenigen Staat van tegenweer gesteld
, helwelk van dat gevolg was, dat een aanslag der Franschen op
de stad , welke den 9 Augustus moest ten uitvoer gebragt worden, ge-
beel vruchteloos afliep.'